Wat is PTSS? Oorzaak, symptomen & diagnose
PTSS is de afkorting van Posttraumatische stressstoornis (in het engels: Post Traumatic Stress Disorder PTSD). Dit is een psychische aandoening die bij kinderen en volwassenen kan ontstaan nadat er een heftige, traumatische ervaring heeft plaatsgevonden. Deze ervaring gaat gepaard met gevoelens van intense angst, afschuw of hulpeloosheid. Een traumatische ervaring kan bijvoorbeeld mishandeling, geweld (bijv. oorlog), misbruik of een ernstig ongeluk zijn. De kans is groot dat de persoon in kwestie na de traumatische gebeurtenis, lange tijd last heeft van psychische klachten. PTSS heeft veel gevolgen voor het dagelijks leven. Wat de symptomen zijn van PTSS en hoe het ontstaat, dat beschrijven we in dit artikel.
Verschillende soorten PTSS
In de DSM5 werd PTSS lang gezien als een angststoornis. Tegenwoordig (sinds 2014) is het in een nieuw hoofdstuk opgenomen: psychotrauma- en stressorgerelateerde stoornissen.
PTSS komt in verschillende vormen voor:
- Acute PTSS: De psychische klachten houden één maand aan.
- Chronische PTSS: De klachten houden langer dan 3 maanden aan.
- Complexe PTSS: Zwaardere symptomen dan klassiek PTSS, klachten zijn veelal in de jeugd ontstaan. Of de persoon in kwestie heeft lange tijd in de traumatische situatie gezeten.
Wat is de oorzaak van PTSS?
Een traumatische ervaring hoeft niet direct voor het posttraumatische stressstoornis te zorgen, dit gaat gepaard met verschillende factoren welke we hieronder toelichten.
Een situatie die door één persoon wordt ervaren, zoals een overval of misbruik wordt vaak minder goed verwerkt dan een situatie waar meerdere personen bij betrokken waren, zoals een vliegtuigramp. Daarbij speelt het een rol hoe vaak de traumatische situatie is voorgevallen. Een overval of inbraak komt veelal maar één keer voor. Een situatie waarbij het gaat om misbruik, geweld of mishandeling duurt in veel gevallen langer en de traumatische situatie blijft zich regelmatig voordoen. Hoe vaker zo’n traumatische situatie voorkomt, hoe meer schade het kan aanrichten waardoor het vaak moeilijker te verwerken is dan een eenmalig trauma.
Daarnaast speelt de opvang na zo’n situatie een grote rol. Als je door je omgeving goed bent opgevangen, gesteund wordt en de mogelijkheid hebt om je verhaal te delen is de kans groter dat je de traumatische ervaring beter kunt verwerken. Krijg je geen steun, voel je je onbegrepen en heb je het idee dat niemand naar je wil luisteren? Dan zul je wellicht meer last hebben van de traumatische gebeurtenis.
Jouw karakter speelt ook een rol
Mensen die op een positieve manier in het leven staan en gemakkelijk kunnen praten over moeilijkheden en gevoelens, zullen minder last hebben van psychische klachten na een traumatische gebeurtenis. Optimisten kunnen, over het algemeen, moeilijkheden beter verwerken en kunnen zich sneller neerleggen bij het feit dat ze zich een tijdje angstig en minder lekker voelen. Ze weten dat het overgaat. Ook zullen ze zich realiseren dat ze geluk hebben met de mensen die ze om zich heen hebben, dat het niet nóg erger heeft uitgepakt en wellicht maakt zo’n moeilijke situatie het leven waardevoller – je weet nu immers hoe lastig het soms kan zijn.
Iemand met een pessimistische kijk op het leven, die moeilijk hulp vraagt of erg gesloten is, heeft een grotere kans de situatie heftiger in te zien maar zal ook meer moeite hebben met de verwerking ervan. Ook zal er meer angst ervaren worden om nogmaals zo’n situatie mee te maken. De gedachte kan ontstaan: ‘ze moeten altijd mij hebben’. Zulke gedachten maken het verwerkingsproces niet makkelijker.
De oorzaak van PTSS is dus grotendeels afhankelijk van de situatie die je meemaakt. Maar ook de opvang daarna, jouw karakter en hoe je er mee omgaat speelt mee als het gaat om ontwikkeling van PTSS.
Wat zijn de symptomen van PTSS?
Een posttraumatische stressstoornis heeft veel impact op het leven. Psychisch kan dit behoorlijk zwaar zijn en er zijn meerdere symptomen die naar voren komen bij PTSS.
- Herbeleving: Het trauma lijkt zich opnieuw af te spelen, alsof je er nu middenin zit. Je ervaart omgevingssignalen zoals geur, geluid en beelden precies zoals het toen ook was. Dit kan gepaard gaan met lichamelijke klachten zoals trillen, zweten, hartkloppingen en een stokkende adem.
- Vermijding: Situaties die lijken op de traumatische ervaring die jij hebt meegemaakt kunnen zorgen voor intense angst en herbeleving. Hierdoor worden zulke situaties liever vermeden.
- Nachtmerries en slaapproblemen: Slapen kan voor mensen met PTSS een hele opgaven zijn. Nachtmerries over de traumatische ervaring kunnen zorgen voor paniek, extreem zweten en wakker schrikken waardoor de nachtrust verstoord wordt. Ook problemen met inslapen kunnen voorkomen.
- Verdringing: De situatie heeft zo veel impact gemaakt dat je dingen die jou daaraan herinneren wilt vermijden. Je vergeet (delen van) de gebeurtenis doordat je jezelf probeert te beschermen tegen heftige emoties.
- Negatieve emoties: Je voelt je minderwaardig, verdrietig, boos, gefrustreerd, somber en je schrikt snel.
- Verlamming (psychosomatisch):Soms voel je bepaalde delen van je lichaam niet meer. Bij misbruik kan het zijn dat er vanaf het middel geen gevoel meer is. Hoewel de klachten psychisch is, uit het zich soms lichamelijk. Dit wordt psychosomatisch genoemd.
- Ontkenning: Je ontkent de hele situatie en vlucht weg voor alles wat er gebeurd is. Dit kan zich uiten in drugsgebruik, alcoholgebruik, (extreem) veel werken of het opzoeken van gevaarlijke situaties, zoals te hard rijden.
- Cognitieve problemen: Er kunnen cognitieve problemen ontstaan zoals concentratie- en geheugenproblemen.
- Lichamelijke klachten: Hoofdpijn, gespannen spieren/ spierpijn, misselijkheid.
Hoewel er meer PTSS symptomen zijn, geeft bovenstaande lijst duidelijk weer wat voor invloed zo’n traumatische gebeurtenis op het leven kan hebben.
Hoe wordt de diagnose PTSS gesteld?
Een traumatische ervaring heeft invloed op iedereen – echter kan de één er beter mee omgaan dan de ander. Veelal komen PTSS symptomen bij iedereen voor na het meemaken van zoiets heftigs. Bij sommige mensen gaan de klachten vanzelf weg nadat de situatie verwerkt is. Wanneer de klachten langer dan een maand aanhouden en het functioneren dusdanig beperkt wordt, wordt er gesproken van PTSS.
Zoek hulp, je hoeft het niet alleen te doen
Als jij een traumatische ervaring mee hebt gemaakt of momenteel worstelt met PTSS is het aan te raden om hulp te zoeken. Juist door te praten over je problemen met een professional of een lotgenoot, die je het juiste advies en de juiste tips geeft, kan je verder komen. Voel je niet zwak, schuldig of raar om hulp te zoeken, het is juist erg sterk als je inziet dat dit nodig is. Weet dat anderen je willen helpen en dat jij met de juiste hulp weer wat beter in je vel komt te zitten. Er worden tegenwoordig hele goede resultaten gehaald met EMDR.
Wil je graag spreken met één van onze coaches? Neem dan contact met ons op, wij helpen je graag verder.
1 reactie
dag ik ben hans douglas altijd een suceesvolle ondernemer geweest ben nu 73 jaar mijn moeder overleed na 10 dagen na mijn geboorte, een autoritaire geleforrmeerde man, hij was 47 toen ik geboren ben denk nu dat hij mijn beste vader geweest zou kunnen zijn maar heeft jaren in het jappenkamp gezeten en er nooit over gesproken mijn moeder overleed 10 gagen na mijn geboorte, woonden toen in indosenisia werd gevoed door baboes, elke keer een andere geur nooit verbinding,zo moeilijk voor mij te vertellen, en zeker op internet.is te pijnlijk en te voor mij gevaarlijk te delen zou voor mij de keuze zijn om te stoppenzou graag een gesprek hebben met mensen die dit meegemaakthebben de proffesionals heb ik geen enkel vertrouwen in is hun maand salaris,gewoon een arm een lijf een omarming