We hebben ze allemaal, alleen zien we ze niet. De blinde vlek is een deel van je persoonlijkheid die zich verstopt in het duister van jouw bewustzijn. Andere mensen zien dit deel van je persoonlijkheid vaak wel, maar jouzelf lukt dat niet goed. Hoe kan het dat je bepaalde delen van jezelf over het hoofd ziet? En hoe kun je dit oplossen? Dat lees je in dit artikel. We kijken specifiek naar de blinde vlekken die bij stress en burn-out een rol spelen.
Als je geen zicht krijgt op je blinde vlekken, blijf je steeds weer in dezelfde situaties terecht komen zonder dat je weet wat daar de oorzaak van is. Hoewel het proces van het leren kennen van je blinde vlekken moeilijk kan zijn, draagt het veel bij aan je persoonlijke groei.
Blinde vlek: betekenis
In je oog is er een heel klein gebiedje waarmee je niets kunt zien. Ons brein vult het beeld wat we registeren zelf in, zoals een computer dat zou kunnen. Dus dat zwarte vlekje zien we niet. We menen alles te zien zoals het is. Dat is een mooie metafoor voor hoe wij mentaal functioneren.
In dit artikel hebben we het over de blinde vlek uit de psychologie. Dan is het een deel van je persoonlijkheid waar je je niet bewust van bent. Je persoonlijkheid is een dynamisch en georganiseerd geheel van karakteristieken (voelen, denken, doen) die aan een persoon kunnen worden toegekend. Je kunt iemand bijvoorbeeld vriendelijk, creatief en neurotisch noemen. De meeste mensen denken zichzelf goed te kennen, en dat is nu precies de valkuil. Er zijn altijd bepaalde eigenschappen die je zelf niet in de gaten hebt.
Zo op het eerste gezicht zou je misschien denken dat karaktereigenschappen gemakkelijk bij jezelf te herkennen zijn? Mensen functioneren echter een gedeelte van de dag op de ‘automatische piloot‘. Je doet dan allerlei dingen vanzelf en je bent je niet echt bewust van hoe je alles doet. Onderbewust kunnen er dan allerlei processen gaande zijn.
Het Johari venster
Het Johari venster is een hulpmiddel om je kwaliteiten te achterhalen en in kaart te brengen. Wanneer iemand anders bepaalde kwaliteiten bij jou ziet, terwijl je ze zelf niet opmerkt, dan heet dat in het venster je ‘blinde vlek’. Met die term bedoelen de oprichters of bedenkers van het venster echter vooral de valkuilen waar jij je niet bewust van bent. Wat betreft de blinde vlek is bewustwording nodig: andere mensen moeten je vertellen welke kwaliteiten en valkuilen jij zelf nog niet ziet.
Voorbeelden van blinde vlekken
Dit zijn enkele veelvoorkomende blinde vlekken, oftewel eigenschappen die mensen niet gemakkelijk bij zichzelf opmerken. Er zijn vele honderden voorbeelden te bedenken.
- Anorexia. Iemand met anorexia meent dat hij of zij te dik is, terwijl dat niet klopt. Ze zijn zich niet bewust van hun foutieve perceptie. Andere mensen kunnen de realiteit makkelijker waarnemen, en dus is er sprake van een blinde vlek.
- Niet luisteren. Sommige mensen denken dat ze goed kunnen luisteren, terwijl ze eigenlijk voornamelijk met hun eigen ervaring bezig zijn en veel invullen voor de ander. Ook zijn ze erg bezig met hoe ze overkomen.
- Onderdanig. Sommige mensen schieten automatisch in een onderdanige rol, zonder dat ze dit doorhebben. Ze passen zich steeds zo goed mogelijk aan. Misschien denken deze mensen dat ze vriendelijke of liefdevol zijn, terwijl ze zichzelf eigenlijk overmatig wegcijferen.
- Dominant. Sommige dominante mensen weten niet van zichzelf dat ze (te) dominant zijn. Ze hebben het idee dat ze iedereen bij het groepsproces betrekken, terwijl ze in feite totaal de richting bepalen. Ze hebben te weinig aandacht voor introverte mensen, en lezen bepaalde signalen niet.
- Controledrang. Sommige mensen proberen alles continu tot in de puntjes te controleren, ook wanneer dat eigenlijk niet hoeft, bijvoorbeeld tijdens een gezellig etentje. De persoon zelf ervaart de controledrang als ‘ik ben betrokken’, terwijl anderen voelen dat iemand nogal gespannen en geforceerd bezig is.
- Leven achter een masker. Sommige mensen leven duidelijk achter een masker, bijvoorbeeld het masker ‘ik ben rustig en gelukkig’, terwijl ze zich hier zelf niet bewust van zijn. Mensen om hen heen voelen dat de betreffende persoon niet helemaal authentiek is.
Er zijn nog veel meer blinde vlekken op te noemen. Heb jij een vermoeden welke blinde vlekken bij jou een rol zouden kunnen spelen?
Veelvoorkomende blinde vlekken bij burn-out
Welke blinde vlek leidt snel tot een burn-out? Een goed voorbeeld van een overstijgende blinde vlek is het niet tegen kritiek kunnen. Wanneer je het moeilijk vindt om kritiek te ontvangen, dan ben je eigenlijk onbewust je blinde vlekken ‘blind’ aan het houden. Je wilt eigenlijk niet horen wat jij niet goed doet of anders zou kunnen doen. Dat kan weer samenhangen met onzekerheid, een hoge standaard, perfectionisme en een lage eigenwaarde. Deze zaken gaan vaak samen.
Wat er kan gebeuren, is dat je in een staat van zijn schiet van ‘ik ga alles perfect doen en alles controleren en iedereen tevreden houden’. Wanneer er dan toch wat kritiek op je af komt, dan voelt dat onrechtvaardig, want je probeert alles perfect te doen. Je eerste reactie is woede en onbegrip. In feite bevinden zich dan een aantal zaken in je blinde vlek: je zou best iets rustiger aan mogen doen, je komt wellicht dominant of kritisch over op anderen, mensen vinden het lastiger om de verbinding met je aan te gaan…
Het kan pijnlijk zijn om dit alles via de ‘kritiek’ van anderen onder ogen te komen. Maar kritiek kan in deze situatie heel helpend zijn. Pas wanneer je jezelf écht kent, kun je je gedrag veranderen.
Je blinde vlek zichtbaar maken
De beste manier om zicht te krijgen op je blinde vlekken, is andere mensen hiernaar te vragen; en door open te staan voor kritiek. Wees dankbaar voor de inzichten die je opdoet, want wat aan het licht komt, daar kun je iets mee. Pas een groeimindset toe en geloof dat jij kunt groeien en veranderen. Dat je het nu ‘niet goed’ doet, betekent nog niets voor de toekomst!
Conclusie
Een blinde vlek is een ‘onzichtbaar’ deel van je persoonlijkheid. En dan bedoelen we onzichtbaar voor jóu. Dat kunnen bepaalde gedragingen, gewoontes of karaktereigenschappen zijn. Een goede manier om te achterhalen wat jouw blinde vlekken zijn, is andere mensen hiernaar te vragen. Dat is misschien wat makkelijker bij een coach, bijvoorbeeld een burn-out coach.
Heb jij behoefte aan wandelcoaching bij jou in de buurt, een coach die samen met jou licht laat schijnen op je blinde vlekken omtrent stress? Neem dan vrijblijvend contact met ons op!
