Oestrogeen (en oestrogeen onbalans)

Oestrogeen is een hormoon dat van grote invloed is op ons lichamelijk en geestelijk welzijn. Heb jij er weleens bij stil gestaan hoe het ervoor staat met jouw hormoonbalans? Dit geldt niet alleen voor vrouwen, maar ook voor mannen. Wij vragen mannelijke lezers dan ook om even door te lezen. Onze hormoonbalans wordt onder andere geregeld door het vrouwelijk hormoon oestrogeen. Als er sprake is van een disbalans, kan oestrogeendominantie in het lichaam ontstaan. Dit zal zich kunnen gaan uiten in verschillende gezondheidsklachten, zoals vermoeidheid en overgewicht. In deze blog lees je wat oestrogeen precies is, hoe problemen kunnen ontstaan en hoe je deze kunt verhelpen.

Inhoudsopgave

• Wat doet oestrogeen?
• Hoe kan oestrogeen uit balans raken?
  • Hoe merk je een balansprobleem?
• Oestrogeendominantie bij mannen
• Oestrogeen onbalans bij stress
• Je oestrogeen in balans brengen: 5 tips
• Hulp bij stress

Wat doet oestrogeen?

Oestrogeen is een groep vrouwelijke geslachtshormonen die een cruciale rol spelen in de ontwikkeling en regulatie van het vrouwelijke voortplantingssysteem en de secundaire geslachtskenmerken. Er zijn drie belangrijke vormen van oestrogeen: oestron, oestradiol en oestriol. Oestradiol is het meest actieve en voorkomende oestrogeen bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd.

Oestrogeen heeft verschillende functies, waaronder:

1. Ontwikkeling van vrouwelijke secundaire geslachtskenmerken: Dit omvat de groei van borsten, de verdeling van lichaamsvet in het bekkengebied, dijen en billen, en de groei van schaam- en okselhaar.
2. Menstruatiecyclus: Oestrogeen helpt bij het reguleren van de menstruatiecyclus door het baarmoederslijmvlies op te bouwen in de eerste helft van de cyclus, waardoor de baarmoeder voorbereid wordt op een mogelijke zwangerschap.
3. Botdichtheid: Het speelt een rol in het behoud van de botdichtheid bij vrouwen door de afbraak van botweefsel te verminderen en de botvorming te stimuleren.
4. Hart- en bloedvaten: Oestrogeen helpt bij het behouden van een gezond cardiovasculair systeem door het verlagen van LDL (slechte) cholesterol en het verhogen van HDL (goede) cholesterol.
5. Stemming en cognitieve functie: Oestrogeen kan een rol spelen in de regulatie van stemming en cognitieve functies, zoals geheugen.
6. Huid- en haarconditie: Het hormoon kan bijdragen aan een gezonde huid en haar door de productie van collageen en elastine te stimuleren en de hydratatie en elasticiteit van de huid te verbeteren.

Oestrogeen wordt voornamelijk geproduceerd door de eierstokken bij vrouwen, maar het wordt ook in kleinere hoeveelheden aangemaakt door de bijnieren en vetweefsel. Bij mannen wordt een kleine hoeveelheid oestrogeen geproduceerd door de testes en bijnieren. Hoewel oestrogeen voornamelijk geassocieerd wordt met vrouwen, is het ook belangrijk voor mannen, aangezien het betrokken is bij de regulatie van de spermaontwikkeling en botgezondheid.

Hoe kan oestrogeen uit balans raken?

Oestrogeenbalans is belangrijk voor het handhaven van een goede gezondheid, maar verschillende factoren kunnen de oestrogeenspiegels beïnvloeden en leiden tot een onevenwichtige situatie. Enkele veelvoorkomende oorzaken van een oestrogeenonevenwicht zijn:

1. Leeftijd: De oestrogeenproductie neemt af naarmate vrouwen ouder worden, met name tijdens de perimenopauze en menopauze.
2. Hormonale anticonceptie: Anticonceptiemethoden zoals de pil, pleisters, en implantaten kunnen oestrogeen- en progesteronspiegels in het lichaam veranderen, wat soms leidt tot een onevenwichtige situatie.
3. Zwangerschap: Oestrogeenspiegels stijgen tijdens de zwangerschap en kunnen na de bevalling dalen, wat tijdelijke onbalans kan veroorzaken.
4. Overgewicht en obesitas: Vetweefsel produceert oestrogeen, dus een overmaat aan lichaamsvet kan leiden tot verhoogde oestrogeenspiegels.
5. Polycysteus ovariumsyndroom (PCOS): Deze aandoening kan leiden tot hormonale onbalans, waaronder oestrogeenonevenwichtigheid.
6. Eetstoornissen en extreme diëten: Ondervoeding en extreme diëten kunnen de hormoonproductie verstoren en bijdragen aan oestrogeenonevenwichtigheden.
7. Blootstelling aan xeno-oestrogenen: Xeno-oestrogenen zijn chemische stoffen die zich in het lichaam kunnen gedragen als oestrogeen. Ze zijn aanwezig in sommige kunststoffen, pesticiden, en cosmetica, en kunnen hormoonontregeling veroorzaken.
8. Schildklierproblemen: Schildklieraandoeningen zoals hypothyreoïdie en hyperthyreoïdie kunnen hormoonspiegels beïnvloeden, waaronder oestrogeen.
9. Chronische stress: Langdurige stress kan leiden tot hormonale onevenwichtigheden zoals oestrogeenonevenwicht.
10. Erfelijkheid: Sommige vrouwen kunnen genetisch vatbaar zijn voor oestrogeenonevenwichtigheden.

Hoe merk je een balansprobleem?

Symptomen van oestrogeenonevenwicht kunnen variëren, afhankelijk van het individu en de mate van onbalans. Lage oestrogeenspiegels kunnen leiden tot symptomen zoals opvliegers, nachtelijk zweten, stemmingswisselingen, vaginale droogheid en verminderd libido. Hoge oestrogeenspiegels kunnen symptomen veroorzaken zoals gewichtstoename, gevoelige borsten, zware of onregelmatige menstruatie, hoofdpijn en stemmingswisselingen. Als je vermoedt dat je een oestrogeenonevenwicht hebt, is het belangrijk om met een zorgverlener te praten voor een juiste diagnose en behandeling

Oestrogeendominantie bij mannen

Zoals ik al eerder schreef kunnen niet alleen vrouwen last krijgen van disbalans in oestrogeen. Ook bij mannen kunnen problemen ontstaan. Het bekendste voorbeeld is oestrogeendominantie. Oestrogeendominantie bij mannen verwijst naar een hormonale onbalans waarbij de verhouding tussen oestrogeen en testosteron uit balans is, met relatief hogere niveaus van oestrogeen ten opzichte van testosteron.

Symptomen van oestrogeendominantie bij mannen kunnen variëren, maar enkele veelvoorkomende tekenen zijn:

1. Gewichtstoename, vooral rond de buik en borst (gynaecomastie, of de ontwikkeling van borstweefsel bij mannen)
2. Verminderd libido en erectiestoornissen
3. Vermoeidheid en gebrek aan energie
4. Stemmingswisselingen, angst en depressie
5. Slaapproblemen
6. Verminderde spiermassa en kracht
7. Prostaatproblemen, zoals goedaardige prostaathyperplasie (BPH)

Net als bij vrouwen kunnen problemen met oestrogeen ook bij mannen ontstaan door ouderdom, blootstelling aan xeno-oestrogeen en obesitas. Een andere bekende veroorzaker is alcohol. Ook wanneer je als man vermoedt dat je een probleem hebt met je oestrogeen is het belangrijk om de huisarts te raadplegen.

Oestrogeen onbalans door stress

Zoals je in de bovenstaande informatie hebt kunnen lezen zijn er veel mogelijke oorzaken voor een oestrogeen onbalans. Vanaf dit punt zoomen wij verder in op stress als veroorzaker van deze onbalans.

Stress kan leiden tot een onbalans in oestrogeen door de werking van het stresshormoon cortisol en zijn invloed op de productie en regulatie van andere hormonen in het lichaam. Wanneer je stress ervaart, reageert je lichaam door cortisol te produceren, wat helpt bij het beheersen van de stressreactie. Cortisol wordt geproduceerd door de bijnieren en heeft een directe invloed op de hormoonhuishouding, waaronder oestrogeen.

Enkele manieren waarop stress een oestrogeenonbalans kan veroorzaken, zijn:

1. Verstoring van de hypothalamus-hypofyse-bijnier (HPA) as: De HPA-as is een complexe interactie tussen de hypothalamus, hypofyse en bijnieren die verantwoordelijk is voor de productie en regulatie van cortisol en andere hormonen. Langdurige stress kan de HPA-as verstoren, wat op zijn beurt de productie en afgifte van geslachtshormonen, zoals oestrogeen, kan beïnvloeden.
2. Verminderde progesteronproductie: Stress kan leiden tot een verhoogde productie van cortisol, wat de productie van progesteron kan verminderen. Progesteron en oestrogeen werken samen om de hormoonbalans te handhaven. Als de progesteronspiegels dalen, kan dit leiden tot een relatief oestrogeendominantie, wat kan bijdragen aan oestrogeenonbalans.
3. Invloed op de menstruatiecyclus: Chronische stress kan de menstruatiecyclus beïnvloeden, wat kan leiden tot onregelmatige menstruaties, amenorroe (afwezigheid van menstruatie) of anovulatie (geen eisprong). Dit kan de oestrogeenbalans in het lichaam verstoren.
4. Invloed op het metabolisme: Stress kan ook het metabolisme beïnvloeden, waardoor het lichaamsgewicht en de vetverdeling kunnen veranderen. Omdat vetweefsel oestrogeen produceert, kan een toename van lichaamsvet leiden tot verhoogde oestrogeenspiegels en onevenwichtigheden.

Om de impact van stress op de oestrogeenbalans te minimaliseren, is het belangrijk om effectieve stressmanagementtechnieken te hanteren, zoals regelmatige lichaamsbeweging, ontspanningstechnieken (zoals diepe ademhaling, meditatie of yoga), voldoende slaap en een gezond, evenwichtig dieet. Als je vermoedt dat stress je hormoonbalans beïnvloedt, is het raadzaam om met een zorgverlener te praten voor begeleiding en ondersteuning.

Je oestrogeen in balans brengen: 5 tips

Een goede hormoonbalans hangt nauw samen met een goede levenskwaliteit. Gelukkig kun je jouw oestrogeen en andere hormonen in balans brengen door aanpassingen te doen in je levensstijl. Met deze tips breng je jouw hormonen weer in balans:

• Pure voeding; kies zoveel mogelijk voor pure en onbewerkte voeding, bij voorkeur voor biologische producten. Biologische voeding bevat nog de meeste vitaminen en mineralen die onze hormonen hard nodig hebben. Bovendien vermijd je met biologische producten dat je gifstoffen binnenkrijgt als gevolg van bespoten groenten en fruit. Daarnaast laat je bewerkte voeding uit pakjes en zakjes zoveel mogelijk staan en drink je liever niet uit plastic flessen. Kies daarnaast voor gezonde snacks.
• Natuurlijke cosmetica; niet alleen via onze voeding, maar ook via onze verzorgingsproducten krijgt ons lichaam dagelijks veel gifstoffen te verduren. Kies voor natuurlijke en gifvrije producten, zoals een aluminiumvrije deodorant, gifvrije shampoo en natuurlijke make-up producten. Vermijd ook zoveel mogelijk contact met andere chemicaliën, zoals in schoonmaakproducten.
• Ontgiften; gebruik regelmatig ondersteunende supplementen om jouw lichaam te ontgiften waardoor de hormoonbalans makkelijker hersteld kan worden. Bijvoorbeeld met spirulina. Ontgiften doe je ook door het eten van groene groenten, zoals spinazie en broccoli. Daarnaast help je de hormonen met voldoende inname van B-vitaminen en vitamine D.
• Verminder stress; teveel stress is een aanslag op ons lichaam en onze geest, maar ook op onze hormoonbalans. Als je veel stress ervaart, ga dan op zoek naar manieren om stress te verminderen. Daarnaast kan magnesium ondersteunend werken, want magnesium verbetert de hormoonbalans. Hormonen worden namelijk ook aangemaakt met behulp van magnesium.
• Voldoende beweging; ook door dagelijks voldoende te bewegen houdt je jouw hormonen in balans. Zeker als je het grootste deel van de dag zittend doorbrengt. Voor mannen is het daarnaast aan te raden om, ook na het 40^e jaar, aan krachttraining te blijven doen.

Hulp bij stress

Wanneer de verstoring in je oestrogeenbalans het resultaat is van stress, dan is van het bovenste lijstje tips je stress verminderen natuurlijk het belangrijkste aspect. Maar hoe ga je dit doen? Wij kunnen ons voorstellen dat je hier hulp bij nodig hebt. Wij kunnen jou die hulp ook bieden. Neem contact op met een coach bij jou in de buurt voor een intake.