Wat is dopamine? Uitleg over dopamine en tips om het aan te vullen
Dopamine is een neurotransmitter die ervoor zorgt dat jij je opgewekt voelt. Het wordt niet continu aangemaakt maar komt vrij bij bepaalde activiteiten waarbij je volgens je hersenen een beloning verdient. Een tekort aan dit stofje heeft een negatief effect op het lichaam, het is dus belangrijk dat dit niveau op peil blijft. We geven antwoord op de vragen wat is dopamine, waar heeft het invloed op, wat zijn de gevolgen van een tekort en hoe vul je dit weer aan.
Wat is dopamine?
Wat is dopamine? Dopamine is een neurotransmitter met een opwekkend effect en wordt aangemaakt wanneer je iets doet wat een beloning verdient volgens je hersenen. Het komt bijvoorbeeld vrij tijdens sporten, eten, seks en als je verliefd bent.
Wat doet dopamine?
Doordat de stof tijdens deze activiteiten vrijkomt voel jij je fijn en kun je een golf van plezier en genot ervaren. Dit zorgt er ook voor dat je deze activiteiten wilt herhalen – je wilt dat fijne gevoel namelijk graag behouden. Je hersenen geven meer waarde aan dingen die direct een fijn gevoel en een beloning geven dan aan dingen die belangrijk zijn op de lange termijn.
Dopamine en verslaving
Een mogelijk nadelig gevolg van dit fijne gevoel is verslaving. Je wilt steeds meer omdat het gevoel dat je ervaart door dopamine heel fijn is. Echter komt dit stofje ook bij het gebruik van drugs, alcohol en nicotine vrij, op zo’n momenten wordt er ook dopamine aangemaakt. Dit heeft een verslavende werking. Het feit dat je hersenen meer waarde toekennen aan direct genot maakt het ook moeilijk om met zulke verslavingen te stoppen. Je brein kiest liever voor het genot nu, dan een gezonde toekomst later waardoor je bijvoorbeeld toch die sigaret aansteekt.
Dopamine heeft veel overeenkomst met amfetamine, dit is een chemische stof die voorkomt in drugs zoals heroïne en speed. Door het gebruik van deze stof komt er dopamine en adrenaline vrij; je voelt je euforisch, fijn en alert. Daarbij zul je nadat het is uitgewerkt gauw weer verlangen naar dat gevoel. Dit is dus gevaarlijk omdat hierdoor een verslaving kan ontstaan.
Dopamine zorgt er eenvoudig gezegd dus voor dat je aan heel veel verschillende dingen verslaafd kunt raken. Alles wat je een dopamine rush geeft, kan potentieel verslavend zijn.
Ook kan het dopamineniveau in het lichaam verhoogd worden door eten. Het gevolg hiervan is dat je wilt blijven eten en steeds meer behoefte krijgt aan bepaalde voeding wat weer kan leiden tot eetbuien.
Dopamine heeft invloed op:
- Het maken van keuzes
- Seks
- Emoties (dopamine ondersteunt het geluksgevoel)
- Beloningscentrum in de hersenen
Wat doet een dopamine overschot?
Een dopamine overschot is niet goed voor het lichaam, dit kan namelijk zorgen voor impulsiviteit, het intens ervaren van emoties, hoofdpijn, stemmingswisselingen, onvruchtbaarheid en zelfs schizofrenie.
Dopamine detox
Een dopamine detox is één van de veel gebruikte manieren om een overschot aan dopamine over te gaan. Het wordt vaak gebruikt in de verslavingszorg. Dat komt er simpelweg op neer dat verslaafden geen toegang meer krijgen tot de middelen (of activiteiten) waaraan zij verslaafd zijn. Dit vaak in combinatie met voldoende rust, gezonde voeding en therapie.
Een dopamine detox is echter niet alleen nuttig voor verslaafden. Het kan voor iedereen en goede manier zijn om het dopamine niveau weer op een gezonde waarde te krijgen. Het komt er eigenlijk gewoon op neer dat jij jezelf volledig (of zo veel mogelijk) onthoudt van datgene wat jou een problematische dopamine boost geeft. Na een tijdje zul je van je klachten af kunnen komen.
Gevolgen van te weinig dopamine
Ik heb het nu veel gehad over de werking van dopamine en de gevaren van een teveel hieraan. Maar hoe zit het eigenlijk met een dopamine tekort? Wanneer je dopamine niveau te laag is kan dit verschillende gevolgen hebben. Keuzes maken wordt lastiger, het libido vermindert, je hebt geen motivatie, je kunt je depressief en lusteloos voelen en er kunnen negatieve gevoelens zoals neerslachtigheid optreden. Je kunt oververmoeid raken, pijn krijgen in gewrichten en je licht in het hoofd voelen. Zelfs de ziekte van Parkinson kan ontstaan door een dopamine tekort.
Het is dus van groot belang dat het dopamineniveau goed in balans blijft zodat je lichaam en geest goed blijven functioneren.
Oorzaken van een te laag dopamine gehalte
Stress heeft veel invloed op het dopamine niveau; ervaar je veel stress? Dan is de kans groot dat het niveau zakt. De productie van dopamine kan door stress belemmerd worden. Het gevolg hiervan is dat je sneller neigt naar verslavende middelen zoals drugs, alcohol, nicotine of het eten van suiker om het beloningssysteem toch te activeren.
Ook slecht slapen en vermoeidheid heeft invloed op dit stofje. Het vervelende is dat stress vaak gepaard gaat met slecht slapen en dat beide factoren kunnen zorgen voor een daling. Juist daarom is het van groot belang om stress te verminderen en de nachtrust te verbeteren zodat de aanmaak van deze stof weer in balans komt.
Hoe vul je het dopamine gehalte aan?
Om het dopaminegehalte aan te vullen of op peil te houden kun je verschillende dingen doen:
1. Verminder stress
Het verminderen van stress is de belangrijkste manier om de dopamine productie weer op gang te brengen. Stress kan de balans flink verstoren en is daardoor één van de grootste boosdoeners. Echter kan het best lastig zijn om stress te verlagen als je er al lange tijd last van hebt. Wat ondersteuning kan bieden is een coach die met je meekijkt naar jouw situatie en je tips en handvatten kan geven om beter met stress om te leren gaan en het te kunnen verminderen in je leven.
2. Beweeg voldoende
Door te sporten wordt in je bloed het calcium verhoogd wat als gevolg heeft dat de dopamineproductie gestimuleerd wordt en het ook beter wordt opgenomen in de hersenen. Hoewel sporten of voldoende beweging best lastig kan zijn als je chronische stress of een burn-out hebt is dit wel iets wat op meerdere vlakken gunstig kan zijn. Probeer beweging op te bouwen tot je uiteindelijk een half tot één uur per dag kunt sporten zodat de aanmaak van dopamine weer op gang komt.
3. Dopamine supplement nemen (en juist eten)
Wat je eet heeft invloed op het dopamine niveau; er is voeding wat gunstig kan zijn en het niveau verhoogt, maar er is ook voeding die beter vermeden kan worden. Aangeraden wordt om voldoende voeding te eten met antioxidanten, vitamine C en vitamine E. Ook wordt voeding met tyrosine en fenylalanine aangeraden, dit zit onder andere in bananen, zeevruchten, amandelen, zaden en noten, avocado en kip.
Wat je beter kunt vermijden is bewerkte voeding, voeding met suiker en verzadigde vetten.
Er zijn ook dopamine supplementen die ondersteuning kunnen bieden, denk aan: magnesium, ijzer, foliumzuur en vitamine B3 en B6. Bekijk hier een lijst met supplementen die gebruikt kunnen worden om het lichaam te ondersteunen.
4. Goede nachtrust en seks
Voldoende slaap is belangrijk voor een goede balans. Zorg er daarom voor dat je een vast dag en nacht ritme hebt, voldoende uren slaapt en vermoeidheid kunt verminderen.
Seks is overigens ook een goede manier om het dopamine niveau te laten stijgen.
Stress en de gezondheid
Stress heeft veel invloed op de gezondheid en op lichamelijke processen. Je kunt zelf het een en ander doen om te zorgen voor een goede balans maar het verminderen van stress is wel het belangrijkste. Onze coaches zijn gespecialiseerd in stress en burn-out en helpen je graag om weer meer rust en minder stress in je leven te ervaren.
