Stress, (manische) depressie, burn-out, oververmoeidheid zijn gemoedstoestanden die soms gepaard gaan met het verlangen om jezelf te willen dempen. Wanneer je van binnen een wervelwind van emoties en gevoelens ervaart, is een kalmeringsmiddel zo gepakt. Of dat nu een benzodiazepine is, alcohol, cannabis of andere verdovende middelen, wanneer je verslavingsgevoelig bent is het van belang extra waakzaam te zijn. Wat voor effect hebben verdovende middelen eigenlijk op je stress? En is het gebruik hiervan wel handig indien je verslavingsgevoelig bent? In dit blog bespreken we het effect en alternatieven je stress beter onder controle te krijgen.
Wanneer ben je verslavingsgevoelig?
Je kent ze wel: bepaalde personen die alleen sigaretten roken wanneer ze een avond borrelen met vrienden en daarbuiten verder niet. Eigenlijk kunnen we dan al redelijk snel zeggen dat deze mensen niet haast niet verslavingsgevoelig zijn. Vooral omdat nicotine, naast heroïne, een ernstig verslavende stof is. Dit betekent niet dat ze niet verslaafd kunnen raken. Wanneer ben je dan verslavingsgevoelig? Er zijn een aantal factoren waaraan je dit kunt meten.
- Genetisch bepaald: Je genen bepalen hoe het beloningssysteem werkt in je brein. Wanneer er in je familie verschillende personen verslaafd zijn aan bijvoorbeeld roken of alcohol, is de kans groter dat jij ook verslavingsgevoelig bent.
- Opvoeding: Wanneer je ouders roken en/of regelmatig drinken waar jij bij bent, is de kans groter dat jij er ook aan verslaafd raakt. Toch is dit niet direct een gegeven. Mijn ouders roken en drinken niet en toch ben ik jarenlang verslaafd geweest aan cannabis en nicotine.
- Met wie ga je om: Indien jij veel vrienden en kennissen hebt die middelen gebruiken is de kans aanzienlijk dat je verslavingsgevoeligheid ontwikkelt. Misschien was je niet verslavingsgevoelig maar in dit geval is het: Voorbeeld doet volgen. Vooral in je puberteit wil je ontdekken en uitproberen. De meeste personen die verslaafd raken aan een middel of gedrag, zijn in de puberteit begonnen met het gebruiken van een middel.
Is verslavingsgevoelig ook direct verslaafd?
Dit antwoord is heel kort en simpel: Nee. Wanneer het bepaald is in de je genen is het geen feit dat je ook verslaafd raakt. Niet iedere persoon in de familie krijgt diabetes wanneer het in de genen zit. Zo werkt dat ook wanneer verslavingsgevoeligheid in je genen zit. En niet iedereen die verslavingsgevoelig is, heeft het daadwerkelijk in de genen zitten. Zoals hierboven geschreven, zijn er meerdere factoren die dit kunnen creëren. Toch is er enige waakzaamheid gewenst. Verdrukken van gevoelens, stress en emoties is niet alleen het gebruiken van middelen. Ook gedragsverslaving komt hier regelmatig voor. Trainen totdat je erbij neervalt, niet alleen kunnen zijn en jezelf verliezen in een relatieverslaving of het ontwikkelen van een gokverslaving zijn gedragingen waar je alert op moet blijven.
Stress en burn-out zijn de grootste triggers
Wanneer je daadwerkelijk verslavingsgevoelig bent, is dit iets waar je de rest van je leven scherp op moet blijven. Periodes van stress of negatieve gebeurtenissen zijn over het algemeen de grootste triggers. En dat is niet vreemd. De geestelijke belasting kan dusdanig groot worden dat het lijkt alsof verdoven en verdringen van gevoelens de enige oplossing is. Vooral wanneer je de handvatten niet hebt om met je stress of depressie om te gaan. Niks om je voor te schamen. Het is een instinctieve reactie om negatieve gevoelens en gedachten weg te willen duwen. Het primitieve brein ziet dit als overbodig ballast en zoekt een manier dit zo snel mogelijk kwijt te raken. Stress en burn-out wakkert je vecht- en vluchtmodus aan en middelen zijn dan een snelle oplossing.
Middelen gebruiken tegen stress
Het klinkt als een makkelijke en snelle oplossing: benzodiazepine slikken tegen de spanning, een wijntje tegen de stress of een jointje roken om te ontspannen. Maar is dit werkelijk de ontspanning die je zoekt? Wanneer je verslavingsgevoelig bent kan één enkele kalmeringspil, één enkel biertje of dat ene jointje een verslaving stimuleren. Op het moment dat jij het middel hebt gebruikt kan het zijn dat je je weer even rustig voelt. Maar zodra het uitwerkt wil je weer terug naar dat gevoel van rust. Naast de stress die je al had, komt er nog meer stress bij. Je gaat op zoek naar je volgende ‘hit’ en wanneer je het middel niet voor het grijpen hebt ga je zoeken. Zogenoemd verslavingsgedrag. Je er nog een stressfactor bij gekregen: Je verslaving onderhouden.
Verslavingsgevoelig zijn is een onderdeel van je leven
Indien je voor jezelf hebt bepaald dat je verslavingsgevoelig bent is het een onderdeel van je leven geworden. Het betekent niet dat je er 24/7 mee bezig hoeft te zijn. Dan wordt het een ballast in plaats van een bewustwording, en dat kan juist een verslaving veroorzaken. Naarmate je jezelf beter leert kennen word je vanzelf kundig in wat jou wel triggert in het creëren van een middelen- of gedragsafhankelijkheid. Toen ik mijn cannabisverslaving achter mij liet begon ik bijvoorbeeld mijn suikerinname te doseren. Met mijn ADHD is het sowieso niet handig om kunstmatige suikers tot mij te nemen. Ik betrapte mijzelf erop dat ik blikjes suikerhoudende drankjes begon te verdelen. ‘Als ik nu 1 blikje drink, dan mag ik er vanmiddag nog 1.’
Deze gedachten waren mij maar wat goed bekend toen ik leefde met een cannabisverslaving. Daardoor kon ik hier actie op ondernemen en dit specifieke drinken direct uit mijn dieet schrappen. Naarmate de tijd verstreek leerde ik balans te creëren in het gebruik van suikerhoudend drinken, zonder dat het een obsessieve bezigheid werd. Ditzelfde gedrag bemerkte ik ook met mijn trainingsschema. In plaats van 2-3 keer per week, startte ik direct met 5 keer per week te trainen en verloor ik mij in de wereld van fitness. Nu ik een geruime tijd verder ben is ook daar balans en train ik niet meer dan 3 keer per week.
Stress de baas zijn terwijl je verslavingsgevoelig bent
Uiteindelijk is het gebruiken van middelen om je stress te verdoven niet de oplossing. Zeker niet wanneer je verslavingsgevoelig bent. Net als sommige medicijnen is het een symptoombestrijder en geen genezingsmiddel. Controle krijgen over je burn-out, leren waar je grenzen liggen en ontspanning inplannen zijn vaardigheden die je samen met een professionele coach aan kunt leren. Door te beginnen met wandelcoaching, en het opzoeken van de natuur, leer je dat je veel meer uit jezelf kunt halen door in je kracht te staan. Het terugvinden van je levenskracht laat zien hoe sterk jij bent en vooral dat je sterker ben dan jouw verslavingsgevoeligheid. Verslavingsgevoelig zijn is een onderdeel van je leven, geen definitie van wie je bent.
