Seks en burn-out is geen gelukkig huwelijk
Seks en burn-out is een lastige combinatie. Tegenwoordig praat bijna iedereen over seks. Of het nou sterke verhalen of een schuine mop betreft, seks is een belangrijk onderdeel van ons leven (al was het maar omdat we zonder er niet waren geweest). Seks is enerzijds iets waar we gemakkelijk over lijken te praten, maar ook een onderwerp wat kan zorgen voor spanning, frustratie en verwarring. Het is vaak juist die moeilijke, persoonlijke ervaring, waar we minder of misschien zelfs helemaal niet over spreken. In dit blog willen we graag dieper ingaan op de gevolgen die overmatige stress en/of een burn-out kunnen hebben op je seksualiteit.
Wat doet stress met je libido?
In een Belgisch onderzoek stelt seksuoloog Bert Van Puyenbroeck (Vrije Universiteit Brussel) dat stress een grote invloed heeft op de dynamiek van onze relaties en het daarbij horende seksleven. Burn-out heeft eigenschappen van een depressie en daarbij zie je dat de eerste problemen optreden bij de primaire lustbeleving: eten en slapen, maar ook seksualiteit. Daarnaast is het gebruik van antidepressiva bij burn-out ook sterk toegenomen, wat ook bekend staat als een echte Libido-killer.
Tijdens een burn-out is er sprake van een stressreactie. Hierdoor staat je lichaam in de hoogste staat van paraatheid. Klaar om te vechten-vluchten of bevriezen. Je lichaam is wat dat betreft heel praktisch ingesteld, alle overbodige systemen staan op een laag pitje om jou de maximale kans op overleving te geven. Doordat je lichaam continu een verhoogd niveau cortisol heeft, ervaar je een aanhoudend gevoel van onrust. Niet iets wat romantische gevoelens gelijk opwekt. Eén van de gevolgen van een continu verhoogde cortisol waarde is dat je minder gevoelig bent voor de gelukshormonen dopamine en serotonine. Hierdoor zul je minder gevoelig zijn voor “beloningen” als knuffelen of een orgasme met je partner.
Wat doet seks met stress?
Natuurkundige en Nobelprijswinnaar Richard Feynman wist het al: “Natuurkunde is als seks: zeker, het kan enige praktische resultaten opleveren, maar dat is niet waarom we het doen.” Seks is naast een zeer primaire behoefte ook een gezonde bezigheid. Er zijn lange lijsten bekend met claims over de gezondheid bevorderende eigenschappen van seks. Hier een aantal gelinkt aan stress en burn-out:
- Seks werkt stress verlagend. Dit is gebleken uit een Schotse studie waarin vrouwen en mannen stressvolle dingen moesten doen, zoals hardop rekenen of spreken voor een groep mensen. Proefpersonen die recent gevreeën hadden, bleken beter met stress om te kunnen gaan.
- Seks is goed voor je weerstand. Voor een onderzoek van Wilkes University werden 112 studenten middels speekselmonsters gemonitord. Daarnaast rapporteerden ze hun seksuele activiteiten. Studenten die een of twee keer in de week seks hadden, bleken meer immunoglobuline A in hun speeksel te hebben dan studenten die seksueel minder actief waren. Immunoglobuline A is een antilichaam dat je beschermt tegen bacteriën en virussen
- Seks maakt gelukkiger. Als je iemand knuffelt, maar ook tijdens een orgasme, maak je het hormoon oxytocine aan. Dit wordt ook wel het knuffelhormoon genoemd. Oxytocine zorgt ervoor dat je je verbonden voelt met je partner. Ook zou het hormoon je socialer, trouwer en minder bang maken.
- Door seks slaap je beter. Mensen met stress hebben nog wel eens moeite met in slaap vallen. Seks kan hier bij helpen. Doordat oxytocine vrijkomt ervaar je de rustgevende werking van dit hormoon, waardoor je makkelijker wegdoezelt. Goed slapen heeft weer allerlei andere gezondheidsvoordelen.
- Seks werkt als een pijnstiller, Naast oxytocine produceert je lichaam ook endorfine, een stof die pijn onderdrukt en je een fijn gevoel geeft. Stress gaat vaak gepaard met lichamelijke klachten, deze kunnen verminderen door de aanmaak van oxytocine en endorfine.
Seks als medicijn?
Dit soort onderzoeken zijn natuurlijk hartstikke leuk, maar wat heb je er aan als juist door stress alle lust is vergaan? Daarnaast legt het ook nog de nadruk op seks boven intimiteit. De manier waarop mensen hun seksualiteit beleven is per persoon heel verschillend. Evenals het belang wat ze er aan hechten. De Britse zanger Ian Dury zei ooit: “Seks is ongeveer even belangrijk als een broodje kaas. Maar een broodje kaas is, als je niets te eten hebt, ongelooflijk belangrijk.” De positieve effecten van seks mogen dan in onderzoeken zijn bewezen, tegelijkertijd ontstaan juist vaak in tijden van stress of burn-out spanning in de beleving en uitvoering van het seksleven.
Seksuoloog en relatiebemiddelaar Rika Ponnet geeft aan dat seks een goede barometer is voor de gezondheid van een relatie. Het kan zelfs een buffer vormen tegen stress. Hierdoor kan het voor iemand die gevaar loopt op een burn-out zelfs helend werken. Seks en burn-out kunnen helpend zijn als contactmomenten, neurologisch gezien, het stressniveau naar beneden halen. Als er door teveel stress ook een verstoring optreedt in deze contactmomenten, kan dit een vicieuze cirkel in werking zetten waardoor stress en het ontbreken van intimiteit elkaar kunnen gaan versterken. In deze gevallen zijn seks en burn-out juist heel moeilijk verenigbaar.
Seksualiteit vs. intimiteit
Er is geen pasklare oplossing als je door stress geen zin hebt in seks. Net als een burn-out kan dit best wel even duren. Over het belang en de plek die seksualiteit in zou kunnen nemen in je leven kunnen we lang discussiëren. Dat is nou eenmaal voor iedereen verschillend. Het mag dan zo zijn dat we zonder seksualiteit uit zouden sterven, zonder intimiteit gaan we dood. Het is in de vorige eeuw, in akelige onderzoeken aangetoond, dat als je een kind geen aandacht en liefde geeft dat het uiteindelijk sterft. We hebben allemaal, het zij op onze eigen manier, intimiteit nodig. Knuffelen, strelen, aaien, een arm om je heen, een hand vast houden, zoenen en aandachtig naar elkaar luisteren zijn allemaal vormen van intimiteit. Juist als er door stress geen ruimte voor- of behoefte aan seks is, kunnen deze vormen van intimiteit jou en je relatie redden.
Zoals zo vaak is ook hier communicatie ontzettend belangrijk. Door een burn-out kan je leven op zijn kop komen te staan. Dat er dan wat verandert in je relatie en ook je seksleven kan zorgen voor onbegrip en frustratie. Omdat de intimiteit die jij en je partner delen juist kan bijdragen aan ontspanning en plezier is het samen zoeken naar passende vormen van intimiteit van groot belang. In de situatie van een burn-out mag je begrip vragen voor het feit dat de passie (tijdelijk) wat gedoofd is. Het is van belang om het gesprek aan te gaan met betrekking tot wat jullie beiden nodig hebben en prettig vinden. Dit kan, lang nadat je burn-out voorbij is bijdragen aan een “en ze leefden nog lang en gelukkig” liefdesverhaal.
