Tijd hebben om te ontbijten is heel belangrijk. Er wordt wel eens gezegd dat het ontbijt de belangrijkste maaltijd van de dag is. Nu ben ik echt een ontbijtfan en ga ik nooit zonder ontbijt de deur uit. Zéér grote uitzonderingen daar gelaten! Nu weet ik ook dat er genoeg mensen zijn die vrijwel nooit ontbijten. Ze hebben gewoonweg geen trek tot een uur of elf. Er gaat gewoon geen hap door de keel. Moet je het dan gaan zitten forceren, omdat het zo belangrijk is?
De Westerse blik op ontbijten
Vanuit de Westerse kijk op voeding en gezondheid wordt iedereen aangeraden te ontbijten. In het Engels is ontbijt ‘breakfast’, ofwel: ‘break the fast’. Je doorbreekt met het ontbijt het vasten dat je gedurende 8-10 uur deed gedurende de nacht. Gedurende je slaap had je lichaam de tijd om te herstellen en het komt daarom ook goed uit dat er even niets te verteren is. Het lijf krijgt daardoor de kans om alle energie te besteden aan herstelprocessen, zoals in de spieren. Om in de ochtend de spijsvertering weer aan te zwengelen zou ontbijten essentieel zijn.
De Oosterse blik op ontbijten
Maar is dat werkelijk zo? Ik vind het altijd interessant om Oost naast West te leggen. Vanuit de Ayurveda kun je mensen grofweg in drie types – dosha’s genoemd – indelen. Iedere dosha heeft zijn eigen kenmerken, kwaliteiten en valkuilen. Ook op onze eetgewoonten heeft onze dosha invloed. Let er wel op dat we altijd iets van iedere dosha in ons hebben. We zijn vrijwel nooit honderd procent één dosha, maar meestal is er één dosha dominant en ondervinden we van de andere twee in mindere mate invloed.
Pitta
Persoonlijk vind ik de uitleg van de dosha’s heel begrijpelijk als het aankomt op ontbijten. Zo hebben Pitta-types (zo eentje ben ik) een snelle verbranding. Het eten van de vorige dag is in de ochtend dus in geen velden of wegen meer te bekennen… deze vurige types hebben snel weer brandstof nodig voor hun innerlijke vuurtje om de dag goed te kunnen starten. Pitta-types worden vaak met een hongergevoel wakker. Precies dat dus. Ik ga écht niet zonder ontbijt de deur uit!
Kapha
Daartegenover staan de Kapha-types. Deze mensen komen vaak wat langzamer op gang en ook hun spijsvertering is wat langzamer. Daarom hebben Kapha-types van de drie dosha’s de meeste moeite om op gewicht te blijven. Tegelijkertijd kunnen ze het veel langer volhouden zonder eten, want hun vuurtje laait niet zo hoog op als bij Pitta-types. Daarom hebben zij vaak geen trek in de ochtend. Ze komen langzaam op gang en hebben wel betere dingen aan hun hoofd dan ontbijten…
Vata
Tot slot zijn er ook nog Vata-types en deze mensen kunnen geneigd zijn om te vergeten te eten. Dit gebeurt niet alleen bij het ontbijt, maar dit kan gedurende de dag op ieder moment gebeuren. Vata-types zijn dromerige types en ze hebben vaak veel creatieve ideeën. Ze denken snel en zijn ook geneigd om dingen snel te willen doen. Aanpakken die handel! Ontbijten schiet er dan wel eens bij in. Tegelijkertijd zou hun lichaam hen wel dankbaar zijn als ze toch íets eten op de vroege ochtend!
Je kunt op internet vele doshatesten vinden, maar misschien heb je bij het lezen al ontdekt welk type jij bent. Het Voedingscentrum raadt iedereen aan te ontbijten. Persoonlijk denk ik dat het goed is om naar ons lijf te luisteren. Geforceerd een paar happen door je keel proppen lijkt me niet de meest gezonde optie. De deur uitrennen met een knorrende maag, die je voor het gemak maar even negeert, evenmin.
De tijd nemen om te ontbijten
In ieder geval is het belangrijk dat áls je ontbijt, je rustig de tijd neemt om te ontbijten. Sla dus niet snel een paar slokken koffie achterover met een paar happen muesli met yoghurt, terwijl je de krant leest. Neem echt even de tijd voor je ontbijt. Proef echt wat je eet. Sommige mensen bidden voor het eten, maar als je niet gelovig bent kun je ook even je hand op je hart of buik leggen en dankbaarheid voelen voor het eten dat voor je staat. Dit korte momentje voor het eten zorgt al voor vertraging in je dag.
Onze spijsvertering vaart er goed bij als we ons eten bewust eten. We kauwen dan namelijk vaker, want dit is de eerste stap van de vertering van ons voedsel. Het speeksel kan goed mengen met het eten als we beter kauwen. Zo hebben de organen verderop in ons spijsverteringsstelsel het makkelijker! Enkele veelvoorkomende klachten in dit gebied kunnen al verholpen worden door rustig en bewust de tijd te nemen om te eten.
Intermittent fasting en ontbijten
Dan nog een opmerking over ‘intermittent fasting’. Dit is het bewust uitstellen van het eerste eetmoment van de dag. Op die manier verleng je de periode dat je lichaam aan het vasten is. Als je bijvoorbeeld ’s avonds na zeven uur niets meer eet en de volgende ochtend pas om twaalf uur gaat ‘ontbijten’, dan heeft je lijf zeventien uur geen eten gehad. De meningen hierover zijn verdeeld.
Ik denk zeker dat het goed is om ons lichaam soms wat meer rust te geven voor andere processen, maar dit kan ook door andere vormen van vasten. Ook hier geldt wederom: kijk wat voor jouw lichaam goed aanvoelt. Net zoals bij de verschillende dosha’s vanuit de Ayurveda, zal ook intermittent fasting bij de één beter aansluiten dan bij de ander.
Luister naar je lichaam
Het sleutelwoord hierin is dus: luister naar je lichaam. Dat geldt voor het wel of niet ontbijten, hoe laat je wilt ontbijten en voor eigenlijk alle andere eetmomenten gedurende de dag. Heb je lekkere trek of heb je echt honger? Je lichaam weet het wel. Je hoofd gaat er misschien tussen zitten met allerlei oordelen, maar ons lijf weet heel goed wat het nodig heeft. Als baby’s gaat dit vanzelf. We stoppen met eten (drinken) als we vol zitten. Ergens in de loop van ons leven zijn we deze lichaamssignalen minder goed gaan verstaan. Door stress kunnen we ze soms niet goed meer verstaan. Het goede nieuws is echter dat je altijd weer kunt leren om beter te luisteren!
