Met welk cijfer ik ook thuis kwam, een 8 of een 9. Het was nooit goed genoeg. Mijn vader fronste dan zijn wenkbrauwen: “Toch jammer van die 8”, zei hij dan, “Dat had ook een 9 of een 10 kunnen zijn.” Complimentjes geven kon hij gewoon niet. Dus ik bleef steeds maar m’n best doen, als een hamster in een tredmolen, onder het motto: Ik moet doorgaan tot het goed genoeg is! Uiteindelijk bleek het nooit goed genoeg te zijn. In plaats van waardevol, voelde ik mij waardeloos. Als kind lag ik al nachten wakker, te piekeren over hoe ik nog beter kon worden. Ik had slaapproblemen en mijn dagen waren gevuld met frustratie. Ik kwam, op latere leeftijd, terecht in de veeleisende oudermodus en dit bleek de oorzaak van mijn burn-out.
Wat is een veeleisende oudermodus en hoe ontstaat het?
Symptomen en kenmerken
Veeleisend zijn naar jezelf is een sluipmoordenaar
Perfecte online leven
Eigenlijk ben je geen perfectionist
Stress en burn-out
Gezonde ambitie
Wat is een veeleisende oudermodus en hoe ontstaat het?
Laat ik eerst een eventuele verwarring weghalen. Wanneer je in een veeleisende oudermodus zit betekent dit niet dat je veel eist van je kinderen. Het is zelfs niet nodig om zelf opvoeder te zijn. De veeleisende oudermodus wordt veroorzaakt vanuit je jeugd, door een ouder of verzorger die meer van jou verwachtte dan jij waar kon maken. En dat waarmaken heeft niets te maken met dat jij competenties zou missen, maar met de illusie vanuit de ouder die alleen maar meer en beter wou. Je verzorger was er misschien van overtuigd dat je hierdoor beter ging presteren, maar het enige wat jij leerde was dat jij niet goed genoeg bent.
Symptomen en kenmerken
Er zijn een aantal symptomen en kenmerken waarin je de veeleisende oudermodus kunt herkennen. De oorzaak hiervan is duidelijk: In je jeugd heb je een ouder gehad die onwerkelijke verwachtingen van jou had. Hierdoor voelde jij je waardeloos en niet goed genoeg. Het gevolg hiervan is dat je je veelal nog steeds zo voelt. Jij hebt ontzettend veel zelfkritiek. Er is geen ruimte om fouten te maken, en maak je die wel dan kun je dat maar lastig accepteren. Jouw prestatiedrang is torenhoog. Daarnaast voer je mentaal een eindeloos dialoog met jezelf. Je spreekt jezelf streng toe, bent vaak boos op jezelf en vindt jezelf niks waard. Hulp vragen is niet aan jou besteed want in jouw ogen is dat een vorm van falen.
Veeleisend zijn naar jezelf is een sluipmoordenaar
Veeleisend zijn naar jezelf, en dan vooral in de oudermodi, wordt ook wel perfectionisme genoemd. Het is een sluipmoordenaar die niet snel genoeg gezien wordt. Op den duur kan dit leiden tot faalangst, dwangstoornissen of die gevreesde burn-out. Sociale druk speelt hier vaak ook een rol in. Als je niet goed genoeg bent voor de buitenwereld, ben je een buitenbeentje en heeft iedereen commentaar op jouw manier van leven. Hierdoor zijn we, vooral online, geneigd om onszelf mooier voor te doen dan de werkelijkheid is. We publiceren liever persoonlijke succesverhalen dan dat we schrijven over het gebukt gaan onder druk, angst, stress en depressie.
Perfecte online leven
Op sociale media zie bijna niet anders dan personen die pretenderen het ‘perfecte leven’ te hebben. Niet bepaald bevorderend als in een veeleisende oudermodus zit. Accounts met veel volgers die het perfecte leven lijken te hebben. Ondanks dat we weten dat dit nauwelijks een weerspiegeling is van de werkelijkheid, gaan we hier wel snel in mee. Indien je niet meegaat in het hoog houden van je identiteit, zijn de reacties van wildvreemden soms meer dan meedogenloos. Iets waar je een grote weerbaarheid voor moet hebben. De meest veilige weg is meegaan in de fictie van sociale media, maar goed voor je mentale gezondheid is het niet. Juist door open en eerlijk te zijn, creëer je herkenning en begrip. Die paar negatieve opmerkingen zijn dan niet meer belangrijk.
Eigenlijk ben je geen perfectionist
Uiteindelijk is perfectionisme een patroon dat je hebt aangeleerd en waar de disfunctionele veeleisende oudermodus je aanspoort tot perfectionistisch gedrag. Dat betekent ook dat je het kunt aanpassen. Perfectionisme is namelijk geen karaktereigenschap maar een aangeleerde manier van doen en laten. En omdat het is aangeleerd, is een patroon wat je kunt doorbreken.
Stress en burn-out
Omdat je continu bezig bent met jezelf te bekritiseren is het een logisch gevolg dat je leeft met veel spanning en stress. In een veeleisende oudermodus leven zorgt namelijk niet alleen voor veel negatieve gedachten en zelfkritiek, maar ook voor slapeloze nachten. Je bent dusdanig gewend jezelf te bekritiseren, dat je avonden ligt te piekeren over hoe je beter kan en hoe je die ene handeling nog perfecter uit had kunnen voeren. Ook al was de uitkomst al zeer positief.
Daarnaast kan de veeleisende oudermodus verlammend werken. ‘Ik doe het toch nooit goed genoeg. Waarom zou ik er dan aan beginnen’, een veel voorkomende gedachte. Je laat hierdoor uitdagingen en kansen liggen. Het stemmetje dat je vertelt dat je maar veilig in je comfortzone moet blijven zitten gaat steeds harder schreeuwen, tot je jezelf nog nauwelijks kan horen denken. Dit kan je persoonlijke ontwikkeling belemmeren en faalangst veroorzaken. Indien je hier niets mee doet zal je uiteindelijk in een burn-out terecht komen of, in het ergste geval, ontwikkel je een depressie.
Gezonde ambitie
Ga voor jezelf eens na in hoeverre het lukt om naast je succes ook andere behoeften te bevredigen. Is er binnen je leven genoeg ruimte over voor leuke dingen, ontspanning en plezier. Als het over het algemeen goed met je gaat, en je een prettig leven leidt waarin je ook kunt ontspannen, dan ben je waarschijnlijk behept met een gezonde ambitie. Vanuit deze gezonde ambitie durf je uitdagingen aan te gaan en mag je van jezelf ook op een doodlopend pad uitkomen.
Coach Wiebe
Herken jij jezelf hier niet in en zit jij in de veeleisende oudermodus? Ik, als professionele coach, kan jou leren om te accepteren dat je fouten maakt en deze te ervaren als levensles. In plaats van jezelf bestraffen met negatieve gedachten gaan wij samen dit patroon doorbreken en werken aan jouw persoonlijke ontwikkelen. Neem vrijblijvend contact met mij op om de mogelijkheden te bespreken.
