De wereld tegenwoordig wordt steeds sneller, drukker en chaotischer. Er wordt veel van ons gevraagd en wij nemen alles wat ons in de schoot wordt geworpen klakkeloos aan. Het lijkt wel alsof ‘nee’ zeggen een taboe is geworden. Of het nu over je werk gaat, familierelaties of vriendschappen, we blijven een bepaalde drang houden om alles op ons te nemen. Duidelijk is dat we stukje bij beetje een teveel verantwoordelijkheidsgevoel ontwikkelen. Deels komt dit ook voort uit de druk die we dagelijks meemaken en die we niet goed weten te reguleren. In dit blog gaan we dieper in op de oorzaken van teveel verantwoordelijkheidsgevoel, het effect ervan op ons welzijn en tactieken om een gezonde balans te vinden tussen zorgzaamheid voor anderen en zelfzorg.
De oorzaken van een teveel verantwoordelijkheidsgevoel
Zoals we verder in dit blog bespreken is balans hebben in je verantwoordelijkheidsgevoel belangrijk om ook nog goed voor jezelf te kunnen blijven zorgen. Teveel verantwoordelijkheidsgevoel komt niet zomaar aanwaaien. Dit groeit naar verloop van tijd. Het is een dusdanig langzaam proces dat je veelal niet door hebt totdat je de verbinding met jezelf verloren bent. Er zijn een aantal oorzaken die dit disbalans kunnen veroorzaken.
Perfectionisme
Een van de belangrijkste oorzaken van teveel verantwoordelijkheidsgevoel is perfectionisme. Iemand die streeft naar perfectie voelt vaak druk om alles onder controle te hebben en te houden. Je neemt alle verantwoordelijkheid op je, ook als je niet zeker weet of je deze extra taak op je kan nemen. Je neemt liever teveel hooi op je vork dan dat je de controle loslaat. Veelal komt deze drang naar perfectie voort uit het verlangen naar goedkeuring van anderen en angst om afgewezen te worden. Niemand wordt als perfectionist geboren. Er gaan vaak meerdere gebeurtenissen aan vooraf voordat iemand dergelijk gedrag vertoont.
Onzekerheid
We benoemden het hierboven al even: Het zoeken naar goedkeuring en angst voor afwijzing. Dit kan losstaan van perfectionisme. Indien je je onzeker voelt, kan je ook teveel verantwoordelijkheidsgevoel ontwikkelen. Je alsmaar weer willen bewijzen en anderen willen pleasen zijn hier onderdeel van.
Overtuigingen
Een andere factor kan voortkomen uit diepgewortelde overtuigingen over wat als ‘juist’ wordt beschouwd. Sociale normen en verwachtingen kunnen iemand aanzetten tot het overnemen van verantwoordelijkheid, zelfs als het ten koste gaat van hun eigen mentale gezondheid. Daarnaast kunnen ervaringen uit het verleden, zoals het opgroeien in een omgeving waar de nadruk lag op verantwoordelijkheid nemen, bijdragen aan dit gedrag.
De invloed op je welzijn
Het hebben van een sterk verantwoordelijkheidsgevoel is een bewonderenswaardige eigenschap en kan gezien worden als een sterke competentie. Teveel verantwoordelijkheidsgevoel daarentegen kan verschillende negatieve gevolgen hebben voor je welzijn. Chronische stress, overbelasting en een gevoel van overweldiging zijn veelvoorkomende symptomen. Het kan ook leiden tot een gebrek aan energie en tijd voor zelfzorg, waardoor lichamelijke en mentale gezondheidsproblemen kunnen ontstaan. Ook kan het alsmaar overnemen van verantwoordelijkheid voor anderen leiden tot een gebrek aan empowerment in anderen om hun eigen verantwoordelijkheden op zich te nemen. Dit kan resulteren in ongezonde dynamieken in relaties en een gebrek aan wederkerigheid. En niet te vergeten dat het ook onderlinge irritaties kan veroorzaken. Hoe zou jij het vinden als iemand continu al het werk uit je handen pakt?
Het vinden van balans
Het is uitermate belangrijk om een gezonde balans te vinden tussen zorgzaamheid voor anderen en jouw eigen zelfzorg. Teveel verantwoordelijkheidsgevoel, en dus ook teveel verantwoordelijkheid op je nemen, staat lijnrecht tegenover goede zelfzorg. Uiteindelijk raak je niet alleen je balans kwijt, maar ook de verbinding met jezelf. Hieronder vind je een aantal tactieken om teveel verantwoordelijkheidsgevoel aan te pakken.
Bewustwording
Herken de situaties waarin je de neiging hebt om teveel verantwoordelijkheid op je te nemen. Door je bewust te worden van de factoren die dit gevoel bij jou triggeren, krijg je meer grip op wat wel of niet goed voor je is. Bewustwording van je gedrag is de eerste stap naar zelfzorg.
Geef grenzen aan
‘Nee’ leren zeggen is voor veel mensen lastig. Toch is het belangrijk om van tijd tot tijd je grenzen aan te geven. Al is het alleen al om te erkennen dat je simpelweg niet alles kunt doen en dat om hulp vragen niks is om je voor te schamen.
Prioriteit maken van zelfzorg
Het klinkt zo simpel: Een prioriteit maken van zelfzorg. Makkelijker gezegd dan gedaan. Teveel verantwoordelijkheidsgevoel kan ervoor zorgen dat je zelfzorg op de laatste plaats komt. Vind je het moeilijk om tot zelfzorg te komen? Plan het mee in je dagplanning. Neem verplicht de tijd om te ontspannen, te rusten en activiteiten te ondernemen waar jij daadwerkelijk blij van wordt.
Herzie je overtuigingen
Teveel verantwoordelijkheidsgevoel komt vaak voort uit overtuigingen. Deze kunnen zo diepgeworteld zijn dat je de realiteit over bepaalde overtuigingen een beetje kwijt kan zijn. Is het echt zo dat iedereen verwacht dat jij alles doet? Vindt iedereen het echt fijn dat jij alles uit handen neemt? Ben jij de enige die een bepaalde taak op kan lossen? Probeer hier eens goed naar te kijken.
Durf uit handen te geven
‘Nee’ zeggen is geen schande. Heb jij al genoeg op je bord liggen? Vraag of er iemand is die jou kan helpen? Vele handen maken licht werk.
Samen naar een gezonde basis verantwoordelijkheidsgevoel
Teveel verantwoordelijkheidsgevoel kan een uitdaging zijn, maar het is mogelijk om een gezonde balans te vinden. Door bewust te worden van de oorzaken, de impact op welzijn en tactieken toe te passen om de last te verminderen, kun je een positieve verandering in gang zetten. Heb je hier wat hulp bij nodig? Als coach houd ik ervan om te groeien en te blijven ontwikkelen en daardoor met mijn kennis en kunde goed aan te sluiten bij jouw behoeften. Ben jij benieuwd wat ik voor jou kan betekenen? Neem gerust contact met mij op om de mogelijkheden te bespreken.
