Een enkeling heeft het in z’n karakter zitten maar vaak is er een onderliggende reden voor: apathisch zijn. Chronische stress, een burn-out of depressie kan ervoor zorgen dat je apathisch overkomt. Je kan emotioneel dusdanig opgebrand zijn dat het niet meer lukt nog enige vorm van enthousiasme of interesse op te wekken. Wanneer je lijdt onder langdurige stress of sombere gevoelens en daarbij merkt dat je emoties af beginnen te vlakken is dat een signaal hulp in te schakelen. Je brein verwerkt geen emotionele prikkels meer en dat is een teken dat je overbelast bent. Herken jij apathisch gedrag bij jezelf?
Wat is apathisch zijn?
Het woord apathisch komt uit het Grieks van ‘apatheia’ en is vertaald: gevoelloosheid of gelatenheid. Iemand die apathisch is wordt over het algemeen gezien als onverschillig. In de psychologie wordt het zelfs ziekelijke onverschilligheid genoemd. Wanneer je apathisch bent ervaren anderen je als emotieloos. Je emoties worden aangestuurd vanuit het limbisch systeem en zitten diep in de hersenen verborgen. Het is niet vreemd dat apathisch gedrag een beschermingsmechanisme is geworden na bijvoorbeeld herhaaldelijk traumatische gebeurtenissen. Vaak wordt apathisch gedrag gekoppeld aan een mentale aandoening maar er zijn ook een aantal medische aandoeningen die deze gedragsstoornis kunnen veroorzaken.
Kenmerken apathisch gedrag
Wanneer je al wat minder gevoelig overkomt vanuit jezelf zijn veel personen wel gewend aan dit gedrag. Toch is het van belang waakzaam te blijven dat je niet té apathisch wordt. Depressie en apathie worden nog wel eens door elkaar gehaald maar er zijn toch wat kleine verschillen. Iemand die apathisch is, is niet per definitie depressief. Echter merk je dat iemand die depressief is wel steeds apathischer kan worden naarmate de depressie onbehandeld blijft. Dit kan zelfs leiden tot suïcidale gedachten.
Hoe herken je apathisch gedrag bij jezelf of bij een ander?
- Emotionele reacties op heftige gebeurtenissen of situaties blijven uit. Ook wanneer iemand iets ontroerends vertelt lukt het niet emoties op te wekken.
- Enthousiasme en passie zijn ver te zoeken. Je kan niet meer warm lopen voor dingen waar je normaliter enthousiast van werd.
- Je voelt je niet meer gemotiveerd in het leven en komt afwezig over. Anderen vinden het lastig je te bereiken of hebben het idee dat wat zij vertellen niet bij je aankomt.
- Je lijkt niet alleen emotieloos maar je voelt je ook uitgeput. Soms heeft het dan ook niets te maken met het niet voelen van de emoties maar de energie niet te hebben ze te tonen.
- Wat je ook regelmatig hoort is dat iemand last heeft van de-realisatie. De dag gaat een beetje als een film aan je voorbij. Je ervaart het leven ook van een afstand. Alsof je een toeschouwer bent die in de bioscoop een film zit te kijken.
- Je voelt je leeg en dat besef je je maar al te goed. Ook al wil je emoties tonen, ze zijn er niet of kosten teveel moeite ze ruimte te geven om tot uiting te komen.
Medische oorzaken apathisch gedrag
Zoals in de intro benoemd komt dit gedrag bij een enkeling voor als karaktereigenschap maar vaak ligt de oorzaak dieper. Het kan zelfs zijn dat apathisch handelen wordt veroorzaakt door een medische oorzaak.
- Personen die lijden aan diabetes, zonder dit te weten, worden ook vaak beschuldigd van apathisch gedrag. Onterecht want het komt door het hebben van te weinig energie. Het brein sluit zich af voor externe factoren zoals emoties om het kleine beetje energie wat er wel is te gebruiken om in leven te blijven.
- Apathisch gedrag wordt ook regelmatig gezien bij personen die lijden aan Parkinson. Hier is Parkinson zelf vaak niet de veroorzaker van apathisch gedrag maar een gevolg hiervan. Het is een slopende ziekte die gepaard kan gaan met depressie of dementie. Toch is in sommige situaties apathie een symptoom van de ziekte.
- Wanneer iemand naarmate de leeftijd vordert apathisch wordt, kan het ook een voorbode zijn voor dementie. Ongeveer de helft van alle mensen die de diagnose dementie krijgt, wordt jaren voor de diagnose steeds meer apathisch.
Mentale oorzaken
Er zijn verschillende mentale uitdagingen die apathisch gedrag kunnen veroorzaken. We noemden hierboven depressie, stress en burn-out al even. Dit zijn de meest voorkomende oorzaken van apathisch gedrag door mentale worstelingen maar er zijn er nog een aantal die we niet mogen vergeten.
Autisme
Wanneer je autisme hebt kan het zijn dat je apathischer overkomt. Vaak is dit iets wat de buitenwereld bij je ziet. Van binnen voel je genoeg echter vind je het lastig de juiste emoties op het juiste moment te tonen. Je krijgt bijvoorbeeld te horen dat een dierbare is overleden. Je brein heeft op dat moment moeite het verband te leggen tussen de gebeurtenis (het aanhoren dat een dierbare is overleden) en dit te koppelen aan een emotie (verdriet), waardoor het lijkt alsof je onverschillig bent. Op een later moment komt de emotie en kan dit heftiger zijn dan anderen van je verwachten. Er heerst een hoop onbegrip en onkunde over het ervaren van emoties wanneer je lijdt aan ASS.
Een eetstoornis
Eetstoornissen zoals anorexia nervosa komen vaak ook met apathisch gedrag. Net als bij diabetes heeft dit veelal te maken met het tekort aan energie. Maar de eetverslaving kan ook samen gaan met somberheid en depressie. Dit verergert het apathische gedrag dusdanig dat het beperkend kan zijn voor het dagelijks leven.
Apathisch gedrag door stress en burn-out
Langdurig onder veel spanning en stress staan eist gegeven moment ook z’n tol op je emotioneel vermogen. Je brein kan maar een bepaald aantal prikkels en informatie verwerken. Wanneer dit langere periode overbelast wordt door stress schakelt het gegeven moment sommige functies uit. Over het algemeen kiest je brein ervoor hetgeen uit te schakelen wat zorgt voor die overbelasting. In een situatie van een burn-out zal het dus eerst de prikkels van emoties beperken. Dit signaal mag niet genegeerd worden. Een professionele coach van Liberi kan ondersteunen weer balans te krijgen in het verwerken van deze prikkels.
Ga wandelen in de natuur met wandelcoaching. Terugkomen naar de basisemoties en genieten van wat er is, de schoonheid van de natuur. Het is een bewezen methode van behandeling om weer te voelen. De bewustwording over hoe je brein overprikkeld raakt, door het krijgen van te veel impulsen, kan een verschil maken tussen apathisch gedrag of het ervaren en uiten van emoties.
