Wat is bijnieruitputting

Bijnieruitputting kan leiden tot vervelende en zelfs ernstige klachten. Klachten die niet vaak worden herkend. Veel heeft te maken met het feit dat bijnieruitputting nog zeker niet helemaal wordt begrepen. Stress kan van invloed zijn, maar er zijn ook ziekten bekend die de bijnieren kunnen uitputten. Heb jij last van bijnieruitputting? Lees hier informatie over dit verschijnsel. Herken jij je in de symptomen? Onderneem dan actie.

Inhoudsopgave van dit artikel over bijnieruitputting

• Wat is bijnieruitputting?
• Wat zijn bijnieren?
• Wat is de oorzaak van bijnieruitputting?
• Bijnieruitputting kent vier fases
• De symptomen van bijnieruitputting
• Bijnieruitputting wordt niet altijd (h)erkend
• De ziekte van Addison & de ziekte van Cushing
• Kunnen wij je helpen bij bijnieruitputting?

Wat is bijnieruitputting?

Bijnieruitputting is een verzamelnaam voor verschillende klachten en is nog erg onbekend. Wetenschappers en doktoren zijn het nog niet helemaal eens over dit ziektebeeld. Toch kan het leiden tot vervelende klachten, zoals o.a. extreme vermoeidheid en depressie. In dit artikel leggen we graag meer uit over bijnieruitputting, maar voor we dat doen, zullen we eerst uitleggen wat de bijnieren eigenlijk zijn en welke functie ze hebben. Want hoewel ze misschien niet erg belangrijk klinken, zijn ze onmisbaar in het lichaam.

Wat zijn bijnieren?

De bijnieren zijn twee heel kleine, grijze organen (ze wegen ongeveer 5 gram!) en liggen op je nieren. Ondanks het minimale formaat van deze organen zijn ze wel ontzettend belangrijk. De bijnieren produceren namelijk meer dan 50 verschillende hormonen, waarvan cortisol er één is. Cortisol wordt ook wel het ‘stresshormoon’ genoemd en wordt de hele dag door aangemaakt door de bijnieren. De hoeveelheid cortisol die vrijkomt is afhankelijk van het moment van de dag. ‘s Morgens is – als het goed is – de cortisolspiegel het hoogst, hoe later het wordt hoe minder cortisol door het lichaam wordt aangemaakt. Rond 22.00u daalt het cortisol niveau naar het laagste punt, waardoor het lichaam volledig tot rust kan komen.

Dit is zo geregeld omdat de mensheid in de geschiedenis vroeg op de dag moest zoeken naar eten en dus focus moest hebben en alert moest zijn. Dankzij de cortisol waren ze meteen klaarwakker en konden ze direct op pad.

Cortisol houdt het lichaam en het stresslevel in balans en ondersteunt het immuunsysteem, dankzij dit hormoon kunnen we beter omgaan met stress. De bijnieren hebben dus een erg belangrijke functie.

Cortisol is echter niet het enige hormoon wat geproduceerd wordt door de bijnieren, andere hormonen en hun werking zijn:

• Testosteron en oestrogeen: Dit zijn de mannelijke en vrouwelijke geslachtshormonen
• Adrenaline/ noradrenaline: Zorgen ervoor dat je snel kunt vluchten bij gevaar, waardoor het ook wel het ‘vlucht hormoon’ wordt genoemd
• Aldosteron: Dit hormoon regelt de vochthuishouding en de bloeddruk

Wat is de oorzaak van bijnieruitputting?

Als eerste is het belangrijk om te weten dat bijnieruitputting niet zomaar ontstaat. Het is een geleidelijk proces dat vaak wordt veroorzaak door een niet optimale leefstijl. Denk aan veel stress, te weinig beweging en ongezonde voeding. Wanneer dit lange tijd aanhoudt, raken je bijnieren uitgeput.

Door langdurige stress moeten de bijnieren (te) hard werken om voldoende cortisol aan te maken. Echter het is een keer op – waarvan bijnieruitputting het gevolg is. De bijnieren hebben lange tijd erg veel cortisol moeten produceren. Wanneer de bijnieren zijn uitgeput wordt er juist te weinig cortisol geproduceerd en dat heeft gevolgen voor de gemoedstoestand en algehele gezondheid.

Door een langdurige onbalans tussen stress en momenten van ontspanning is de kans aanwezig dat de bijnieren uitgeput raken. Juist om die reden is het zo belangrijk dat er voldoende afwisseling is tussen in- en ontspanning. Wanneer dit in balans is, heeft het lichaam – en dus ook de bijnieren – tijd om te ontspannen en herstellen.

Nog een oorzaak van bijnieruitputting is een tekort aan vitamine C en vitamine B5. Het gebruik van medicatie en roken kan ook een rol spelen.

Bijnieruitputting kent vier fases

Er gaat een lange periode aan vooraf voordat de bijnieren volledig zijn uitgeput. Hieronder staan de 4 fases uitgelegd van bijnieruitputting.

• Fase 1: Het kan zijn dat je door een spannende of belangrijke gebeurtenis meer stress ervaart dan normaal. Het gevolg hiervan kan zijn dat je ‘s avonds minder goed kunt slapen en overdag juist wat energieker bent. Hiervan kan het gevolg zijn dat je af en toe vermoeidheid ervaart, maar ook dat je meer behoefte hebt aan suiker. In deze fase kunnen de bijnieren nog goed genoeg hormonen aanmaken.
• Fase 2: De vermoeidheid is nu niet af en toe, maar regelmatig aanwezig. Hierdoor raak je ook sneller geïrriteerd en slaap je slechter. De ochtenden zijn erg vermoeiend omdat je nog moe bent. Het resultaat hiervan kan zijn dat er gekozen wordt voor oppep middelen zoals koffie of energiedrank. Je zult ook minder goed kunnen omgaan met moeilijke, stressvolle situaties. In fase 2 kun je al spreken van lichtelijke bijnieruitputting – produceren van hormonen wordt steeds moeilijker.
• Fase 3: De vermoeidheid neemt nu extremere vormen aan en graag ga je in de middag even slapen. Door de vermoeidheid wordt het steeds moeilijker om lange tijd de concentreren of focus te houden. Werk of opleiding wordt hierdoor zwaarder – een boek lezen kan al vermoeiend zijn. In fase 3 kunnen de bijnieren nauwelijks nog cortisol produceren.
• Fase 4: Naast vermoeidheid kun je klachten ervaren als overgeven, flauwvallen of diarree. Het energieniveau is laag (hoeveel je ook slaapt), je libido is verlaagd en het immuunsysteem heeft langer de tijd nodig om te herstellen van bijvoorbeeld verkoudheid. De bijnieren zijn compleet uitgeput.

De symptomen van bijnieruitputting

In de 4 fases staan al enkele symptomen beschreven. Er zijn nog veel meer mogelijke symptomen die je kunt ervaren wanneer je bijnieren uitgeput raken. Onderstaande klachten kunnen voorkomen bij bijnieruitputting. Het hoeft niet zo te zijn dat je van alle genoemde symptomen last hebt.

• (Extreme) vermoeidheid, weinig energie en futloos gevoel
• Neerslachtigheid of zelfs depressie
• Er ontstaan allergieën of bestaande allergieën verergeren
• Continu behoefte aan ongezond eten (het liefst zout of zoet), maar ook in producten met cafeïne zoals koffie
• In slaap vallen, doorslapen en opstaan kost veel moeite
• Verlaagde bloeddruk, duizeligheid
• Weinig tot geen zin in seks (laag libido)
• Veel moeite met moeilijke, stressvolle situaties
• Minder weerstand
• Prikkelbaar, geïrriteerd gevoel

Bijnieruitputting wordt niet altijd (h)erkend

Hoewel veel mensen in fase 2 al een huisarts bezoeken, wordt bijnieruitputting lang niet altijd erkend (of herkend) door artsen. Daarnaast zijn de klachten erg algemeen waardoor ze niet meteen worden gelinkt aan bijnieruitputting. Het kan gunstig zijn om bloed te laten prikken om te kijken of de waardes van o.a. vitamine C, B en magnesium in orde zijn. De kans is groot dat eerst andere zaken uitgesloten moeten worden voordat bijnieruitputting als diagnose naar voren komt. Er zijn verschillende onderzoeken die hierbij kunnen helpen.

Herken jij je in het bovenstaande stuk? Dan is het sowieso gunstig om te kijken wat jouw grootste stressfactor is en hoe je deze kunt verminderen. Ook het bewust inplannen van rustmomenten is erg belangrijk. Luister goed naar je lichaam en trek op tijd aan de bel voordat het erger wordt; want net zoals het lang duurt voordat de bijnieren zijn uitgeput, duurt het ook erg lang voordat ze weer volledig hersteld zijn!

De ziekte van Addison & ziekte van Cushing

Ik schreef eerder al dat we nog lang niet alles weten over de bijnieren. Wat al wel bekend is, is dat er meerdere ziekten zijn die de bijnieren kunnen aantasten. De twee bekendste zijn de ziekte van Addison en ziekte van Cushing. Bij de ziekte van Addison raken de bijnieren ontstoken. Hierdoor kunnen deze te weinig cortisol en andere belangrijke hormonen aanmaken.

Bij de ziekte van Cushing is er juist sprake van een chronische overproductie van cortisol. Mensen met de ziekte van Cushing hebben vaak last van een overschot aan vet op de buik, terwijl niets op ongezond eten wijst. Ook kan de ziekte van Cushing zorgen voor gezwellen die operatief verwijderd moeten worden.

De symptomen van bijnieruitputting kunnen dus verschillende oorzaken hebben. Ze hoeven niet per se stress gerelateerd te zijn. Herken jij je in de symptomen, neem dan altijd contact op met je huisarts.

Kunnen wij je helpen bij bijnieruitputting?

Je vraagt je misschien af of de stress en burnout coaches van Liberi je kunnen helpen bij bijnieruitputting. Dat kunnen wij absoluut. Wij kunnen je namelijk helpen richting een gezonde leefstijl waarin stress niet langer een risico vormt. In heel veel gevallen van bijnieruitputting kun je hierdoor herstellen. Door je stressniveau te verlagen, goed te luisteren naar je lichaam en gezond te leven kom je weer in een situatie waarin je bijnieren voldoende cortisol kunnen produceren. Neem contact met ons op om de mogelijkheden te bespreken.