Er zijn tal van cruciale processen in ons lichaam waar de gemiddelde mens maar weinig van af weet. Dat is niet erg, want we kunnen niet allemaal experts zijn op het gebied van het lichaam. Soms is het echter interessant en nuttig om meer te weten te komen over de geheimen van je eigen lichaam. Neem nu neurotransmitters. Je hebt vast wel eens gehoord van deze term en weet misschien wel min of meer wat neurotransmitters doen. Hun functie is af te leiden uit de naam. Maar wat doen deze precies en hoe zijn ze van invloed op hoe jij je voelt (bijvoorbeeld op stress)? Ik leg het je graag op een begrijpelijke manier uit.
Wat zijn neurotransmitters?
De belangrijkste vraag om direct te beantwoorden, is: wat zijn neurotransmitters? Wat ze doen is bij veel mensen dus min of meer bekend. Maar wat is een neurotransmitter precies? Dit kan ik op zeer ingewikkelde wijze uitleggen, maar dan haak je waarschijnlijk af. Een neurotransmitter wordt ook wel een overdrachtsstof genoemd. Het is een signaalstof die impulsen overbrengt op de zenuwen. Ze vormen dus een cruciale schakel in je lichaam. Zonder neurotransmitters geen actie. Nu denk je bij het overbrengen van die impulsen misschien aan het maken van fysieke bewegingen als resultaat. En inderdaad: het zijn neurotransmitters die het sein van je brein overbrengen om je arm te bewegen. Ze doen echter nog veel meer dan dat en zijn op zeer veel gebieden bepalend voor hoe jij je voelt.
Neurotransmitters zorgen voor communicatie tussen zenuwcellen in het zenuwstelsel, ze sturen motorische zenuwcellen aan, spiercellen, en sensorische zenuwcellen. Sensorische zenuwcellen zorgen er bijvoorbeeld voor dat je pijn voelt wanneer je een heet oppervlak aanraakt.
Twee verschillende functies
Neurotransmitters hebben eenvoudig bezien twee verschillende functies. Ze kunnen zenuwen stimuleren of juist afremmen. Een stimulerend voorbeeld heb ik eerder genoemd: het aanzetten tot beweging, bijvoorbeeld. Een remmende werking is net zo belangrijk. Zo zijn het de remmende neurotransmitters die er bijvoorbeeld mede voor zorgen dat wij ons ‘s avonds slaperig gaan voelen. Stimulerende transmitters noemt men “agonisten” en remmende transmitters luisteren naar de naam “antagonisten”.
Glutamaat: de belangrijkste stimulerende neurotransmitter
Glutamaat is de belangrijkste stimulerende neurotransmitter. De exacte werking van de hersenen is in zeer veel gevallen nog grotendeels een mysterie. Neurotransmitters vormen hierop zeker geen uitzondering. We weten in grote lijnen wat ze doen en hoe ze dit doen, maar wat de exacte gevolgen zijn en wat de samenhang is tussen verschillende transmitters en de effecten op lichaam en geest, is vaak nog onbekend. Van glutamaat weet men wel dat er een tekort kan ontstaan door een tekort aan vitamine B1. Een vitaminetekort kan op veel manieren zorgen voor problemen. Lees bijvoorbeeld maar eens over de link tussen een vitamine B12 tekort en stress. Ook iemand die afkickt van een drankprobleem kan te kampen krijgen met een tekort aan glutamaat. Dit kan resulteren in:
Zoals bij vrijwel alles in je lichaam zorgt een tekort op één plek ook voor een reactie op een andere plek. Zo weet men dat een verstoring in de balans van agonisten (de stimulerende neurotransmitters) ook effect kan hebben op de antoganisten (de remmende neurotransmitters).
De GABA neurotransmitter
Zoals glutamaat gezien mag worden als de belangrijkste agonist, is de GABA neurotransmitter de belangrijkste antagonist. De GABA neurotransmitter is bijzonder belangrijk en wanneer er een tekort optreedt, kan dit zeer waarschijnlijk (levens)gevaarlijk zijn. Wetenschappers linken een tekort aan glutamaat aan een tekort aan GABA. Dit wordt op zijn beurt weer in verband gebracht met epileptische aanvallen.
Wanneer er gezonde hoeveelheden van het Gamma-aminoboterzuur (de volledige naam van de GABA neurotransmitter) in het lichaam aanwezig zijn, vervullen deze transmitters een zeer belangrijke rol. Zo zijn zij verantwoordelijk voor het verminderen van angst door angstige gevoelens te onderdrukken.
Wat zijn andere belangrijke neurotransmitters?
Ik heb twee belangrijke neurotransmitters al behandeld. Er zijn er echter nog een paar die wat extra aandacht verdienen. Niet in de laatste plaats omdat deze een grote invloed hebben op stress (en vice versa).
- Dopamine is belangrijk voor je beloningssysteem
- Adrenaline is essentieel voor je overlevingsmechanisme
- Noradrenaline houdt je alert
- Serotonine is van belang voor je gemoedstoestand
- Endorfine werkt pijnstillend en geeft je een gelukkig gevoel
- Acetylcholine stimuleert het geheugen en de spieren
Waar en hoe worden ze geproduceerd?
Neurotransmitters worden in de cellen zelf geproduceerd. Zij bevinden zich in zogenaamde “synaptische blaasjes”. Wanneer ze nodig zijn, kunnen ze razendsnel direct in de cellen geactiveerd worden. Ze worden opgebouwd uit aminozuren.
Wel of geen neurotransmitter?
Dat neurotransmitters voor de wetenschap op veel gebieden nog een groot vraagteken zijn, blijkt wel uit de discussie of een stof wel of niet tot deze categorie behoort. Er zijn namelijk vier criteria waaraan een stof moet voldoen om een neurotransmitter te zijn:
- Synthese moet plaatsvinden in de zenuwcel
- Het moet in grote hoeveelheden aanwezig zijn aan het uiteinde van een zenuwcel en zorgen voor een duidelijke reactie
- De stof moet van buitenaf kunnen worden toegediend en dan een vergelijkbare werking hebben
- Er is een specifieke methode om de stof van de werkzame plek te verwijderen
Dit lijkt vrij duidelijk, maar is het niet. Zo voldoet taurine aan alle kenmerken van neurotransmitters, maar wordt deze stof door de meeste wetenschappers niet tot deze categorie gerekend.
Neurotransmitters en stress
Wanneer je kijkt naar de bovenstaande punten, met name 2, 3 en 4 zul je direct begrijpen dat stress en neurotransmitters een duidelijke relatie hebben. Onder invloed van stress kan de productie van neurotransmitters verstoord raken en dit kan allerlei klachten veroorzaken. Vooral eerder genoemde stoffen als dopamine, serotonine en endorfine raken verstoord door stress en hebben daarmee een grote impact op hoe jij je lichamelijk en geestelijk voelt. Gelukkig zijn er uitstekende manieren om stress aan te pakken en ervoor te zorgen dat deze cruciale stoffen in je lichaam hun werk optimaal kunnen doen. Denk aan de volgende zaken:
- Voldoende bewegen (ga bijvoorbeeld hardlopen)
- Ontspanningsoefeningen (zoals yoga en ademhalingsoefeningen)
- Voldoende slaap
- Gezonde voeding
Kortom: goed voor jezelf zorgen. Wanneer jij je lichaam in staat stelt om optimaal te functioneren, zul je ook beter om kunnen gaan met stress.
1 reactie
Wat te doen met neurotranmitters die kapotgemaakt zijn door botox toe te dienen in pijnlijke spieren? Ik drie maal antibiotica haf gepakt en de werking van botox daardoor veel opgedreven is! Dat wist ik niet en is me ook niet gevraagd of ik antibiotica nam of genomen heb! Het doet nog veel meer pijn dan ervoor en stijf! De soepelheid diecik ervoor had is weg!!! 2,5 maand niks kunnen bewegen met mijn nek door die botox! . Nu word ik elk moment met nietwerkende neurotransmitters in mijn nek en rugspieten geconfronteerd., ook zeer moeilijk kunnen slapen! Neem 1/2 slaappil! Ergste iss de pijn in nek., schouders en rug! Kan ik hieraan nog iets doen? Mankeer niets aan de spieren alleen transmitters vd spieren zijn weg! Dank je als ik een zntwoord krijg en nog meer dank als ik zou weten wat ik hieraan kan doen!