HSP

De afkorting HSP staat voor highly sensitive person of Hoog Sensitief Persoon. Dat is iemand met een hoge mate van sensitiviteit, wat geldt voor 15-20% van de bevolking, dus 1 op de 5 personen (meer dan 3 miljoen Nederlanders). Het is een karaktereigenschap die tegenwoordig bij veel mensen bekend is. En veel mensen identificeren zich met de term. In dit stuk lees je wat HSP precies is, en daarnaast geef ik vijf tips om zo goed mogelijk met de eigenschap om te gaan. Lees over:

• Wat HSP is
• Wat de (vele) kenmerken zijn
• Wat betekent het om HSP te zijn?
• Omgaan met HSP
• De relatie met stress
• Test of je een HSP’er bent
• Hulp van onze coaches

Wat is HSP?

HSP zal bij de meeste mensen bekender zijn onder de gangbare term “hoogsensitiviteit”. HSP  is een aangeboren karaktereigenschap. HSP’ers verwerken interne en externe prikkels op diepgaande en intensieve  wijze, aangezien zij een gevoeliger zenuwstelsel hebben. Hoogsensitiviteit is dan ook geen stoornis waarvoor een diagnose gesteld moet worden. Het is slechts een eigenschap. Waarom sommige mensen HSP zijn en anderen niet, is nog niet helemaal duidelijk. Waarschijnlijk speelt erfelijkheid een rol. Maar hoewel we alles begrijpen van de kenmerken van HSP, is het “waarom” nog een grote vraag.

Er zijn steeds meer aanwijzingen dat empathie en altruïsme – kenmerken van HSP – een onmisbare functie bezetten in evolutionaire processen. De opmerkzaamheid helpt om gevaren te spotten, en inlevingsvermogen helpt bij het grootbrengen van de kleintjes. De korte variant van het depressiegen (5-HTTLPR-gen) blijkt bij HSP’ers vaker voor te komen; dat zorgt voor een aangeboren gevoeligheid voor positieve en negatieve omgevingsinvloeden. Onder negatieve omstandigheden maakt dit gevoelig voor depressie en angst, en onder positieve omstandigheden zorgt het juist voor floreren en geluk.

De term HSP (hoog sensitief persoon) werd in 1996 geïntroduceerd door de Amerikaanse psychotherapeute Elaine Aron. Eerder werd de aangeboren sensitiviteit echter al beschreven door Carl Jung. Op het eerste gezicht zou het gaan om verlegen, introverte mensen. Dat blijkt niet geheel te kloppen. Je kunt namelijk HSP en extravert zijn.

Wat zijn de kenmerken van HSP?

Nu heb je een algemeen beeld van wat HSP is. Dit zijn enkele belangrijke kenmerken van HSP. Je hoeft je niet in álle kenmerken te herkennen om hoogsensitief te zijn.

• Dienstbaar;
• intuïtief sterk;
• meer behoefte aan alleen zijn (om prikkels te verwerken);
• voelt zich vaak onbegrepen;
• denkt diep over dingen na;
• is graag in de natuur;
• is hard voor zichzelf;
• graag behulpzaam;
• gevoelig voor pijn;
• een-op-een contact heeft de voorkeur;
• voelt stemmingen van anderen goed aan;
• tijd nodig voordat je een antwoord geeft;
• gericht op anderen en hun behoeften;
• sterk rechtvaardigheidsgevoel;
• je neemt veel details waar;
• je geniet van harmonie;
• perfectionisme;
• je handelt gewetensvol.

Wat betekent het om een HSP te zijn?

Wat het precies betekent om een HSP te zijn, is lastig te zeggen. Niet omdat we niet begrijpen wat HSP inhoudt, maar omdat iedere persoon met HSP er op zijn of haar eigen manier mee omgaat. Zoals je aan de bovenstaande lijst kunt zien, zijn er veel verschillende kenmerken van HSP. Hoe je ermee omgaat, is ook deels afhankelijk van die kenmerken. Zo zullen sommige mensen zeggen dat hun HSP een zegen is. Zij zien en voelen bijvoorbeeld dingen die anderen niet opmerken en kunnen dit in hun voordeel laten werken. Aan de andere kant zijn er ook mensen die worstelen met hun hoogsensitiviteit. Bijvoorbeeld omdat zij zich echt niet begrepen voelen of snel overprikkeld raken omdat alles zo puur binnenkomt. Lees bijvoorbeeld eens onze blog over hoogsensitiviteit en stress om hier een beter beeld van te krijgen.

Ervaringen, dus ook jeugdervaringen, komen intenser binnen bij HSP’ers. Dit kan leiden tot een grote gevoeligheid voor afwijzing in het volwassen leven, wanneer er sprake was van pijnlijke ervaringen in de jeugd. Het kan helpen om de moeilijke jeugdervaringen te verwerken en los te laten.

Wat het concreet betekent om een HSP te zijn, is dus lastig te zeggen. Vraag het tien HSP’ers en je krijgt gegarandeerd een aantal verschillende antwoorden. Wat voor veel mensen wel geldt: HSP zijn is zowel een zegen als een last, afhankelijk van de situatie. Je ziet meer, je voelt meer, maar je krijgt ook veel meer impulsen binnen.

Omgaan met HSP: 5 tips

HSP’ers kunnen fysieke, gedragsmatige en mentale klachten krijgen. Ze kunnen zich bijvoorbeeld oververmoeid voelen, of overprikkeld, je kunt je grenzen niet goed aangeven, en je gaat conflicten graag uit de weg. Dit maakt HSP’ers extra gevoelig voor burn-out. Wanneer je op een gezonde manier om leert gaan met de eigenschap, dan kun je deze klachten voorkomen.

Tip 1: Vermijd zaken of situaties die je overprikkelen

Een aantal zaken matchen vaak niet goed met HSP’ers. Een voorbeeld hiervan is cafeïne. Waarschijnlijk raakt je systeem in overdrive wanneer je te veel koffie drinkt. Ook plekken waar het erg lawaaiig is, zijn vaak niet prettig voor je. Probeer zo min mogelijk naar gewelddadige tv-programma’s of films te kijken, daar word je waarschijnlijk onrustig van.

Tip 2: Zoek zaken op die je voeden

HSP’ers genieten vaak diepgaand van kunst en muziek. Maak daar dan ook tijd voor vrij. Ook een heerlijke maaltijd kan je intens doen genieten. Ook kun je genieten van een-op-een afspraakjes, vooral wanneer je daar helemaal jezelf kunt zijn, maar neem daarna wel even de tijd om weer op te laden. Streef kortom naar harmonie en fijne ervaringen.

Tip 3: Zie je hoogsensitiviteit als kracht

HSP’ers worden vaak ten onrechte verlegen genoemd. Jij hebt simpelweg meer tijd nodig om alle prikkels te verwerken, en dat maakt je soms wat terughoudend. Ga je níet aanpassen aan niet-HSP’ers en wees trots op deze eigenschap. Erken je behoeften en voorzie daarin.

Als HSP ben jij waarschijnlijk goed in het zorgen voor anderen. Maak vooral gebruik van die kracht, maar vergeet niet om jezelf op de eerste plaats te zetten! Zonder zelfzorg zul je niet lang voor anderen kunnen zorgen.

Tip 4: Je hebt veel tijd nodig om te wennen aan veranderingen

Besef dat veranderingen je moe maken. Zorg dan ook dat je veel tijd hebt om uit te rusten in je eigen veilige omgeving. Wanneer je van baan verandert of verhuist, zorg dan dat je in die periode extra goed voor jezelf zorgt. Plan wat minder afspraken in, ga wat eerder naar bed, neem een massage, ga naar de sauna of luister naar muziek.

Tip 5: Plaats jezelf niet in een hokje

Hoogsensitiviteit bevindt zich op een schaal, dus in die zin ben je als HSP niet speciaal. Je verwerkt prikkels diepgaander en dat maakt dat je iets anders functioneert, maar verder lijk je in grote mate op alle andere mensen. Ga je dus vooral niet een slachtoffer, speciaal of verheven voelen. Onderzoek hoe je klachten kunt voorkomen, en vraag je af hoe je HSP in kunt zetten als kracht.

HSP’er en stress

Het zal je niet verbazen dat er een sterke relatie kan zijn tussen hoogsensitiviteit en stress. Ben jij een HSP, dan kan dit voor stress zorgen. Simpelweg omdat je prikkels veel meer oppikt dan de meeste andere personen. En alles wat je oppikt, moet je verwerken. Het is daarom niet verwonderlijk dat sommige hoogsensitieve personen relatief vaak kampen met chronische stress. Ook hebben zij relatief vaak last van tics, wat een uitlaatklep van het lichaam kan zijn om stress te reguleren. Daarentegen zijn er ook hoogsensitieve personen die zelden stress ervaren. Het kan echt alle kanten op. We hebben dus al een blog geschreven speciaal over hoogsensitiviteit en stress.

Ben jij een HSP? Ontdek het in een test

Wij schreven eerder al over de term HSP die werd bedacht door Elain Aron. Er is inmiddels veel wetenschappelijk onderzoek naar HSP gedaan. Dit heeft er onder andere toe geleid dat je eenvoudig op veel plekken een HSP test kunt doen. Let echter goed op en lees je goed in. Zoals voor alles op het internet geldt dat ook de kwaliteit van HSP tests behoorlijk kan verschillen. De tests geven een globaal beeld. Er komt in principe een goede indicatie uit. Wil je echter meer duidelijkheid, dan is het goed om je uitvoeriger te laten onderzoeken door bijvoorbeeld een psycholoog. Onthoud ook dat HSP geen label is: het is niet per definitie een probleem of een zegen, hoewel het zeker mogelijk is dat je het als één van de twee ervaart.

Hulp van onze coaches

Ben jij hoogsensitief en heb je daar (soms) hinder van? Zorg dan dat je je levenssituatie optimaliseert. Bouw veel herstelmomenten in, kies voor rustige omgevingen, zorg goed voor jezelf en ontwikkel zelfcompassie. Omring jezelf met mensen en dingen waar je vrolijk van wordt. En stap vooral niet in de valkuil dat je je hoogsensitiviteit gaat zien als een zwakte. Het is een aangeboren karaktereigenschap, waar je rekening mee kunt houden en die je bepaalde krachten geeft, en waar je prima mee kunt leren leven.

Helaas komen stressklachten en burn-out nog steeds veel voor bij HSP’ers. Vanwege de maatschappelijke versnelling en de continue toename in het aantal prikkels, kan het lastig zijn je staande te houden in een wereld die niet voor jou gemaakt lijkt. Dat is ook uitdagend, dat geef ik meteen toe. Bij Liberi bieden wij wandelcoaching aan in de natuur, waar je weer tot jezelf kunt komen en tips krijgt van een ervaren coach. Wil je dit eens ervaren? Neem dan gerust vrijblijvend contact met ons op. Werkgevers zijn vaak bereid om een traject te vergoeden, zowel preventief als curatief.