Iedereen geeft zijn innerlijke criticus af en toe wat ruimte om je zo te behoeden voor vervelende situaties. Ondanks dat die stem vaak niet de waarheid vertelt. Soms slaat die zelfkritiek over in zelfhaat. Dit is niet alleen deprimerend, het kan ook gevaarlijke vormen aannemen voor je mentale gezondheid. Extreem veel stress hebben, in een burn-out zitten, of onder een depressie lijden, zijn situaties die jouw zelfhaat kunnen vergroten.
Wat is zelfhaat?
Zelfhaat is het tegenovergestelde van zelfliefde. Dat je veel zelfliefde hebt, betekent niet dat je alleen maar positief over jezelf denkt. Dit is bij zelfhaat anders. Wanneer je een hekel hebt aan jezelf, jezelf minacht en alleen maar boze gevoelens kunt hebben, zijn er weinig tot geen positieve gedachten meer. Je hebt geen inzicht meer in de pluspunten die jij meebrengt als persoon. Jouw zelfbeeld bestaat alleen nog maar uit negatieve gedachten. Deze overtuigingen kunnen heel ver gaan. Zelfhaat wordt gevormd door een traumatische ervaring, veel teleurstelling moeten verdragen, een relatiebreuk, een mislukking zoals een faillissement of een psychologische aandoening.
Hoe ga je jezelf haten?
Zelfhaat is niet iets wat spontaan aanwezig is. Hier zijn in de regelmaat één of meerdere gebeurtenissen aan vooraf gegaan. Het kan zijn dat je erg gevoelig bent voor kritiek van anderen en zwaarder tilt aan hun woorden dan eigenlijk nodig is. Liegen kan ook een reden zijn dat je een hekel hebt aan jezelf. Soms heb je zoveel gelogen uit angst of schaamte, dat je niet meer weet hoe je dit nog goed kan maken. Het gevolg is dat je een afgunst krijgt naar jezelf. Een laag zelfbeeld hebben over je lichaam kan ook overslaan in het haten van jezelf. Deze vorm van afschuw kan resulteren in het ontwikkelen van een eetstoornis zoals boulimia of anorexia.
Een enkele keer kan zelfhaat bij vrouwen voortkomen uit een verstoorde relatie met een van de ouders. Indien er in je jeugd geen goede verstandhouding was met de ouderfiguren, kan dat leiden tot een ongezonde vorm van zelfhaat. Ook andere heftige gebeurtenissen in je leven, zoals een trauma, kan een kwalijke uitwerking op je hebben. Je geeft jezelf de schuld van al het negatieve wat gebeurt in je leven en begint jezelf te haten.
Kritisch of zelfhaat?
De grens tussen zelfkritisch zijn en zelfhaat is dun. Een negatieve gedachte over jezelf is snel gemaakt. Er is geen mens op de wereld die nog nooit negatief over zichzelf heeft gedacht. Iedereen slaat zichzelf wel eens voor het hoofd omdat ze een gemene opmerking hebben gemaakt. Een leermoment waar je de volgende keer wel twee keer over nadenkt. Er is echter wel een verschil tussen zelfkritisch zijn en jezelf haten. Wanneer je jezelf haat mis je zelfrespect en is je zelfbeeld alleen nog maar negatief. Diep van binnen weet je dat dit beeld niet reëel is.
Signalen van zelfhaat:
- Je vindt je zelf niks waard.
- Je kunt niet naar jezelf kijken in de spiegel.
- Je bent extreem kritisch naar jezelf.
- Geen positieve kenmerken van jezelf op kunnen noemen.
- Zelfbeschadiging (zoals automutilatie).
- Je bent verslaafd aan verdovende middelen.
- Je schaamt je voor jezelf.
- Je zondert je af.
Wanneer je jezelf echt niet meer aardig vindt.
Zoals hierboven beschreven, zelfkritiek en zelfhaat zijn twee verschillende vormen van negatieve gedachten. Indien jij jezelf herkent in de symptomen is het nu tijd om hulp in te schakelen. Zelfhaat kan leiden tot depressie en dat kan, in combinatie met zelfhaat, leiden tot het niet meer willen bestaan. Je voelt geen enkele liefde meer voor jezelf.
Worstel jij met suïcidale gedachten? Weet dat je nooit alleen bent en er altijd iemand is om mee te praten. Bel nu met 113 zelfmoordpreventie. Chatten kan ook. Je mag ook altijd je huisarts bellen of, indien je huisarts niet aanwezig is, de huisartsenpost.
Stoornissen.
Niet iedereen die zelfhaat voelt, heeft daadwerkelijk het gevoel hier niet meer te willen zijn. Er zijn een aantal aandoeningen die zelfhaat kunnen triggeren. Depressie en BPS(borderline persoonlijkheidsstoornis) zijn twee stoornissen die erom bekend staan je zelfhaat te voeden. Met BPS heb je de neiging woede en frustratie naar binnen te richten naar jou als persoon. Je hebt niet alleen moeite je emoties te reguleren naar anderen toe, ook naar jezelf vind je het lastig om te schikken en te accepteren dat het voor nu even zo is. Vooral als het gaat om boosheid. Dit kan leiden tot schadelijk gedrag.
Depressie is een algehele staat van negativiteit. Wanneer je langere periode te maken hebt met deze negatieve spiraal in je leven kan dit omslaan in zelfhaat. Je zelfhaat voedt je negatieve gedachten en zo zit je in een alsmaar groeiende zelfkwelling waar je denkt nooit meer uit te komen. Echter ervaart niet iedereen die een depressie meemaakt een vorm van zelfhaat.
Burn-out en zelfhaat.
Het is goed om te beseffen dat een burn-out ook zelfhaat kan oproepen. Door continu in een negatieve spiraal te verkeren ga je jezelf steeds meer mentaal ‘straffen’. Je blijft jezelf afvragen waarom juist jij in deze situatie zit, of waarom jij dit nu weer moet doorstaan. Wanneer je die innerlijke criticus gaat geloven, zal je merken dat je zelfhaat alsmaar sneller groeit. Je negatieve gedachten hebben ondertussen de overhand gekregen maar spreken zelden de waarheid. Onder veel stress staan is een ‘staat van zijn’ die voornamelijk bestaat uit negativiteit. Stress voedt stress dus ook negatieve overtuigingen over jezelf.
Weer zelfliefde voelen.
Het patroon van een extreem negatief zelfbeeld is te doorbreken. Dit is geen makkelijke opgave maar is zeker niet onmogelijk. Het begint met realiseren dat de afgunst die je naar jezelf hebt ontwikkeld geen reëel beeld is van wie jij bent. Jouw negatieve gedachten patroon is te doorbreken en dit kun je doen samen met een professionele coach. Door middel van het bijhouden van een G-Schema krijg je steeds beter inzicht in de negatieve gedachten die jouw zelfhaat onderhouden. Dit kun je doen in combinatie met ACT of cognitieve gedragstherapie. Naast deze aanpak van je cognitieve vermogen kun je starten met wandelcoaching. Zo breng je je lichaam in beweging en is het bewezen dat je negatieve gedachten beter kunt verwerken.
