Wat zijn jouw valkuilen? Welk niet helpend gedrag vertoon jij wanneer je iets spannend vindt of wanneer je stress ervaart? Laat je weleens al je werk uit je handen vallen, of ga je juist extra hard werken? Wanneer ben jij niet trouw aan jezelf of lief voor jezelf?
In dit stuk lees je wat persoonlijke valkuilen precies zijn. Ook leer je hoe je met je valkuilen om kunt gaan, zodat ze je niet langer belemmeren. We kijken specifiek naar de valkuilen die een rol spelen bij het ontstaan van een burn-out.
Wat zijn valkuilen?
Valkuilen worden vaak gezien als duurzame patronen van gedragingen en gedachten die nadelig zijn voor de betrokkene zelf en zijn omgeving. Het is een vorm van coping waar iemand vertrouwd mee is. Een valkuil is een negatief copingsmechanisme.
Vaak zijn je valkuilen doorgeslagen varianten van je sterke punten (waarover meer hieronder). Een bedachtzaam persoon kan bijvoorbeeld in bepaalde situaties een besluiteloos persoon zijn. Besluiteloosheid is dan de valkuil.
Een ‘zwak punt’ is iets wat jij niet goed kunt. Het kan bijvoorbeeld zo zijn dat je geen aanleg hebt voor wiskunde. Het is dan wellicht verstandig om je op vakgebieden te richten waar je meer aanleg voor hebt. Dat is echt iets anders dan een valkuil.
De kernkwadranten van Offman
Een kernkwadrant is een schema op basis van jouw kernkwaliteit. Linksboven schrijf je een kernkwaliteit, bijvoorbeeld een flexibele houding. Vervolgens kan je het kernkwadrant op deze wijze verder invullen:
- Rechtsboven, je valkuil: wispelturig (te veel van je kernkwaliteit)
- Rechtsonder, je uitdaging: ordelijkheid (het positief tegenovergestelde van je valkuil)
- Linksonder, je allergie: starheid (te veel van je uitdaging)
Valkuilen zijn dus doorgeschoten kernkwaliteiten. Nu wordt het meteen interessant: je valkuilen kunnen je inzicht geven in waar jij echt goed in bent!
Kwaliteiten en valkuilen
Waarom leven en werken mensen niet gewoon altijd vanuit hun kwaliteiten? Dat heeft te maken met de angst, stress en zorgen die mensen soms voelen. Wanneer het leven uitdagend wordt, neemt de kans toe dat we doorschieten in onze kwaliteiten (naar valkuilen), waarna ze ons niet meer helpen.
Stel bijvoorbeeld dat iemand nauwkeurig kan werken. Wanneer de druk op het werk toeneemt, kan iemand doorschieten in perfectionisme. Hierdoor neemt de werkdruk toe en ook werkstress wordt zo een probleem. In dit voorbeeld gaat iemand over zijn eigen grenzen heen. Vaak spelen grenzen een rol bij valkuilen.
Grenzen bewaken
Valkuilen uiten zich in de praktijk in de vorm van het overschrijden van grenzen. In het voorbeeld hierboven gaat iemand over zijn eigen grens heen. Ook kan het gebeuren dat je over de grens van iemand anders heen gaat. Je kunt je bijvoorbeeld zeer kritisch uiten naar iemand. Anderzijds kun je je ook te overbezorgd opstellen richting iemand, want als grensoverschrijdend kan worden ervaren.
Tot slot kan het ook gebeuren dat je, vanwege een bepaalde valkuil, iemand over jouw grenzen laat gaan. Je kunt bijvoorbeeld té loyaal zijn en over je heen laten lopen.
Valkuilen in de aanloop naar een burn-out
Bepaalde valkuilen spelen vaker wel dan niet een rol in de aanloop naar een burn-out. Laten we er een aantal nader bekijken:
De lat te hoog leggen
Ambitieus zijn is prima, maar sommige mensen vragen té veel van zichzelf. Alles moet perfect, van mailtjes tot informele praatjes. Wanneer je niet aan die lat kunt voldoen, ga je jezelf overvragen en forceren. Er worden meer en meer stresshormonen door je lijf gepompt om het vol te blijven houden, tot je lichaam aangeeft dat het niet meer gaat.
Jezelf wegcijferen
Sommige mensen stellen zich graag dienstbaar op. Ze werken achter de schermen en zijn goed in het aanvoelen van de behoeftes van collega’s en dierbaren. Wanneer je daarin doorschiet, bijvoorbeeld vanuit onzekerheid, dan ga je je eigen behoeftes verwaarlozen. Er is dan sprake van een gebrek aan assertiviteit. Je zult steeds meer en meer gaan doen en daar steeds minder voldoening uit halen. Je krijgt het gevoel dat mensen je niet genoeg waarderen, en dat geeft stress. Uiteindelijk merk je dat het je teveel wordt.
Perfectionisme
Je las het hierboven al, wanneer een nauwkeurig persoon doorschiet, dan wordt hij of zij perfectionistisch. Een perfectionistische houding voelt als een controlerende of starre houding, en dat kost veel energie. Je kijkt vanuit het perspectief ‘niet goed genoeg!’. Eigenlijk is het nooit écht goed, dus je zult nooit enige voldoening voelen. Daarnaast moet je dubbel zo hard werken om aan je standaard te voldoen, wat niet lang vol te houden is. Ik zeg dat niet oordelend; het is normaal en iedereen heeft er weleens last van.
Omgaan met je valkuilen: 3 tips
Allereerst is het aan te raden om goed zicht te krijgen op je valkuilen. Wat doe jij wanneer je stress hebt? Word je controlerend, serieus en perfectionistisch? Vraag je dan op een rustig moment af wat de kernkwaliteiten zijn die daarbij horen. Misschien heb je de nodige discipline, ben je integer en precies… De kunst is om weer terug te keren naar je kernkwaliteiten. Hoe doe je dat?
- Mindfulness. Door mindfulness te beoefenen, word je je meer bewust van je gedachtes en emoties, en dus ook je valkuilen. Veranderen begint altijd bij zien wat er gebeurt.
- Wat heb ik nu nodig? Waarschijnlijk ervaar je veel stress, of andere heftige emoties. Richt je aandacht liefdevol op jezelf en onderzoek wat er aan de hand is. Wat heb je eigenlijk écht nodig? Het kan lastig zijn om tot een antwoord te komen, aangezien je gestrest bent. Toch kan zelfcompassie je helpen een beetje te ontdooien: je geeft jezelf het signaal dat je gezien en gehoord wordt.
- Welke kernkwaliteit kan ik inzetten? Misschien zit je vast in een van je valkuilen, zoals controledrang. Aangezien dat waarschijnlijk samenhangt met dieperliggende angsten, kun je niet zomaar een knop omzetten. Wel kun je proberen jouw andere kernkwaliteiten in te zetten om je te helpen. Denk aan: humor, speelsheid, loslaten, zelfzorg, zelfliefde, vertrouwen. Vanuit die energie kun je proberen je valkuilen om te zetten of te transformeren naar hun ‘kernkwaliteit’, in dit geval: discipline, overzicht bewaren, goed werk afleveren.
GratisBurn-out testOnze gratis burn-out test geeft je in 50 vragen antwoord hoe het nu daadwerkelijk is gesteld met jouw stressniveau.
Conclusie
Valkuilen zijn zo slecht nog niet. Ze kunnen je inzicht geven in jouw kernkwaliteiten. Wanneer je valkuilen zich openbaren, weet dan dat je bang of gestrest bent. Probeer lief voor jezelf te zijn en kijk of je andere kernkwaliteiten in kunt zetten om jezelf te troosten en helpen. Probeer vervolgens je valkuilen te transformeren naar hun kernkwaliteiten.
Wil je hier hulp bij? Neemt dan vrijblijvend contact op met onze coaches.
