We schreven eerder al een blog over hoe het verkrijgen van meer zelfinzicht van grote invloed kan zijn in het verminderen van stress. Feitelijk gezien is het hebben van zelfkennis een waardevolle eigenschap die leidt tot persoonlijke groei en uiteindelijk successen. Het vergt een bepaalde vorm van acceptatie en de wil te kunnen veranderen om jezelf te begrijpen, maar ook om je sterke en zwakke punten te durven erkennen. Echter, bij zoveel dingen in het leven, kan ook hier een teveel van het goede averechts werken. Te veel zelfkennis kan er juist voor zorgen dat je meer stress krijgt dan oplost. In dit blog gaan we dieper in hoe overmatige zelfkennis spanningen veroorzaakt en hoe je dit weer terug in balans krijgt.
De voordelen van zelfinzicht
Een gezonde dosis zelfinzicht stelt jou als persoon in staat om bewuste keuzes te maken die een positief belang hebben voor jezelf. Je weet doelen voor jezelf te bepalen, je behoeftes aan te geven en op een effectieve manier met anderen te communiceren. Zelfkennis is iets wat je je hele leven kan laten groeien en is een continu onderdeel van je persoonlijke ontwikkeling. Doordat je weet wat je nodig hebt in je leven, beperk je ook stress en spanningsklachten. Dit kan op termijn het verschil maken tussen het wel of niet ontwikkelen van een eventuele burn-out. Al met al ben je met een beetje zelfinzicht al prima in staat om je grenzen te herkennen en bewaken.
Te veel zelfinzicht als een bron van stress
Het klinkt wat tegenstrijdig, vooral na de vorige paragraaf, maar een teveel aan zelfinzicht kan er voor zorgen dat je juist stress krijgt. En niet alleen stress, maar ook angsten en paniek. Je komt terecht in een soort van hyperalertheid over wie jij bent als persoon. Het continu nadenken over je gedrag, beslissingen en emoties kan ervoor zorgen dat je gevangen raakt in een negatieve spiraal van zelfkritiek. Op zo’n moment ben je jezelf aan het overanalyseren en vergeet je dat je af en toe ook moet ontspannen. Het is een mentale uitputtingsslag indien je ieder aspect van je leven van A tot Z uit wil pluizen en het ‘hoe, wat en waarom’ van alles wil weten. Je raakt overweldigd van je eigen wirwar aan gedachten en hersenspinsels.
Perfectionisme ligt op de loer
Wat ook niet onbelangrijk is om te benoemen, is het risico op het ontwikkelen van perfectionisme. Het hebben van genoeg zelfinzicht is fijn als het je gegeven is, maar een teveel daarvan kan ervoor zorgen dat je ernaar gaat handelen. Iedere gedraging, elke stap die je zet, leg je onder de loep. Had je iets anders aan kunnen pakken? Hoe kan je het de volgende keer nog beter doen? Terwijl de uitkomst van je handelen niet anders dan positief was. Onbewust ben je jouw eigen prestaties aan het vergelijken met die van… jezelf. Het leven is geen wedstrijd en jij bent ook niet je grootste concurrent. Ook hier is het risico op het ontwikkelen van angsten, maar ook het alsmaar weer goedkeuring bij anderen zoeken of je wel goed genoeg bent.
Balans is de sleutel
Net als bij ieder ander aspect in het leven geldt ook voor zelfinzicht: Het is essentieel om evenwicht te vinden. In deze situatie zoek je balans tussen zelfkennis en zelfcompassie. Hier gebruik je je zelfkennis als een instrument om te groeien en niet om druk op jezelf te leggen die niet nodig is. Door je gebreken te accepteren en te leren van je fouten, leer je je sterke punten nog beter kennen en versterk je deze. Niet door de nadruk te leggen op je zwakke punten en deze te willen perfectioneren.
Een aantal praktische tips om stress te verminderen
Zoals we in de paragraaf hierboven schreven draait een gezonde dosis zelfinzicht om balans tussen kennis en compassie. Wanneer je zelfkennis is doorgeschoten naar zelfkritiek en perfectionisme is het fijn om praktische tips te hebben om je stress te beperken.
Mindfulness
Mindfulness is het leven met aandacht. Je zou denken dat dit dan niet aan zou sluiten bij het hebben van te veel zelfinzicht omdat je juist minder aandacht wil. Maar het gaat erom waar je die aandacht op legt. Door terug te gaan naar jezelf, door bijvoorbeeld te mediteren, creëer je rust en kalmte op vaste moment.
Realistische doelen stellen
Zijn jouw doelen realistisch? Zijn jouw zwakke punten iets waar je echt iets aan kan doen? Probeer een positieve benadering van je doelen. In plaats van je zwakke eigenschappen verbeteren, is het misschien leerzamer om jouw sterke punten nog sterker te maken. Je hoeft niet overal in uit te blinken.
Perfectie loslaten
Draait bij jou alles om perfectie? Dan is het tijd om jezelf toe te staan om fouten te maken. In plaats van jezelf afstraffen voor een fout, is het beter om ervan te leren. Iets wat we nu eenmaal ons hele leven blijven doen. Soms mag je best genieten van het maken van een fout. Dat laat je voelen dat je mens bent en dat je leeft.
Oog houden voor balans
Indien je de balans kwijt bent tussen je zelfinzicht en zelfcompassie, is het taak dit terug te krijgen. Doe wat meer aan zelfzorg. Laat die dagplanning een keer los en neem de dag zoals het komt. Daar is niemand slechter van geworden.
Zoek hulp bij een professionele coach
Hoe laat je los wat je weet? Een lastige vraag waarvan het antwoord nog lastiger is. Je wil niet vergeten waarvan jij weet wat goed voor je is, anderzijds wil je jezelf ook ruimte geven te leren zonder jezelf af te straffen. Het vinden van dit evenwicht kan moeizaam gaan als je niet weet waar je moet beginnen. Een professionele coach kan jou ondersteunen in het herstellen van dit balans en terug te gaan naar een stressvrij leven. Neem vrijblijvend contact met ons op om de mogelijkheden te bespreken.
