Kan positief denken écht een verschil maken in hoe jij je voelt? Ik geloof van wel. Het is ook wetenschappelijk aangetoond dat het een verschil kan maken. Daarom leg ik je in deze blog graag uit wat het is en hoe je het toe kunt passen. Daarbij besteed ik extra aandacht aan de effecten positief denken bij een burn-out.
Inhoudsopgave
- Wat is positief denken nu precies?
- De kracht van positief denken
- Positief denken tijdens een burn-out: 4 tips die je kunnen helpen
- Pas het toe en ontdek wat het doet
Wat is positief denken nu precies?
Voordat we gaan kijken naar wat positief denken precies voor je kan betekenen, is het goed om eerst even helder te krijgen wat positief denken nu precies is. Tegenstanders van deze manier van denken zien het nog wel eens als als naïviteit. Zo zie ik het absoluut niet. Positief denken verwijst naar een mentale houding waarbij men zich concentreert op de goede en positieve aspecten van een situatie, in plaats van zich te richten op negatieve of ongunstige aspecten. Positief denken houdt in dat men optimistisch is, gelooft in eigen kunnen en veerkracht, en zoekt naar oplossingen en kansen in plaats van zich te laten beperken door problemen en obstakels.
Positief denken kan verschillende vormen aannemen, zoals:
- Het glas halfvol zien: Mensen die positief denken, hebben de neiging om situaties te benaderen met een optimistische houding, en zien kansen en mogelijkheden in plaats van zich te concentreren op wat ontbreekt of niet goed gaat.
- Zelfbevestiging: Positief denken omvat ook het versterken van het zelfbeeld en het geloven in eigen capaciteiten. Dit kan worden bereikt door positieve zelfspraak en het herhalen van bevestigende uitspraken over zichzelf en situaties.
- Dankbaarheid: Positief denken houdt ook in dat men dankbaar is voor de goede dingen in het leven, en zich bewust is van de waarde en betekenis van zowel grote als kleine zegeningen.
- Probleemoplossing: Mensen die positief denken, hebben de neiging om actief op zoek te gaan naar oplossingen en constructieve manieren om met uitdagingen om te gaan, in plaats van zich te laten ontmoedigen door moeilijkheden.
- Emotionele veerkracht: Positief denken kan helpen bij het opbouwen van emotionele veerkracht, waardoor iemand beter in staat is om met stress, tegenslagen en negatieve emoties om te gaan.
Positief denken kan bijdragen aan betere mentale en fysieke gezondheid, hogere niveaus van geluk en welzijn, en verbeterde prestaties op verschillende gebieden van het leven. Later in deze blog wil ik nog even specifiek ingaan op wat positief denken kan doen bij stress of een burn-out.
De kracht van positief denken
De positieve psychologie is een relatief nieuw vakgebied, in het leven geroepen omdat er binnen de psychologie te veel aandacht was voor wat er mis is aan mensen. Als aanvulling op de reguliere psychologie zijn wetenschappers onderzoek gaan doen naar onderwerpen als liefde, veerkracht, positief denken, dankbaarheid en posttraumatische groei. Deze krachtbronnen blijken ons te kunnen beschermen tegen ziektebeelden als depressie en burn-out.
Er wordt in mijn ogen iets te vluchtig kritiek geuit op deze positieve stroming: dat positief denken oppervlakkig en naïef is. Dat positieve denkers met hun hoofd in roze wolken zweven; en dat ze zichzelf voor de gek houden.
Dat is niet helemaal juist. Mensen zijn zo geëvolueerd dat ze zich automatisch focussen op gevaren – op het negatieve. In de moderne tijd is ons brein nog steeds overmatig op zoek naar wat er allemaal mis is of mis zou kunnen gaan. Het positieve in ons leven voelt even goed, maar al gauw wordt het irrelevant en verliezen we het uit het oog. We zijn dus van nature ondankbaar.
Het ontwikkelen van positief denken is onder andere bedoeld om deze ongelukkig makende dynamiek in evenwicht te brengen, met simpele vragen als: ‘wat gaat er wel goed?’ en ‘waar ben ik dankbaar voor?’.
Een sterkere kritiek is dat er een gevaar dreigt dat we onszelf voor de gek gaan houden: ‘alles gaat top met mij en ik voel me top’. Het gaat hier echter om een balans. Ook voor het negatieve moet ruimte en aandacht zijn, maar we kunnen dit aanvullen met positieve helpende gedachtes en gevoelens. Dát is de insteek tijdens je burn-out.
Werkt het echt?
Er zijn talloze studies en artikelen die de effectiviteit van positief denken onderzoeken en ondersteunen. Een klassiek en invloedrijk artikel op dit gebied is het artikel van Martin Seligman uit 1991, getiteld “Learned Optimism” (Aangeleerde optimisme). Seligman, een pionier op het gebied van de positieve psychologie, heeft uitgebreid onderzoek gedaan naar optimisme, veerkracht en welzijn.
In zijn artikel en het gelijknamige boek stelt Seligman dat mensen die optimistischer zijn en zich richten op positief denken, de neiging hebben om beter om te gaan met tegenslagen, een betere gezondheid te hebben en langer te leven. Hij legt uit dat optimisme kan worden aangeleerd en dat door het ontwikkelen van een positieve denkwijze, mensen beter in staat zijn om met stress en uitdagingen om te gaan.
Andere studies hebben ook aangetoond dat positief denken kan bijdragen aan een betere gezondheid en welzijn. Bijvoorbeeld:
- Scheier, M. F., & Carver, C. S. (1985). Optimism, coping, and health: Assessment and implications of generalized outcome expectancies. Health Psychology, 4(3), 219-247. Dit artikel onderzoekt de relatie tussen optimisme, coping-strategieën en gezondheid en concludeert dat optimistische mensen beter omgaan met stress en een betere gezondheid hebben.
- Lyubomirsky, S., King, L., & Diener, E. (2005). The benefits of frequent positive affect: Does happiness lead to success? Psychological Bulletin, 131(6), 803-855. Dit artikel presenteert een uitgebreid overzicht van onderzoek naar de voordelen van positieve emoties en concludeert dat gelukkige mensen meer succes hebben op verschillende gebieden van het leven, waaronder werk, relaties en gezondheid.
Positief denken tijdens een burn-out: 4 tips die je kunnen helpen
De kracht van positief denken inmiddels wetenschappelijk goed onderbouwd. Dit hangt samen met het fenomeen van de self fulfilling prophecy: wat we geloven is van grote invloed op ons gedrag en onze realiteit. Maar hoe zit dat bij een burn-out? Hoe kun je positief denken ‘inzetten’ wanneer je je leeg voelt? Is dat überhaupt helpend? Ik moet realistisch zijn: positief denken gaat je burn-out niet verhelpen. Toch is het juist bij een burn-out van groot belang om positief te (blijven) denken. Positief denken zorgt er namelijk voor dat al het andere dat je onderneemt meer effect heeft. Zoek je bijvoorbeeld hulp van een van onze coaches bij jouw burn-out, dan zal je herstel sneller en beter verlopen wanneer je hier met een positieve mindstate in gaat.
Ook werkt positief denken voor je gemoedstoestand. Door in een willekeurige situatie op zoek te gaan naar het goede in plaats van het slechte zul jij je beter voelen. Dit kan bij een burn-out helpen om depressieve gevoelens te verlichten. Probeer de onderstaande vier tips eens uit.
Tip 1: geef je pijn de ruimte
Omdat het zo belangrijk is, begin ik met de tip dat je jouw negatieve gedachtes en emoties er mag laten zijn. Een burn-out zorgt ervoor dat je niet meer helder na kunt denken en emotioneel van slag raakt. Dit is onvermijdelijk en onderdeel van het proces. What you resist, persists wil zeggen dat weerstand bieden tegen pijnlijke gedachtes en gevoelens werkt als olie op het vuur.
Het is niet makkelijker, maar probeer de pijn er te laten zijn. Verzet tegen de realiteit, tegen hoe het nu is, helpt niet. Richt je energie daarna op het verkennen van het positieve.
Weet dat gedachtes maar gedachtes zijn. Tijdens een burn-out kleuren je gedachtes zwart en negatief. Maar het zijn nog steeds maar gedachtes – doemdenkertjes. Wanneer je er niet mee aan de haal gaat, hebben ze weinig kracht, dus laat ze er zijn en richt je vervolgens op waar je behoefte aan hebt.
Tip 2: oefen mindfulness en meditatie
Het kijken naar je gedachtes kun je oefenen met mindfulness en meditatie. Bij beide richt je jouw aandacht op het hier en nu – en telkens wanneer je afdwaalt in je gedachtes probeer je jouw aandacht terug te brengen naar het hier en nu. Het hier en nu is bijvoorbeeld de sensatie van je ademhaling, wat je hoort, hoe je voeten voelen of hoe je eten proeft.
Wat ik zelf een leuke en helpende manier vind om met gedachtes om te gaan, is ‘blablabla’ in mijn hoofd zeggen. Wanneer ik merk dat mijn hoofd heel druk is, dan zeg ik met een interne glimlach: ‘blablabla’. Eigenlijk is dat ook meditatie: je ziet je gedachtes door ratelen en op een liefdevolle manier laat je ze zijn en kun je ze loslaten. Vervolgens is er weer ruimte voor positief denken.
Tip 3: ontwikkel positieve gedachtes
Het denken van positieve gedachtes kost een klein beetje moeite. Een makkelijke manier om hiermee te oefenen is door ’s avonds drie dingen op te schrijven waar je dankbaar voor bent. Dit is een leuke oefening waar jij je goed door gaat voelen; het is geen huiswerk of prestatietaak. Vraag je gewoon af waar je blij mee was deze dag, of in het algemeen, en schrijf het op. Dat kan een glimlach zijn van iemand die je kent, een lekkere lunch en het kijken van een leuke serie. Denk positief en kijk wat het met je doet. Hoe je dit doet? Probeer eens positieve affirmaties uit.
Tip 4: ontdek de ‘voordelen’ van een burn-out
Dit klinkt misschien vreemd, maar heeft jouw burn-out ook voordelen? Een burn-out is een periode waarin je het contact herstelt met je lichaam en weer gaat luisteren naar je behoeftes. Vaak leidt dit tot een leven dat beter past bij wie je bent. Dit is geen makkelijke weg, maar de crisis heeft dus ook voordelen. Zie het als het begin van positieve verandering. Weet dat veel mensen na hun burn-out concluderen dat ze waardevolle vaardigheden hebben ontwikkeld waar ze hun hele verdere leven van kunnen genieten. Hoe zwaar het ook is, zie de burn-out als een kans. Denk positief – het kan geen kwaad.
Pas het toe en ontdek wat het doet
Hierboven heb ik je meegenomen in de kracht van positief denken. Wanneer je een burn-out hebt, is positief denken lastiger. Je gedachtes zijn gejaagd, chaotisch, vaak negatief en vluchtig. Daarnaast heb je waarschijnlijk geen energie om altijd maar positief te zijn. Accepteer dan ook de momenten waarop het niet lukt.
De eerste stap naar een positievere kijk – wat zorgt voor ruimte en rust – is het accepteren en aandachtig bekijken van je gedachtes en emoties. Ze zijn er – en daar is even niets aan te doen. De rouw, het verdriet, de zorgen – het hoort er allemaal bij en is onderdeel van je herstel. Meditatie en mindfulness kunnen je helpen je niet volledig te verliezen in negatieve gedachtes. Het ‘blablabla’ gaat de hele dag door en je kunt oefenen hiernaar te kijken. Er zijn veel goede gratis apps en filmpjes te vinden die je hierin begeleiden.
Vervolgens kun je, wanneer je daar zin in hebt en energie voor hebt, actief op zoek gaan naar het positieve. Wat was er mooi aan de afgelopen dag? Hoe kun jij deze persoonlijke crisis ombuigen of ervaren als iets positiefs? Kun je een leven gaan leiden dat (nog) beter bij je past? Denk positief en in mogelijkheden.
