In deze blog wil ik het hebben over introspectie. Waarom? We leven allemaal een druk leven. We moeten veel van onszelf, of – voor ons gevoel – van anderen. Voor veel mensen is het een uitdaging om privé en werk goed te combineren. Een druk gezinsleven, een veeleisende baan. Problemen thuis en werkstress liggen op de loer. Daarom is het belangrijk om goed te blijven praten. Niet alleen met anderen, maar ook als het ware met jezelf. Hoe vaak doe jij aan introspectie? Het is een uitstekende manier om er achter te komen wat je écht voelt. Je raakt bewust van wat je voelt en wat dit met je doet. Je leert stil te staan bij je eigen gedachten en gevoelens. Op deze manier kun je stress verminderen. In deze blog vertel ik je hoe je introspectie in kunt zetten om stress tegen te gaan.
Wat is introspectie precies?
Introspectie heeft een duidelijke betekenis. De definitie van introspectie is als volgt: introspectie is een activiteit waarbij de eigen gedachten, gevoelens en herinneringen tot onderwerp van overdenking gemaakt worden. Dat klinkt een beetje wollig. Concreet betekent introspectie niets meer of minder dan zelfreflectie. “Intro” geeft al aan dat het naar binnen toe is gericht. Je komt ook wel eens de Engelse term “introspection” tegen. Het betekent allemaal hetzelfde. Het gaat dus om het goed en bewust reflecteren op je eigen gedachten en gevoelens. Bewust tijd vrijmaken is de sleutel.
Hoe en wanneer kun je introspectie toepassen?
Introspectie kun je, mits de tijd en situatie die toelaten, altijd en overal toepassen. De vraag is of het handig is om dat te doen. Wie goed aan introspectie wil doen, moet hier dus bewust even tijd voor vrijmaken. Het is verstandig om een juiste balans te vinden in wanneer je dit doet, in relatie tot je gedachten en gevoelens, maar ook de situatie.
De verleiding om direct te handelen, kan groot zijn. Denk bijvoorbeeld aan een situatie waarin er net iets vervelends is gebeurd. Dat kan aanvoelen als een goed moment om introspectie toe te passen. Alleen moet de situatie dit wel toelaten. Wanneer je bijvoorbeeld te hard hebt gereden en bent geflitst, roept dat ongetwijfeld een gevoel op. Zo lang je in de auto zit, is het echter niet verstandig om uitgebreid hierop te reflecteren.
Aan de andere kant wil je ook weer niet te lang wachten: als je pas een paar uur later de tijd neemt om te reflecteren, heb je misschien niet meer de juiste herinnering aan het voorval of je gevoelens. Tijd beïnvloedt herinneringen, zeker bij een trauma.
Probeer vaste momenten van introspectie in te plannen. Kies zelf voor een juiste frequentie. Dat kan dagelijks zijn, meerdere malen per dag, of eens in de twee a drie dagen. Probeer uit te vinden wat werkt voor jou. Zorg er in elk geval voor dat wanneer je begint met reflecteren, je hier ook echt de volle tijd en al je aandacht voor beschikbaar hebt.
Is introspectie hetzelfde als mediteren?
Introspectie heeft diverse raakvlakken met andere oefeningen, zoals meditatie en mindfulness. Toch is er een belangrijk verschil. Mediteren heeft als voornaamste doel om tot rust te komen. Introspectie lijkt meer op mindfulness, maar ook hier is sprake van een belangrijk verschil. Bij mindfulness heb je je aandacht bij dat wat er op dat moment is zonder oordeel met soms een gerichte ademhalingsoefeningen. Vervolgens word jij je bewust van de sensaties in je lichaam en laat je jouw gedachten er zijn. Bij introspectie gaat het veel meer om het sturen van je gedachten. Je denkt zeer bewust terug aan een gebeurtenis, gevoel of herinnering. Daarbij ga je zeer bewust na wat je gevoelens zijn.
En wat dan?
Het doel van introspectie is niet de reflectie zelf. Het gaat erom wat je doet met de inzichten die je krijgt in je eigen gevoelens. Door bewust aan zelfreflectie te doen, ontdek je misschien gevoelens en details waar je anders niet bij stil zou hebben gestaan. Dit betekent dat je de kans krijgt om iets met je gevoel te doen en ervoor te zorgen dat dit verbetert. Laat er geen misverstand over bestaan: bij zelfreflectie mogen gevoelens positieve gevoelens, zoals blijdschap en trots, er ook absoluut zijn.
Het is echter goed om juist ook stil te staan bij gevoelens die voor verbetering vatbaar zijn. Ervaar je angst? Zorgde een bepaalde situatie voor gevoelens van onzekerheid? Vind je het moeilijk om bepaalde gedachten los te laten? Had je moeite om uit je comfort zone te komen? Dit zijn allemaal zaken waar je achter kunt komen tijdens introspection. Dat biedt je een kans om voor een oplossing te zorgen.
Hoe je introspectie kunt gebruiken tegen stress
Zoals ik in de inleiding al schreef, ligt stress voor bijna iedereen op de loer. Een burn-out is een groot maatschappelijk probleem. In veel gevallen blijkt dat met iets meer bewustwording een burn-out achteraf voorkomen had kunnen worden. Hoe eerder je stress signaleert, des te eerder je hier iets tegen kunt doen. Dat zorgt ervoor dat stress geen ongezonde vormen aanneemt. Introspectie kun je zien als je eigen periodieke stress check. Het kent alleen maar voordelen:
- Je bent je meer bewust van je eigen gevoelens
- Problemen worden sneller opgemerkt
- Stress kan in een vroeg stadium worden tegengegaan
- Bestaande stress kan worden opgelost
- Je komt lekkerder in je vel
Introspectie kan dan ook door iedereen worden toegepast. Ik raad het je van harte aan om te proberen.
Wat als je er zelf niet uitkomt?
Zelfreflectie werkt niet voor iedereen direct voordelig. Zeker wanneer je voor het eerst de tijd neemt om écht goed stil te staan bij je gevoelens en deze te analyseren, kan het zo zijn dat je de spreekwoordelijke beerput opentrekt. Het kan overweldigend zijn en misschien kom je tot de conclusie dat je met gevoelens zit waar je zelf niet mee om kunt gaan. Of dat de stress te groot is. Realiseer je echter dat ook dan, misschien wel juist dan, het een goede zaak is dat je met introspectie begonnen bent. Je hebt nu namelijk nog de tijd om hulp in te schakelen van een professional voor een probleem waar je zelf niet meer uitkomt. Een probleem dat verder had kunnen groeien en voor échte problemen zoals een burn-out had kunnen zorgen.
Worstel jij met gevoelens waar je zelf niet uitkomt? Neem dan contact met ons op voor een vrijblijvende kennismaking met een burn-out coach bij jou in de buurt.
