Verantwoordelijkheidsgevoel is een hele goede eigenschap om te bezitten. Het betekent doorgaans dat jij verantwoordelijkheid kunt nemen voor je daden, maar ook dat je het voortouw neemt om ervoor de zorgen dat dingen zo goed mogelijk verlopen. Voor jezelf en voor anderen. Als het goed is vormt verantwoordelijkheidsgevoel dan ook geen probleem. Alleen wat nu wanneer je verantwoordelijkheidsgevoel te groot is? Dat kan absoluut wel voor problemen zorgen. Hetzelfde kan gezegd worden voor een gebrek hieraan. In deze blog ga ik in op de mogelijke gevolgen van een te hoog of te laag verantwoordelijkheidsgevoel.
Iedereen is in de basis verantwoordelijk voor zijn/haar daden. Verantwoordelijkheidsgevoel is iets dat ons van kinds af aan wordt aangeleerd. Natuurlijk is men bij kinderen hier nog niet te streng mee. Een van de kenmerken van jonge kinderen is namelijk dat zij dit gevoel nog niet hebben. Het is nog in ontwikkeling. Al doende leren zij en maken zij kennis met het principe van oorzaak en gevolg, van gedrag en consequenties.
Naarmate wij ouder worden groeit ons verantwoordelijkheidsgevoel. Er wordt ook meer verantwoordelijkheid van ons verwacht. Het is een van de voorwaarden om goed te kunnen functioneren in de maatschappij. Een goed ontwikkeld verantwoordelijkheidsgevoel betekent namelijk dat je op de juiste manier beslissingen kunt nemen, de gevolgen van je handelen kunt overzien en hier verantwoordelijkheid voor kunt nemen. Wat dat betreft is het een heel natuurlijk en haast onmerkbaar iets. Iedereen heeft het en je staat er eigenlijk nauwelijks bij stil. Totdat blijkt dat er iets “mis” is met je verantwoordelijkheidsgevoel.
Mensen met een te laag verantwoordelijkheidsgevoel zijn niet altijd de eenvoudigste mensen om mee om te gaan. In de ogen van anderen nemen zij te weinig verantwoordelijkheid voor hun acties. Dit doen zij echter niet altijd bewust of moedwillig.
Natuurlijk zijn er ook mensen die dit wel doen. Wanneer een gebrek aan verantwoordelijkheidsgevoel samengaat met onverschilligheid kunnen voor anderen vervelende situaties ontstaan. Maar hoe herkent men in de eerste plaats een gebrek aan dit gevoel? Mensen met te weinig verantwoordelijkheidsgevoel kenmerken zich vaak door onder andere de onderstaande punten:
Wie kampt met te weinig verantwoordelijkheidsgevoel komt waarschijnlijk vaker in conflicten terecht dan anderen. Wat voor hen normaal aanvoelt komt op een ander over als laconiek, roekeloos of egoïstisch.
Niemand vraagt om problemen. Hoe egoïstisch het gedrag van iemand met weinig verantwoordelijkheidsgevoel ook over mag komen: hij/zij kiest er waarschijnlijk niet bewust voor om zich zo te gedragen. Vaak ontstaan dergelijke problemen door een gebrekkige opvoeding. Kinderen en jongeren leren immers van hun omgeving. Heb je niet de juiste voorbeelden gekregen en ben je nooit gecorrigeerd, dan kunnen bepaalde gedragingen ontstaan. Gedragingen waarvan iemand zich misschien niet eens bewust is.
Bewustwording is dan ook de oplossing. Dit vereist wel een open instelling. Even een beetje flauw gezegd: een gek weet niet dat hij gek is. Daarmee wil ik een onverantwoordelijk iemand niet met een gek vergelijken, maar puur illustreren dat iemand met weinig verantwoordelijkheidsgevoel zelf misschien helemaal niet door heeft dat dit probleem speelt. Wanneer iemand de signalen uit zijn/haar omgeving herkent en accepteert, is hij/zij al een stap verder.
De volgende stap is om bewuster stil te staan bij gedragingen. Middels zelfreflectie en introspectie kun je te tijd nemen om je eigen gedragingen onder de loep te nemen. Wat deed ik en waarom? Wat was het gevolg hiervan voor mijzelf en anderen? Hoe zou ik dit voortaan anders kunnen doen en wat zou dat betekenen?
Wanneer wij het hebben over een te groot verantwoordelijkheidsgevoel komen we op terrein waar de coaches van Liberi zeer bekend mee zijn. Kenmerkend aan iemand met een te groot verantwoordelijkheidsgevoel is namelijk dat hij/zij vaak veel stress ervaart. Zoals een gebrek aan verantwoordelijkheid hand in hand kan gaan met onverschilligheid, gaat een overschot hiervan vaak gepaard met please-gedrag: iemand met een te groot verantwoordelijkheidsgevoel voelt zich voor zeer veel dingen verantwoordelijk. Ook voor dingen waar hij/zij dit niet is. Op die manier legt een pleaser zichzelf zeer veel druk op.
Wat zijn de kenmerken van deze mensen? Iedereen is natuurlijk anders, maar de onderstaande eigenschappen zijn zeer herkenbaar:
Enerzijds is iemand met een te groot verantwoordelijkheidsgevoel zeer aimabel. Het zijn vaak vriendelijke, zorgzame en oprechte personen. Zij lopen echter het risico om bepaalde grenzen over te gaan. In hun streven om alles goed te doen en op te lossen, gaan ze vaak aan zichzelf voorbij. Een te groot verantwoordelijkheidsgevoel gaat vaak gepaard met perfectionisme.
Voor mensen met een te groot verantwoordelijkheidsgevoel is leren loslaten de eerste stap. Je bent niet overal verantwoordelijk voor en je kunt niet alles beheersen. Soms kun je geen invloed uitoefenen op een situatie of is dit niet wenselijk. De problemen van een ander zijn niet jouw problemen. Natuurlijk kun je helpen. Hulp is altijd goed, maar hulp is iets anders dan verantwoordelijkheid.
Mensen die zich altijd verantwoordelijk voelen voor alles en iedereen, vertonen veel symptomen van stress. Dat is niet verwonderlijk. Het leven is al druk genoeg, maar als je ook nog eens vindt dat je altijd maar meer zou moeten doen en van alles en nog wat moet regelen of fixen, dan liggen zaken als surmenage of oververmoeidheid op de loer. Je loopt het risico om overspannen te raken.
Probeer beter te relativeren. Sta bewust stil bij situaties en vraag jezelf af: is dit echt mijn verantwoordelijkheid? Probeer voor jezelf een voorstelling te maken van wat er zou gebeuren als jij je handen er vanaf trekt. Misschien ben je bang dat iets zonder jouw inmenging niet goed afloopt. Maar is dat echt zo?
Doe geheel vrijblijvend de burn-out test of neem contact met ons op.
Direct contact Of bel 085 - 5363606
085 - 5363606