Stress, overspannenheid en burn-outs zijn maatschappelijke problemen. Qua ernstigheid en impact kennen ze ook die volgorde. Hoewel de meeste aandacht wellicht uitgaat naar de burn-out, omdat dit de heftigste voorbeelden zijn, ontstaat een burn-out nooit zomaar. Het gebeurt niet dat jij je goed voelt, op een dag opstaat en ineens bent platgelegd door een burn-out. Dit is een geleidelijk proces dat begint met stress, oververmoeidheid en via overspannenheid uiteindelijk kan eindigen in een burn-out. Dus twee goede vragen om te stellen, zijn: hoe voorkom je stress? En hoe kun je van overspannenheid afkomen?
Stress ervaren wij allemaal en dit is tot op zekere hoogte normaal
Stress helemaal vermijden is onmogelijk. Dat zou ook niet goed zijn, want stress heb je nodig. Je kunt twee vormen van stress onderscheiden: gezonde stress en ongezonde stress. Gezonde stress wil niet zeggen dat het fijn is om te ervaren. Het heeft puur te maken met de reden en de hoedanigheid waarin stress optreedt, en de gevolgen die het heeft.
Gezonde stress zorgt ervoor dat je de prestaties kunt leveren die op dat moment van je verlangd worden (of die je van jezelf verlangt). Onder invloed van stress worden hormonen aangemaakt (zoals dopamine) waardoor je bijvoorbeeld snel kunt reageren of fysieke inspanning kunt leveren.
Voorbeelden van gezonde stress zijn bijvoorbeeld op tijd aan de kant springen voor een plots naderende auto, hard wegrennen bij gevaar, maar ook snel een blusdeken pakken bij een keukenbrand.
Wat is ongezonde stress en de relatie met overspannenheid?
Gezonde stress heeft een duidelijke functie: een bijdrage leveren aan een prestatie die geleverd moet worden. Dit gaat helemaal terug naar het oerinstinct van de mens. In de moderne maatschappij ervaren we helaas echter niet alleen gezonde stress, maar ook ongezonde stress. Een van de verschillen tussen gezonde stress en ongezonde stress is het doel. Ongezonde stress heeft namelijk geen doel en dat leidt ertoe dat het een negatieve invloed heeft op hoe jij je voelt.
Voordat we de vraag “hoe kun je van overspannenheid afkomen” kunnen beantwoorden, is het dus belangrijk om te weten wat ongezonde stress is en hoe deze ontstaat.
Hoe herken je ongezonde stress en hoe kom je hier vanaf?
Ongezonde stress is relatief eenvoudig te herkennen, mits jij je bewust bent van de signalen en goed naar je geest en lichaam luistert. Iedereen ervaart wel eens ongezonde stress. Het leven is geen sprookje, dus moeilijke momenten kunnen ervoor zorgen dat je ongezonde stress ervaart. Echter: bij de meeste mensen is deze stress niet structureel, maar tijdelijk en wordt deze veroorzaakt door een duidelijk aanwijsbare en logisch verklaarbare situatie.
Tal van situaties en gebeurtenissen kunnen ongezonde stress veroorzaken. Denk aan een te hoge werkdruk of werkstress, maar ook te veel van jezelf eisen, een ongelukkige relatie of ongelukkig privéleven, schulden en andere financiële problemen of eenzaamheid.
Van deze vorm van stress afkomen, klinkt vaak eenvoudiger dan het is. De oplossing is in theorie eenvoudig: neem de bron die de stress veroorzaakt weg en de ongezonde stress zal ook verdwijnen. Maar wat als dat niet lukt?
Wanneer stress overgaat in overspannenheid
Wanneer ongezonde stress te lang aanhoudt, kan dit overgaan in overspannenheid. Mensen vragen zich vaak af wat het verschil is tussen overspannen zijn en een burn-out hebben. Het verschil is duidelijk: van overspannenheid kun je in de regel zelfstandig herstellen, van een burn-out niet.
Overspannenheid betekent dat de symptomen van je stress zo ernstig worden, dat je het niet meer aankunt. Overspannenheid kan zich bij iedereen anders manifesteren. De een is constant opgebrand, de ander wordt opvliegerig of agressief, sommige mensen trekken zich terug, anderen worden ziek of ontwikkelen tics…. De gemeenschappelijke deler is dat je lichaam en geest aangeven dat je een grens hebt overschreden en dat je moet herstellen. Maar hoe kun je van overspannenheid afkomen?
Hoe kun je van overspannenheid afkomen (en voorkom je een burn-out)?
Van overspannenheid afkomen kan door goed naar je lichaam en geest te luisteren en voldoende rust te nemen. Overspannenheid kun je zien als een laatste waarschuwing: je lichaam vertelt je dat je te ver bent gegaan, maar het is nog niet te laat om voor een ommekeer te zorgen.
Rust houden alleen is misschien niet genoeg. Om van overspannenheid af te komen, zul je mogelijk ook moeten achterhalen wat ervoor heeft gezorgd dat je overspannen bent geraakt. Vaak is dit een opeenstapeling van gebeurtenissen, die wel allemaal terugleiden naar een duidelijke reden. Werkstress is bij zeer veel mensen de oorzaak van overspannenheid, maar het kan dus ook tal van redenen hebben. Deze voor jezelf achterhalen, is de eerste stap naar herstel. Ook een methode als mindfulness kan helpen om te herstellen van overspannenheid.
Dus: hoe kun je van overspannenheid afkomen en daarmee een mogelijke burn-out voorkomen? Vind en erken het probleem, neem hier afstand van en pak de rust die je nodig hebt, en voorkom wanneer je hersteld bent dat je in dezelfde valkuil trapt.
Wat gebeurt er wanneer van overspannenheid afkomen niet lukt?
Wanneer van overspannenheid afkomen niet lukt, loop je het risico op het krijgen van een burn-out. Even eenvoudig gezegd kun je een burn-out zien als de overtreffende trap van overspannenheid. De problemen die je reeds ervoer, zullen nog heviger worden en de vermoeidheid en lusteloosheid waar je last van had, zullen overgaan in totale fysieke en mentale uitputting. Het grootste verschil is echter dat je van een burn-out vrijwel nooit kunt herstellen zonder professionele hulp.
Hulp is altijd beschikbaar
Hulp bij een burn-out is altijd beschikbaar. De burn-out coaches van Liberi staan voor je klaar. Zij zullen je begeleiden naar een volledig herstel. Maar voorkomen is altijd beter dan genezen. Heb je te kampen met ernstige stress of herken je de signalen van overspannenheid? Praat hier aan over met je omgeving, of schakel de hulp van je huisarts in. Geef overspannenheid niet de kans om zich te ontwikkelen tot een burn-out.
Op onze site kun je ook de stresstest doen. Hiermee kom je erachter hoe het met jouw stressniveau is gesteld en of het in jouw geval misschien al problematische vormen heeft aangenomen. Twijfel je of heb je het gevoel dat je gebaat bent bij professionele hulp, neem dan contact met ons op voor een geheel vrijblijvende kennismaking met een burn-out coach bij jou in de buurt.
