Je zelfbeeld: het is sterk bepalend voor hoe jij functioneert en of je gelukkig bent of niet. Je zelfbeeld ontstaat onder invloed van ervaringen, prestaties, maar ook door externe invloeden. Zo kan in de loop der tijd een positief of negatief zelfbeeld ontstaan. Eenmaal geworteld, verandert je zelfbeeld niet zo snel. Heb je een positief zelfbeeld, dan is dit vaak geen enkel probleem. Het betekent dat je een spreekwoordelijk stootje kunt hebben. Een domme actie, nare gebeurtenis of teleurstelling in jezelf zorgt er niet direct voor dat het beeld van de persoon die je denkt te zijn ineens omver wordt geblazen.
Maar wat nu als je een negatief zelfbeeld hebt? Los van alle problemen die dit met zich mee kan brengen (daarover vertel ik in deze blog meer), betekent dit ook dat het beeld dat je van jezelf hebt wellicht erg moeilijk te veranderen is.
Wat is het zelfbeeld precies?
Je zelfbeeld is hoe jij jezelf ziet als persoon. Net zoals je kijkt naar een ander, kijk je ook naar jezelf. Je hebt goede punten, minder goede eigenschappen, kwaliteiten, tekortkomingen, talenten: noem maar op. Dit alles bij elkaar maakt jou tot wie je bent. In een gezonde situatie heb je een realistisch zelfbeeld. Dat betekent dat je weet wie je bent. Maar ook wat jou maakt als persoon, wat je sterke punten zijn en op welke gebieden je nog kunt leren of verbeteren. Het is als het ware een interne beoordeling. Want of wij nu willen of niet, we zijn constant bezig met het beoordelen van mensen. Dan heb ik het niet over véroordelen, maar observeren en benoemen.
Zoals ik in de inleiding al schreef, vormt het beeld dat je van jezelf hebt zich met de jaren. Iedereen begint als het ware als een onbeschreven blad. Gaandeweg leer je meer over jezelf. Wat je leert, wordt vastgelegd in je zelfbeeld. Dit is een belangrijk referentiekader. Heel veel zaken zijn direct of indirect hiervan afhankelijk. Natuurlijk dingen als je zelfvertrouwen, maar ook hoe jij je naar anderen toe gedraagt en hoe je relaties aangaat, kan mede bepaald worden door het beeld dat je van jezelf hebt. Vaak komt dit beeld overeen met het beeld dat anderen van jou hebben. Tenminste: mensen die jou echt kennen.
Wat betekent een negatief zelfbeeld?
Mensen met een negatief zelfbeeld hebben over het algemeen geen hoge dunk van zichzelf. Niemand heeft een zelfbeeld dat 100% positief of 100% negatief is. Er zijn altijd punten waarop jij jezelf hoger of lager inschat. Hoger of lager dan dat anderen dit misschien doen. Dat geeft niets. Gemiddeld genomen is je zelfbeeld dus realistisch en maakt dit een evenwichtig persoon van je. Een laag zelfbeeld kan je als persoon echter behoorlijk ontwrichten.
Een laag zelfbeeld wordt extra schadelijk wanneer je hier je zelfwaarde aan gaat ontlenen. Dat is iets dat je eigenlijk automatisch en ongewild doet. Wanneer jij jezelf niet hoog inschat, vindt jij jezelf vaak ook niet veel waard. Mensen met een negatief zelfbeeld zijn dan ook zelden tevreden met zichzelf. Zij hebben een lage dunk van henzelf en schatten zichzelf vaak veel lager in dan dat anderen doen. Hierdoor creëren zij voor zichzelf vaak ook een negatieve realiteit. Hoe weet je of je lijdt aan een negatief zelfbeeld? Onderstaand enkele kenmerken.
Veel voorkomende kenmerken:
- Je vindt jezelf minder dan anderen
- Weinig of zeer weinig eigenwaarde
- Je hebt weinig zelfvertrouwen
- Vaak denk je dat je iets niet kunt
- Je vindt dat je aandacht en/of liefde niet verdient
- Je kijkt (onnodig) op tegen anderen
- Vaak ben je teleurgesteld in jezelf
- Je bagatelliseert je eigen prestaties
- Je hebt moeite met het aangaan van relaties
- Soms vermijd je bepaalde situaties of laat je kansen lopen omdat jij jezelf niet goed genoeg vindt
Er zijn nog tal van andere kenmerken, maar iemand die last heeft van een negatief zelfbeeld zal zich hoogstwaarschijnlijk kunnen vinden in één of meerdere van deze punten. Wie echt negatief over zichzelf denkt, is vaak ongelukkig of kan het zelfs moeilijk vinden om van zichzelf te houden. In de basis is iemand met een negatief zelfbeeld vatbaarder voor stress, depressies of zelfs een burn-out.
Hoe zit het dan met een positief zelfbeeld?
In de basis is het ontzettend fijn om een positief zelfbeeld te hebben. Het betekent namelijk dat je gelukkig bent met wie je bent en dat je positief en zelfverzekerd in het leven staat. Ik spreek echter altijd het liefst van een positief-realistisch zelfbeeld. Want net zoals dat het beeld dat je van jezelf hebt te negatief kan zijn, kan het ook té positief zijn. Ook dat kan namelijk nadelige gevolgen hebben. Zo kun je ten onder gaan aan zelfoverschatting of kun je arrogant op anderen overkomen. Wanneer je echter moet kiezen tussen te negatief en te positief, zal de keuze voor velen natuurlijk eenvoudig gemaakt zijn.
Je zelfbeeld verbeteren
Een laag zelfbeeld kan je in het dagelijks leven ontzettend hinderen. Het weerhoudt je ervan om van dingen te genieten, je weerhoudt jezelf ervan om te zijn wie je bent en je laat mooie momenten in het leven vaak liggen. Bovendien is het ontzettend vermoeiend om constant met jezelf in gevecht te zijn. Dag in dag uit het gevoel hebben dat je waardeloos bent, is bijzonder vermoeiend en zorgt voor veel stress. Wat een laag zelfbeeld extra gevaarlijk maakt, is dat mensen vaak (onbewust) op zoek gaan naar dingen die dit bevestigen. Als die dingen er niet zijn, creëren mensen vaak “bewijzen” voor zichzelf.
Een laag zelfbeeld hebben, is in zekere zin een beetje zelfdestructief. Waar anderen zeggen: “ach, dit kan een keer gebeuren. Ik weet wie ik ben en de volgende keer gaat het beter”, denkt iemand met een laag zelfbeeld vaak: “zie je nu wel, ik ben waardeloos en dit bewijst het nog maar eens.” Zo houd je een negatieve tendens in stand.
Een negatief zelfbeeld heeft altijd een oorzaak. Soms ligt deze zeer diep, is je lage zelfbeeld het gevolg van vele jaren structurele negatieve affirmatie of hebben anderen dit beeld er bij jou ingeramd. Voor alles is echter een oplossing. Onze coaches staan voor je klaar om met een op maat gemaakt plan te werken aan de manier waarop jij jezelf ziet. Stap voor stap zul je leren om negatieve gedachten en aannames los te laten en jezelf te zien zoals je echt bent. Zodat je trots op jezelf kunt zijn, van jezelf kunt houden en uit het leven kunt halen wat erin zit. Neem contact met ons op voor een kennismakingsgesprek met een coach bij jou in de buurt.
