Verbittering is een gevoel, of beter gezegd: een mindset, die kan ontstaan als je langere tijd iets meemaakt of toestaat waar je niet achter staat of tevreden mee bent. De meeste mensen zijn niet verbitterd als ze nog jong zijn. Oudere mensen hebben er eerder last van en dat komt precies hierdoor: er is meestal (veel) tijd nodig voordat iemand verbitterd raakt.
Verbittering sluipt er dus meestal langzaamaan in. Iemand heeft het dus vaak helemaal niet door dat hij of zij aan het verbitteren is. Iemand die verbitterd is, wordt ook wel een zuurpruim genoemd. Het gaat namelijk gepaard met klagen, ontevredenheid uiten, boos of chagrijnig zijn en een gebrek aan welbevinden. Soms kunnen ook moeilijke levensomstandigheden leiden tot verbittering.
Denk maar aan een familie die chronisch geldtekort heeft en daar steeds zorgen over heeft. In het begin zullen ze waarschijnlijk roeien met de riemen die ze hebben en er het beste van proberen te maken. Maar naarmate de jaren voorbij gaan en er geen verbetering optreedt, kunnen de gezinsleden verbitterd worden. Er wordt misschien wel geklaagd over de situatie en gewezen naar mensen met voldoende geld. Er kan jaloezie spelen en een slachtoffergevoel. Waarom zij wel en wij niet?
Het is zelfs mogelijk dat ze negatieve gedachten krijgen over mensen met geld. Dit is een psychologisch beschermingsmechanisme dat hun eigen situatie minder zwaar doet voelen. Moreel gezien zijn ze namelijk beter af dan de ‘rijken’, dus ondanks dat ze zelf weinig geld hebben, zijn ze wél goede en juiste mensen.
Verbittering kan ontstaan door allerhande situaties. Als je een moeilijke jeugd hebt gehad heb je een grotere kans op verbittering op latere leeftijd. Als je één of meerdere traumatische ervaringen hebt meegemaakt wordt de kans ook groter. En natuurlijk spelen persoonlijkheidskenmerken ook een rol. De één is nu eenmaal eerder geneigd tot verbittering dan de ander, net zoals de één meer introvert is dan de ander, of meer open staat voor nieuwe ervaringen dan een ander. Verbittering hangt wel vaak samen met een pessimistische instelling hebben en met het hebben van angsten.
Wat is nu de relatie tussen verbittering en langdurige stress? Langdurige stress wordt ook wel chronische stress genoemd. Stress op zich is helemaal niet verkeerd. Het is zelfs een gezonde reactie op een bedreigende situatie. Het standaard voorbeeld dat vaak aangehaald wordt, is de sabeltandtijger die ineens voor je neus staat. Je lichaam maakt stresshormonen als adrenaline en cortisol aan en je maakt vliegensvlug en onbewust een keuze: vechten, vluchten, of bevriezen. Afhankelijk van de situatie is het één of juist het ander nuttiger. Ik zou een sabeltandtijger niet te lijf gaan, dus mijn voorkeur zou zijn om te vluchten. Je lichaam ervaart stress, zodat je daadwerkelijk kunt vluchten. Je rent harder dan je dacht dat mogelijk was!
Stress vormt pas een probleem als je na een acute vorm van stress (zoals in het voorbeeld hierboven) niet voldoende kunt ontspannen. Je hebt rust, speelsheid en ontspanning nodig om de stressvolle situatie te boven te komen. Nu zeg je misschien: ik kom in mijn dagelijkse leven geen sabeltandtijgers tegen, dus waar gaat dit over? Nou, ons lichaam maakt geen onderscheid tussen sabeltandtijgers of een dreigende deadline op werk. Ons lijf maakt dezelfde hormonen aan als we ergens stress door ervaren, of dit nu een daadwerkelijk gevaar voor ons leven is of niet. Als je dus langdurige stress ervaart, slaat je lichaam constant alarm. De stresshormonen blijven hoog en dit heeft negatieve gevolgen voor onze gezondheid.
‘Wat heeft dit nu met verbittering te maken?’ vraag je je misschien af. Als je langdurig onder stress staat, dan zul je op een gegeven moment allerlei lichamelijke en mentale klachten krijgen. Ons lichaam is namelijk niet gebouwd om in een staat van langdurige stress te verkeren. Je zou kunnen zeggen dat het constant in de overlevingstoestand staan, het gevoel altijd maar ‘aan’ te moeten staan en geen rust te kunnen vinden, je lichaam sneller doet aftakelen. Je maakt bovendien meer kans op allerhande ziekten.
Op een gegeven moment gaan deze klachten en problemen zoveel aandacht van je vragen, dat je er niet meer omheen kunt. Je ziet anderen hun leven leiden zonder klachten, of in elk geval lijkt dat zo. Wij mensen zijn een ster in vergelijken met anderen. Zeker met de komst van social media is dat nog eens uitvergroot. Iedereen deelt plaatjes van de hoogtepunten van hun leven en het kan dan lijken of jij nogal tekortschiet en een veel minder leuk leven hebt.
De kans is groot dat je moeite hebt met nee zeggen, maar dat je op een gegeven moment elke ‘ja’ uitspreekt met tegenzin. Hier kan de verbittering om de hoek komen kijken. Je realiseert je dat je vast zit en je bent niet tevreden met hoe het leven loopt. Als je niet je eigen verantwoordelijkheid neemt, maar vast blijft zitten in je slachtofferrol, dan zal de verbittering naar alle waarschijnlijkheid steeds meer toenemen. Op een gegeven moment kun je dan alles zwartgallig in gaan zien en het kan lijken of de hele wereld tegen je is gekeerd.
Wat kun je nu doen tegen deze verbittering? Het klinkt cliché, maar dat maakt het niet minder waar: de eerste stap is het herkennen en erkennen dat je verbitterd bent geraakt. Als dat komt door langdurige stress, dan heb je een flinke taak voor de boeg. Het is dan zaak om je leven eens goed onder de loep te nemen en na te gaan denken over jouw keuzes. Wat wil je nu? Is het nodig om een andere weg in te slaan? Veelal is het antwoord ja. Maar hoe dan?
Realiseer je dat jij de regisseur bent over je eigen leven. Waar voel je je verbitterd over? Zijn dat dingen uit het verleden, dingen die je in jouw ogen zijn aangedaan? Waar heb jij zelf je verantwoordelijkheid te nemen? Dit zijn geen makkelijke vragen en het kan daarom ook behulpzaam zijn om een coach in te schakelen. Samen kijk je terug naar eerdere keuzes, je kijkt naar de huidige situatie en je kijkt naar waar je heen wilt. Door het heft in eigen handen te nemen geef je verbittering geen kans meer door te woekeren. En daarmee word je een gelukkiger mens.
Doe geheel vrijblijvend de burn-out test of neem contact met ons op.
Direct contact Of bel 085 - 5363606