Het overkomt ons allemaal wel eens dat wij iets kleins of onbenulligs vergeten. Meestal gaat het dan om het vergeten van dingen die verder geen of nauwelijks consequenties hebben. Een enkele keer kan het ook gebeuren dat je wel iets groters of belangrijks vergeet. Vergeten is menselijk. Wanneer je wel eens iets vergeet, betekent dit niet direct dat je vergeetachtig bent of hier ook echt een probleem mee hebt.
Vergeetachtig zijn kan echter wel problematische vormen aannemen. Dit kun je op twee manieren benaderen. Allereerst kun je natuurlijk kijken naar de gevolgen van het feit dat je dingen vergeet. Wanneer de gevolgen hiervan groot of zelfs ernstig zijn, kun je stellen dat jouw vergeetachtigheid een probleem is. Gevolgen kunnen er in talloze vormen zijn. Denk aan financiële gevolgen, maar ook aan eventuele gevolgen voor anderen. Je wilt anderen liever niet tot last zijn met jouw vergeetachtigheid. Vaak is dit echter wel een vervelende bijkomstigheid.
Of je het vergeten van dingen kunt zien als een serieus probleem, hangt niet alleen af van de gevolgen hiervan. Ook door te kijken naar de oorzaak van vergeetachtig zijn, kun je iets zeggen over de ernst.
De relatie tussen stress en vergeetachtig zijn
Wanneer je last hebt van vergeetachtigheid, wil je natuurlijk een oplossing. Het is niet zo dat je bewust dingen vergeet of het fijn vindt om niet aan zaken te denken. Mensen storten zich vaak direct op een oplossing. Dat is goed, maar het kan nodig zijn om een stap terug te nemen en het grotere plaatje te overzien. Vergeetachtig zijn kan namelijk een probleem zijn dat niet op zichzelf staat. Het kan veroorzaakt worden door iets anders, bijvoorbeeld stress. Wanneer dit het geval is, betekent dit dat je vergeetachtigheid niet effectief zult kunnen verhelpen zonder ook de oorzaak hiervan aan te pakken: je stress.
De meeste symptomen van stress zijn bij veel mensen bekend. Zo zal iedereen weten dat je door stress emotioneler kunt worden, geen zin kunt hebben in normale bezigheden, sneller geïrriteerd kunt raken, of je eetlust verstoord kan raken. Vergeetachtig zijn en stress hebben ook een duidelijke relatie. Zo kan snel dingen vergeten zowel een gevolg als een oorzaak zijn van stress. Dit komt doordat stress zorgt voor veranderingen in je brein.
Hoe stress je brein verandert
Onder invloed van stress komen er stoffen vrij in je lichaam die de werking van je hersenen veranderen. Enkele van deze stoffen zijn melatonine, endorfine, serotonine, dopamine, oxytocine en cortisol. Vooral die laatste stof is interessant om te belichten wanneer het aankomt op vergeetachtigheid. Voordat jij je zorgen begint te maken: het klinkt misschien allemaal ernstig als je deze hormonen zo ziet opgesomd, maar iedereen maakt deze aan. In gezonde hoeveelheden zijn ze ook niet schadelijk. Sterker nog: zonder aanmaak van deze stoffen zou je nooit de reactie kunnen geven of prestaties kunnen leveren die in de gegeven situatie gevraagd worden.
Stress heb je dus nodig en stress is niet per definitie ongezond. Dit wordt het wel wanneer je te vaak last hebt van te hoge hoeveelheden stress. Om dit specifiek toe te spitsen op cortisol: cortisol staat ook bekend als het “stresshormoon”. Cortisol wordt geproduceerd in de bijnieren. Deze stof levert een grote bijdrage aan je prestaties onder stress. Het is de stof die er bijvoorbeeld voor zorgt dat je snel kunt vluchten bij acuut gevaar. Maar zoals voor bijna alles, geldt ook voor cortisol: een teveel hieraan kan schadelijke gevolgen hebben.
Hoe te veel cortisol kan zorgen voor vergeetachtigheid
Cortisol oefent onder andere invloed uit op de hippocampus. De hippocampus is het gebied in de hersenen dat onder andere voor het geheugen een cruciale rol speelt. Een teveel aan cortisol kan ervoor zorgen dat je dingen vergeet, omdat de werking van de hippocampus wordt verstoord. Wanneer dit een keer gebeurt, is dit niet direct zorgwekkend. Iemand die echter continu teveel stress ervaart, zal een te hoog cortisolgehalte hebben en dit kan weer zorgen voor aanhoudende vergeetachtigheid.
Hoe dit werkt, heeft vrijwel iedereen al eens ervaren. Vergeetachtig zijn onder invloed van stress, gebeurt namelijk al snel. Wie heeft er niet wel eens vergeten iets belangrijks mee te nemen tijdens grote haast? Je had bijvoorbeeld een belangrijke afspraak en moest je haasten om op tijd te zijn. Je kon net op tijd in de auto springen en kwam nog precies op tijd aan. Eenmaal aangekomen kwam je erachter dat je jouw portemonnee vergeten was. Dit is op zo’n moment gebeurd onder invloed van stress. Je had maar een doel en dat was: op tijd komen. Alles in je geest en lichaam was dan ook gericht op het bereiken van dat doel. Hormonen die vrijkwamen, zorgden ervoor dat je focus had op datgene wat je wilde bereiken en daardoor werd er onvoldoende aandacht besteed aan bijzaken.
Maar wat kun je er nu aan doen?
Vergeetachtig zijn is soms eenvoudig op te lossen en soms niet. Het is het eenvoudigst op te lossen wanneer je geen last hebt van chronische stress. Dit betekent namelijk dat je weliswaar tijdens piekmomenten van spanning last kunt hebben van vergeetachtigheid; om die piekmomenten heen heb je genoeg mogelijkheden om ervoor te zorgen dat je dingen niet vergeet. Je kunt tegenwoordig zeer veel hulp krijgen van technologie. Waarom zou je hier geen gebruik van maken? Gebruik bijvoorbeeld eens een task manager app op je telefoon en werk met lijstjes en notificaties. Door hierin te investeren en een systeem voor jezelf op te bouwen, zorg je voor een stok achter de deur. Wanneer je toch iets vergeet, heb je middelen om op terug te vallen en toepassingen die je kunnen helpen herinneren.
Wanneer je last hebt van te veel stress, kunnen deze suggesties ook helpen. Het grote verschil is echter dat je de oorzaak van je vergeetachtigheid meestal niet weg zult nemen. Heeft het feit dat je vergeetachtig bent niet met stress te maken, dan is het vaak mogelijk om jezelf methoden, automatismen en gedragingen aan te leren waardoor je dingen (bijna) niet meer vergeet. Wordt vergeetachtig zijn wel veroorzaakt door stress, dan zul je zo lang je stress ervaart, sterk afhankelijk blijven van externe factoren en hulpmiddelen.
Blijft het een probleem? Er is hulp mogelijk
Blijft jouw vergeetachtigheid voor problemen zorgen en – minstens net zo belangrijk – voel jij je ook niet lekker in je vel zitten? Stress kan hiervan de oorzaak zijn. Test dit eens. Maak onze stresstest en binnen enkele minuten weet je of jij ongezonde stress ervaart. Blijkt dit zo te zijn, dan heb je in elk geval al een mogelijk antwoord op de vraag waarom je zo vergeetachtig bent. Dat geeft je wellicht wat gemoedsrust. Weet ook dat je eraan kunt werken, door effectief je stress aan te pakken. Onze stress- en burn-out coaches kunnen hierbij helpen.
