085 - 5363606 - Persoonlijke verhalen van Reinoud
- Het vinden van jouw eigen unieke weg
- Maandelijks in de mail
Veel mensen omschrijven zichzelf als een perfectionist. Of dat altijd klopt, is iets waar ik verderop in deze blog op terugkom. Feit is dat perfectionisme een uitstekende eigenschap kan zijn. Maar net zoals het een kracht kan zijn, is het ook een valkuil voor velen. Perfectionisme en realisme gaan niet altijd hand in hand. Wat je zelf ziet als je kracht, kan ook je grootste tegenstander worden. Soms is er een link tussen perfectionisme en ernstige stress of zelfs een burn-out.
De betekenis van perfectionisme is “het streven naar perfectie”. Dit lijkt een duidelijke definitie. Het klinkt ook als een goede eigenschap om perfectionistisch te zijn. Je gaat altijd op zoek naar het hoogst haalbare en neemt met minder geen genoegen. Wie deze definitie toepast in het dagelijks leven, ziet al snel een mogelijk negatieve keerzijde. Is het streven naar het perfecte wel haalbaar? Soms misschien wel en soms niet. Dat laatste geval kan perfectionisme een lastig iets maken.
Perfectionisme kan zeer goede dingen met zich meebrengen. Wie perfectionistisch is, is gebrand op het behalen van het best mogelijke resultaat. In ideale omstandigheden betekent dit dat een perfectionist een resultaat behaalt waar veel anderen alleen maar van kunnen dromen. Iemand die perfectionistisch is, is vaak gedreven, gedisciplineerd, een doorzetter en misschien een beetje trots. Perfectionisme betekent letten op details en net nog dat ene stapje extra zetten.
Deze eigenschappen werken in veel situaties in je voordeel. Of het streven naar perfectie daadwerkelijk in je voordeel werkt, hangt af van de concrete situatie. In het dagelijks leven spelen veel factoren mee die het streven naar perfectie al dan niet mogelijk maken. Je kunt je dus afvragen: is perfectionisme dan wel zo’n goede eigenschap?
Als je het mij vraagt, komt een perfectionist in twee verschillende vormen: een idealist en een realist. Een idealistische perfectionist gaat altijd voor het perfecte, terwijl een realistische perfectionist meer rekening houdt met omstandigheden. Soms conflicteren deze twee kanten bij een persoon. Lees hier bijvoorbeeld een mooi artikel over deze paradox.
Om het eenvoudig te zeggen: perfectionisme is niet altijd mogelijk. Er zijn perfectionisten die dit kunnen accepteren én perfectionisten die hier moeite mee hebben. Deze blog is vooral gericht op die tweede vorm van perfectionisme.
Dat perfectionisme in verschillende vormen komt, blijkt wel uit de praktijk. Zo kan het een belangrijke oorzaak zijn van stress. Daar kom ik straks nog op terug. Wanneer een perfectionist iets doet, moét dit dus perfect zijn. Iemand met een idealistische insteek van perfectionisme, komt soms in de problemen. Denk aan omstandigheden zoals middelen, mogelijkheden en tijd. Hierdoor kunnen deze mensen vaak ook moeilijk loslaten wanneer iets niet ging zoals zij hadden gewild.
Om een eenvoudig voorbeeld te geven: examens. Veel mensen maken al op jonge leeftijd kennis met hun perfectionisme. Tijd, een belangrijke factor tijdens een examen, kan één van de grootste tegenstanders zijn van een perfectionist.
Stel je een examen voor waarin je 20 vraagstukken moet beantwoorden in een uur tijd. Twee perfectionisten maken dit examen. De ene heeft een idealistische insteek, de andere een realistische. De realist wil het perfect doen, maar realiseert zich dat een uur misschien te kort is om alle twintig vraagstukken zo diepgaand te beantwoorden als hij/zij wil. Deze perfectionist besluit om de best mogelijke antwoorden binnen de beschikbare tijd te geven. De idealist moét elk vraagstuk zo diepgaand mogelijk beantwoorden om het perfecte antwoord te geven. Dit blijkt uiteindelijk niet te lukken binnen de tijd, waardoor hij/zij slechts 13 van de 20 vragen beantwoordt. Ondanks het streven naar perfectie behaalt deze perfectionist nu misschien wel een onvoldoende en dat is dan een harde klap.
Je kunt dus absoluut betogen dat perfectionisme een negatieve eigenschap kan zijn. Althans: een eigenschap die je in de problemen kan brengen. Je moet weten wanneer jij het je kunt veroorloven om perfectionistisch te zijn. Perfectionisme werkt het best in combinatie met een gezonde dosis realisme en relativeringsvermogen.
Een negatief gevolg van vasthouden aan perfectionisme is dat je de realiteit soms uit het oog verliest. Soms is het simpelweg niet mogelijk om de dingen te doen zoals je ze zou willen doen. Je moet een afweging maken: in hoeverre is perfectie behalen mogelijk, gezien de omstandigheden, mogelijkheden en tijd? Halsstarrig vasthouden aan perfectionisme kan niet alleen leiden tot een uiteindelijk minder goed eindresultaat; het zorgt dan ook voor veel stress.
Wanneer je jouw perfectionisme niet kunt relativeren met het oog op een realistisch resultaat, is stress een mogelijk gevolg. Vaak is perfectionistisch zijn niet iets dat je zomaar uit kunt schakelen. Voor veel mensen is het een kracht en een valkuil tegelijk. Perfectionisme wordt vaak geassocieerd met enkele positieve eigenschappen die ik eerder in deze blog noemde. Vaak gaat het ook samen met enkele eigenschappen die minder positief zijn. Althans: eigenschappen waarvan je hinder kunt ondervinden. Koppigheid, zelfoverschatting en een gebrek aan flexibiliteit zijn drie voorbeelden van eigenschappen die perfectionisten soms ook bezitten.
Als er iets is dat een perfectionist doorgaans moeilijk vindt om te accepteren, is wanneer dingen niet gaan zoals hij/zij wenst. Wanneer het uiteindelijke resultaat achterblijft bij de verwachting, kan dit zorgen voor zeer veel stress. Waar andere mensen kunnen relativeren, lukt dat een idealistische perfectionist vaak niet. Niet-perfectionisten zullen denken: ik heb er alles aan gedaan, dit is het best haalbare in de gegeven situatie. Perfectionisten zien alleen hun falen. Perfectionisme gaat soms dan ook samen met faalangst.
Karaktereigenschappen zijn moeilijk te veranderen. Wie perfectionistisch is, kan dan ook structureel tegen problemen aanlopen. Wanneer je continu niet voldoet aan je eigen verwachtingen, kan dit zorgen voor gevaarlijk veel stress. Een perfectionistisch persoon heeft vaak de neiging te veel hooi op zijn/haar vork te nemen. Oververmoeidheid, overspannenheid en een burn-out liggen dan op de loer. Dit in combinatie met mogelijke gevoelens van falen, een teleurstelling in eigen kunnen en in extreme gevallen zelfs zelfhaat. Op het werk is (extreme) werkstress menig perfectionist niet vreemd.
Om niet aan je eigen perfectionisme ten onder te gaan, zul je soms moeten leren loslaten. Dat is misschien wel het moeilijkste voor een perfectionist, want dat druist helemaal tegen zijn/haar natuur in. Toch zul je perfectionisme moeten leren loslaten in bepaalde gevallen.
Vind jij het moeilijk om perfectionisme los te laten, probeer je dan af te vragen waaróm je dit zo moeilijk vindt. Ben je bang om jezelf teleur te stellen? Om anderen teleur te stellen? Het kan helpen om afstand te nemen en de zaken objectief te bekijken. Een zeven is soms namelijk ook goed genoeg. Niet alles hoeft een tien te zijn.
Ik zeg niet dat je altijd maar je perfectionisme maar los moet laten. Het kan je namelijk ook heel veel brengen. Je moet alleen oppassen dat het je niet in de problemen brengt. Gebeurt dit wel en ervaar je bijvoorbeeld veel stress, stel jezelf dan de volgende vragen:
Perfectionisme is iets dat je vaak niet eens door hebt van jezelf. Zeker niet wanneer dit samengaat met zeer veeleisend zijn. Door deze combinatie van eigenschappen heb je misschien niet eens door dat jouw eigen referentiekader bepaald niet gemiddeld is. Je kunt hierdoor de lat haast onmogelijk hoog leggen. Ben je bekend met oefeningen met kernkwadranten? Het kernkwadrant van perfectionisme kan je helpen om je eigen gedrag beter te begrijpen en onder controle te krijgen.
Het werkt als volgt: elke eigenschap heeft een eigen valkuil, uitdaging en allergie. In het kernkwadrant van perfectionisme is het uitgangspunt dat dit een positieve eigenschap is. Maar draaf je hier te ver in door, dan stap je in de bijbehorende valkuil. Het is dus de uitdaging om dit te voorkomen. Je allergie is het tegenovergestelde van jouw positieve eigenschap: iets waar je totaal niet tegen kunt.
Voor perfectionisme ziet het kernkwadrant er zo uit:
Kernkwaliteit: perfectionisme
Valkuil: rigiditeit
Uitdaging: loslaten
Allergie: laksheid
Kortom: wanneer jij te ver doordraaft in je perfectionisme, kun je te rigide worden. Je bent dan niet meer flexibel genoeg om in situaties in te spelen op omstandigheden. Je uitdaging is dus loslaten: weten wanneer je perfectionisme tegen je werkt. Je allergie is laksheid: want jij bent allesbehalve laks. Je kunt dus waarschijnlijk niet goed door één deur met mensen die de kantjes er vanaf lopen.
Heb jij het gevoel dat jouw perfectionisme je ernstig in de weg staat? Voel jij je bijvoorbeeld continu gespannen of heb je het idee dat je altijd onder druk staat? Voelt alles voor jou alsof het niet goed genoeg is of ben je vaak teleurgesteld in jezelf? Onze coaches kunnen je helpen. Dankzij onze hulp leer je stap voor stap om te gaan met je (niet realistische) perfectionisme. Het doel is niet om je als persoon helemaal te veranderen. Dat moet ook jouw doel niet zijn. Het doel is om leren om te gaan met je perfectionisme zodat dit in je voordeel werkt. Een kracht wordt. Je zult hierdoor meer van dingen kunnen genieten, beter relativeren en boven alles eindelijk van die vervelende stress afkomen.
Doe geheel vrijblijvend de burn-out test of neem contact met ons op.
Direct contact Of bel 085 - 5363606