Wat doet stress met je lichaam? Het eenvoudige antwoord is: veel. Maar dat is natuurlijk geen antwoord waar je iets aan hebt. Een volledig antwoord geven, is moeilijk. Dat heeft ermee te maken dat iedereen stress op zijn of haar eigen wijze ervaart, verwerkt en uit. Zelfs bij twee identieke oorzaken en vormen van stress zullen verschillende mensen ook verschillend reageren. Eén ding is echter overduidelijk: stress verandert veel in je lichaam. Uiteraard niet ten goede.
In deze blog vertel ik je meer over wat stress met je lichaam doet. Ik ga eerst in op de algemene gevolgen: de gevolgen die bij iedereen optreden. Ze zijn niet voor iedereen even sterk merkbaar, maar stress zorgt altijd voor een bepaalde stressreactie in je lichaam. Daarna ga ik dieper in op meer specifieke gevolgen op verschillende gebieden. Dus: wat doet stress met je lichaam?
Wat doet stress met je lichaam? Wat er bij iedereen gebeurt
Stress is een behoorlijk complex iets. Zeker wanneer je kijkt naar de gevolgen van stress en hoe stress zich uit. In de basis is stress eigenlijk niets meer of minder dan een simpel biologisch proces. Er is een stressprikkel, je lichaam reageert hierop en maakt als gevolg hiervan bepaalde hormonen aan. Wat je lichaam met stress doet, kun je maar voor een klein gedeelte beïnvloeden. De meeste lichamelijke reacties bij stress zijn namelijk geautomatiseerd, om het zo te stellen. Zij vinden plaats zonder dat je hier bewust mee bezig bent. Net zoals dat je automatisch ademhaalt en je hart automatisch klopt.
Stressprikkels worden overgebracht door middel van neurotransmitters. Neurotransmitters geven aan de zenuwen in je lichaam door wat er moet gebeuren. Je hebt een snelle reactie bij een moment van stress (bijvoorbeeld op tijd opzij springen voor een naderende auto) onder andere te danken aan de werking hiervan. Maar deze bewuste reactie is het gevolg van processen die hieraan vooraf gaan. Je lichaam krijgt bijvoorbeeld het signaal om hormonen aan te maken. Dit gebeurt bij iedereen. Of je nu wilt of niet.
Waarvoor zorgt deze hormoonaanmaak?
Voor de productie van stresshormonen is onder andere de hypothalamus verantwoordelijk. De hypothalamus is een onderdeel van je brein dat een belangrijke rol speelt bij overlevingsdrang. Hierin schuilt de crux. Jij kunt – hopelijk – wel het verschil aanwijzen tussen noodzakelijke stress en ongezonde stress. Een voorbeeld van noodzakelijke stress heb ik zojuist gegeven: het opzij springen voor de naderende auto. Een voorbeeld van ongezonde stress is werkstress. Het verschil moge duidelijk zijn: in het eerste voorbeeld ervaar je stress om een potentieel levensbedreigende situatie te voorkomen. In het tweede voorbeeld ervaar je stress omdat er bijvoorbeeld te veel druk op je wordt gelegd.
Hoewel je zelf dus het verschil kent, geldt dit niet voor je lichaam. Wanneer de hypothalamus stress detecteert, wordt er een opdracht gegeven aan onder andere je bijnieren om bepaalde hormonen te produceren, zoals cortisol en adrenaline. Je lichaam maakt geen onderscheid tussen het soort stress. Opdracht is opdracht. Bij gezonde stress (noodzakelijke stress) heb je deze hormonen keihard nodig. Je lichaam en geest kunnen hierdoor de benodigde prestaties leveren en daarna worden de hormonen op de juiste wijze door je lichaam verwerkt. Bij ongezonde stress werken deze hormonen helemaal niet productief en kunnen ze bovendien niet goed worden verwerkt. Dus wat doet stress met je lichaam? Het laat – bij ongezonde stress – hormonen achter.
Wat doet stress met je lichaam op een merkbare wijze?
Tot zover wat stress altijd met je lichaam doet. Bij iedereen worden deze hormonen aangemaakt en bij iedereen kan dit tot problemen leiden. Dit gebeurt wanneer je wordt blootgesteld aan chronische stress. Een keer of sporadisch ongezonde stress ervaren, levert nog geen problemen op. Je lichaam kan dit wel opvangen. Gebeurt het te vaak, dus met regelmaat of continu, dan zul je onherroepelijk problemen ondervinden.
Vraag jij je op dit punt af: wat doet stress met je lichaam? Dan is de lijst met mogelijke antwoorden te lang om in een enkele blog te behandelen. Je hebt het nu namelijk over de gevolgen van stress. Symptomen van stress komen in zeer veel verschillende vormen. Geestelijk en lichamelijk. Waarom krijgt de een last van spanningshoofdpijn, is de ander continu oververmoeid en ontwikkelt weer een ander tics door stress? Het precieze antwoord op deze vraag heeft niemand. Iedereen is anders en iedereen uit stress op zijn of haar eigen manier.
Leer de reactie van je lichaam op stress herkennen
Het is belangrijk om te weten wat stress doet met je lichaam. Dit helpt je namelijk stress herkennen en zorgt ervoor dat je maatregelen kunt nemen. Sommige lichamelijke reacties op stress zijn eenvoudig herkenbaar. Ik noemde zojuist het voorbeeld van tics. Sommige mensen kunnen onder invloed van te veel stress duidelijke tics ontwikkelen, zoals het dwangmatig knipperen met hun ogen of een andere dwangstoornis. Als je hier last van hebt, zal dit jezelf en je omgeving opvallen. Het zal dan ook niet moeilijk zijn om de link te leggen met stress. Het kan echter ook zo zijn dat je last krijgt van fysieke klachten die je niet direct in verband brengt met stress. Symptomen als nachtelijk zweten, maagzuur of een opgezette buik worden wellicht niet direct door iedereen gelinkt aan stress.
Sta bewust stil bij je lichamelijke reacties. Pas bijvoorbeeld introspectie toe om niet alleen lichamelijke klachten te herkennen, maar ook direct na te gaan wanneer deze optreden en waar ze vandaan komen. De vraag “wat doet stress met je lichaam” lijkt niet altijd eenvoudig te beantwoorden, maar wanneer je bewust op zoek gaat naar een antwoord, zul je dit bijna altijd vinden.
Ik weet wat stress met mijn lichaam doet, wat nu?
Wanneer je een antwoord hebt gevonden op de vraag wat doet stres met je lichaam, ben je een stap dichterbij het verhelpen van stress en de daarbij behorende klachten. Door goed de signalen van je lichaam in de gaten te houden, leer je stressmomenten herkennen. Herkennen en erkennen zijn de sleutel naar oplossen. Wat kun je doen om die momenten van stress te voorkomen? Stress bij de oorsprong aanpakken zal ervoor zorgen dat de symptomen die je ervaart zullen verdwijnen wanneer je de stress wegneemt.
Kom je er zelf niet uit en merk je dat je ondanks je pogingen om je stress op te lossen lichamelijke (en/of geestelijke) gevolgen blijft ondervinden? Neem dan contact met ons op. Onze coaches kunnen je helpen.
