Wat is cortisol?

In deze blog wil ik het graag hebben over cortisol. Cortisol is één van de belangrijkste hormonen met het oog op stress.  Een verhoogd cortisol niveau kan voor veel verschillende problemen zorgen. Lees in deze blog wat cortisol precies is, wat de relatie met stress is en hoe je kunt zorgen voor een gezond niveau.

Wat is cortisol?

In een stressvolle situatie maakt het lichaam eerst adrenaline aan en vervolgens cortisol. Dit heb je nodig om te overleven. In zo’n situatie is cortisol goed, het maakt deel uit van je overlevingsmechanisme en helpt je door stressvolle situaties heen te komen. Echter wordt het ongezond als je met regelmaat, of zelfs chronisch last hebt van stress. Het verstoort allerlei processen in het lichaam, wat niet gunstig is voor de gezondheid. Hier komen we later in dit artikel op terug.

Heel vroeger werd er cortisol geproduceerd zodra er gevaar was waarvoor je moest vluchten of tegen moest vechten. De aanmaak van cortisol zorgt ervoor dat de energie die opgeslagen zit in de cellen van het lichaam sneller beschikbaar is zodat er goed gereageerd kan worden op de situatie die stress oplevert. Ook wordt de bloedsuikerspiegel verhoogd, zodat er extra glucose (energie) in het bloed komt. Hierdoor is het voor de spieren mogelijk om voor langere tijd, fysieke inspanning te leveren.

De functie van cortisol anno nu

In de huidige tijd gaat het niet meer zo zeer om gevaar zoals vroeger, denk bijvoorbeeld aan een gevaarlijk dier wat uit de bosjes komt gesprongen, maar om bijvoorbeeld relatieproblemen, werkstress, irritatie in de file of financiële problemen. Het lichaam herkent het verschil niet tussen deze twee soorten gevaar; stress is stress en dus maakt het lichaam onder andere cortisol aan en wordt het lichaam klaargemaakt om te vechten of vluchten. Het is alleen maar bezig met overleven. De functie van cortisol is dus niet veranderd, maar de aanleiding waardoor het wordt geproduceerd vaak wel. En dat kan problematisch zijn.

Onze coaches zijn gespecialiseerd in het coachen van mensen met stress en burn-out, depressie en angst- en/of paniekaanvallen. Wij zorgen dat je snel de juiste hulp krijgt.

Contact opnemen

Onze coaches

€159.00

Online cursus

Stap voor stap stressvrij, bewezen effectief, op basis van het Liberi Fasenplan.

Bekijk de cursus

Te veel cortisol, wat doet dat met je lichaam?

Cortisol is dus belangrijk voor je systeem om te kunnen overleven in een gevaarlijke situatie. Echter duurt het ongeveer twee dagen voordat je stresshormonen worden afgebroken door je lever; je kunt dus tot twee dagen na de stressvolle situatie nog spanning ervaren in je lichaam.

Maar stel je voor, dat je regelmatig of zelfs iedere dag stress ervaart. Je maakt continu cortisol aan maar dit breek je niet waardoor spanning oploopt. Chronische stress of een burn-out is dus schadelijk voor het lichaam, maar wat voor risico’s heeft het precies als er te veel cortisol geproduceerd wordt?

Symptomen van een teveel aan cortisol

• Slecht slapen: Normaal gesproken zakt tegen de avond het cortisolniveau, echter gebeurt dit niet als je continu stress ervaart. Het gevolg hiervan is dat je moeilijk in slaap komt of regelmatig wakker wordt.
• Slecht humeur: Door de aanmaak van cortisol wordt de productie van serotonine onderdrukt. Serotonine is verantwoordelijk voor je humeur, een laag serotonine niveau kan dus zorgen voor een slecht humeur of zelfs depressieve gevoelens.
• Verminderd immuunsysteem: Als je stress ervaart worden je lichaamsfuncties die niet nodig zijn om te overleven, op een laag pitje gezet. Zo ook het immuunsysteem. Hierdoor daalt de weerstand en ben je vatbaarder voor ziektes of virussen.
• (Extreme) vermoeidheid: Hoewel cortisol zorgt voor energie, raken je bijnieren uitgeput als ze continu stresshormonen moeten produceren. Hierdoor kun je last krijgen van vermoeidheid en zelfs last krijgen van chronische vermoeidheid.
• Hoge of lage bloeddruk: Als er stress vrijkomt in het lichaam verandert de bloeddruk omdat het lichaam wordt klaargemaakt voor actie. Wanneer je chronische stress ervaart kan dit zorgen voor veranderingen in de bloeddruk.
• Zenuwachtig, onrustig gevoel: Continu stress in het lichaam kan ervoor zorgen dat je je zenuwachtig, overweldigd, nerveus, angstig of onrustig voelt. Dit komt omdat je steeds ‘aan’ staat en klaar bent om te vechten of vluchten.
• Hersenbeschadiging: Door een te hoog cortisolniveau kunnen je hersenen worden beschadigd, voornamelijk rondom de hippocampus. Het gevolg hiervan is een afname van cognitieve functies waardoor je sneller geprikkeld wordt.
• Spierafbraak: Zodra je stress ervaart span je je spieren aan; continu stress wil dus ook zeggen dat je spieren vrijwel altijd gespannen staan. Hierdoor kan de spieromvang afnemen met als gevolg minder spiermassa en spierkracht.
• Hart- en vaatziekten: Je hart moet flink werken in tijden van stress; onder andere omdat het een stuk sneller klopt dan normaal. Tegelijkertijd worden de bloedvaten en het hart minder goed onderhouden door je lichaam omdat je lichaam bezig is met overleven en minder prioriteit heeft voor onderhoud van het lichaam.

Daarnaast heb je door hoge cortisolwaarde meer kans op overgewicht, maag- en darmklachten, veroudering en laag libido. Twijfel jij over je cortisolniveau? Je kunt dit laten testen bij de huisarts. Het is van groot belang om stress te vermijden en ervoor te zorgen dat de cortisolwaarde niet te hoog is. Maar hoe kun je dat doen?

Cortisol wordt aangemaakt in je bijnieren

Cortisol wordt aangemaakt in je bijnieren. Je bijnieren zijn ontzettend belangrijk voor de productie van tientallen hormonen. Wanneer je lichaam constant cortisol nodig heeft, kan dit leiden tot bijnieruitputting. In deze blog kun je hier alles over lezen.

Grip op je cortisolniveau, zo pak je het aan

Als je het cortisolniveau wilt verlagen is het belangrijk om stress aan te pakken, we delen graag wat tips met je hoe je het kunt aanpakken.

1. Kom in beweging

Door te gaan sporten kun je het stressniveau van je lichaam verlagen. Je kunt letterlijk alles eruit gooien en loslaten als je in beweging komt, daarbij wordt het gelukshormoon endorfine aangemaakt als je in beweging komt.

Zorg er overigens wel voor dat je niet te intensief sport omdat dit ook weer voor stress kan zorgen. Afhankelijk van je belastbaarheid, gemiddeld, zonder prestatiedruk, intensief bewegen is prima.

2. Let op je voeding

Ongezond eten kan ook zorgen voor stress in je lichaam, het is daarom gunstig om op je voeding te letten en voornamelijk gezond te eten. Op deze manier zorg je er meteen ook voor dat je bloedsuikerspiegel meer op peil blijft. Probeer producten met geraffineerde suiker, kant-en-klaar producten en vet eten te laten staan. Vervang dit door rijke producten zoals verse groenten en fruit. Drink ook voldoende water.

3. Ontspanningsoefeningen

Om stress te verlagen kan het gunstig zijn om dagelijks ontspanningsoefeningen te doen. Je kunt dit doen middels yoga, mindfulness, meditatie of ademhalingsoefeningen.

4. Maak plezier

Lachen en plezier hebben helpt goed om het stresshormoon in je lichaam te verlagen. Zorg er daarom voor dat je vaker dingen (samen of alleen) doet die jou echt blij maken en waar jij van kunt genieten. Ga lekker dansen, voer je hobby uit of kijk een goede comedy film.

5. Vast slaapritme

Een goede nachtrust is van groot belang. Een vast slaapritme kan daarom erg gunstig zijn; neem een vaste tijd waarop je naar bed gaat en een vaste tijd om op te staan. Zorg voor voldoende daglicht overdag en maak in de avond gebruik van schemerverlichting en zo min mogelijk blauw licht (schermen, smartphone etc.) zodat de melatonineproductie op gang komt.

Praat over stress en spanningen

Hoewel cortisol dus een belangrijke functie heeft, kan het ook zorgen voor lichamelijke klachten als er te veel stress wordt ervaren. Merk jij dat je veel stress ervaart bijvoorbeeld door je werk, je relatie of iets anders? Dan kan het gunstig zijn om hier met iemand over te praten. Onze coaches zijn gespecialiseerd in stress en burn-out klachten en kunnen jou ondersteuning bieden bij jouw proces en weten de juiste vragen te stellen om je verder te helpen.