Een slachtofferrol is precies dat wat het zegt: je neemt de rol aan van een slachtoffer. Het is hierbij niet van belang of je daadwerkelijk een slachtoffer bent door toedoen van een ander (zoals overduidelijk het geval is bij bijvoorbeeld misbruik), of dat je je voornamelijk een slachtoffer voelt. De term slachtoffer klinkt misschien wat heftig. We krijgen al snel grote misdrijven en hele erge situaties in onze gedachten. Maar het kan gaan om hele subtiele dingen. Je kunt je bijvoorbeeld een slachtoffer voelen van een situatie, een familiegeschiedenis, ‘het’ systeem of het lot.
Je kunt jezelf volledig identificeren met een slachtofferrol. Dit gebeurt als je bij alles denkt: ‘dat heb ik weer.’ Of: ‘ze moeten mij ook altijd hebben.’ Een andere gedachte die kenmerkend is voor als je in een slachtofferrol zit is ‘uiteraard gaat juist nu ik eraan kom het stoplicht op rood.’ Of: ‘het is de hele dag droog en nét nu ik naar buiten moet, regent het.’ Zoals je ziet kan het hem in hele kleine, dagelijkse dingen zitten. Je neemt alles snel heel persoonlijk op. Je identiteit is verbonden met de slachtofferrol.
Waarom nemen we een slachtofferrol aan?
Vaak nemen we een slachtofferrol aan, omdat het veilig is. Als je het slachtoffer bent overkomt iets jou. Je kunt er niets aan doen. Er is een dader of een situatie die schijnbaar buiten jouw controle ligt die jou in de slachtofferrol duwt. Waarom is dit veilig? Het is eigenlijk een schijnveiligheid, maar het voelt wel veilig. Je hoeft namelijk zelf geen verantwoordelijkheid te nemen. Jij kunt als slachtoffer niets, de ander of de situatie heeft ervoor gezorgd dat jij nu op deze plek bent. Je wilt het niet, maar je kunt er ook niets aan doen. Zo kan het voorkomen dat je je in een ongewenste situatie bevindt waarvan je denkt dat je er niets aan kunt doen.
Vrije wil
Of dat werkelijk zo is, valt te betwijfelen. We hebben allemaal een vrije wil en de keuze om een andere richting op te gaan. Het kan echter zo zijn dat jouw ongewenste situatie heel bekend en vertrouwd aanvoelt. Onbekend maakt onbemind. Je weet wat je hebt, je weet niet wat je zou kunnen krijgen als je ineens iets anders zou gaan doen. Jezelf vastzetten in een slachtofferrol zorgt ervoor dat je binnen je comfortzone kan blijven. Je hebt de overtuiging dat jij toch niets kunt doen, dus doe je dat ook niet.
Vastzitten: een voorbeeld
Een voorbeeld verduidelijkt dit principe. Stel dat je een baan hebt waar je veel stress van ervaart. Collega’s zijn niet leuk, de taken geven je geen voldoening. Je hebt het geld echter hard nodig om de rekeningen te kunnen betalen. Je bent gaan geloven dat je niet voor meer in de wieg gelegd bent en denkt dat dit de enige baan is waar ze je nog willen hebben. Daarom blijf je jaar in, jaar uit door bikkelen. Maar eigenlijk word je er erg ongelukkig van. Je zit helaas vast in de slachtofferrol. Door allerhande negatieve overtuigingen ben je gaan geloven dat je geen andere keuze hebt dan door te blijven gaan op deze werkplek.
Niets is natuurlijk minder waar! Het vraagt echter wat van je om de teugels in eigen handen te nemen. Als jij een andere baan zou willen, dan moet je daar wat voor doen. Je zult de veilige en bekende plaats van je slachtofferrol moeten inruilen voor het onbekende. En dat kan heel beangstigend zijn. Veel mensen kiezen er daarom voor (veelal onbewust!) om in de slachtofferrol te blijven zitten. Ieder verjaardagsfeestje klagen ze steen en been over hun huidige situatie. Maar ze doen er niets aan.
Wat kun je doen aan die slachtofferrol?
Herken je bovenstaande (misschien in mindere mate) bij jezelf? Dan is de kans groot dat je jezelf hebt vastgezet in een slachtofferrol. Het hoeft niet slechts te gaan om een situatie op het werk, het kan overal in je leven gebeuren. Vaak hebben we de neiging om onze slachtofferrol op meerdere gebieden in ons leven op ons te nemen. Zoals gezegd verbinden we onze identiteit ermee. De eerste stap is het herkennen van de gebieden waar jij je die slachtofferrol op je hebt genomen. Vraag je vervolgens af wat het je biedt. Er zijn altijd redenen die je had om je in deze rol te voegen. Redenen die je voorheen misschien beschermden, maar die je nu alleen maar vastzetten. Kijk eerlijk in de spiegel. Je doet dit voor jezelf.
Het alternatief voor een slachtofferrol
Als je inziet dat de slachtofferrol je niet meert dient, wat is dan het alternatief? Wat zou er gebeuren als je meer verantwoordelijkheid voor je eigen leven zou nemen? Hoe ziet dit er dan uit? Het zijn grote vragen waar je misschien niet meteen een antwoord op hebt. Er zijn mogelijk allemaal saboterende gedachten die je weerhouden om hiermee aan de slag te gaan. Door middel van deze gedachten wil je jezelf veilig stellen. Ze houden je op je plaats! Als je echter het bewustzijn hebt gekregen dat ze niet behulpzaam meer zijn, dan heb je automatisch ook de verantwoordelijkheid om er iets mee te doen.
Het kan aanvoelen alsof je aan de voet van een berg staat en niet weet hoe je dit aan moet gaan pakken. Als je dit herkent is het goed om aan te bel te trekken. Bij Liberi zijn er in iedere regio in Nederland coaches werkzaam die je een luisterend oor bieden en met je meedenken over de stappen die nodig zijn. Het kan in je uppie nogal overweldigend aanvoelen. Je veilige plek verlaten om het grote onbekende tegemoet te treden is niet iets dat veel mensen gemakkelijk afgaat.
Onze coaches staan daarom voor je klaar om samen op pad te gaan! Letterlijk, want wij coachen in de natuur. De natuur houdt niet vast aan dat wat niet meer dient, kijk maar naar de bomen die iedere herfst hun bladeren loslaten. Zo dient de natuur als een spiegel voor onze innerlijke processen. Je kunt vrijblijvend contact met ons opnemen voor een kennismaking. Blijf niet langer in je zelf opgelegde slachtofferrol hangen en neem het heft in eigen handen!
