Stressprikkels zijn eigenlijk niet weg te denken uit onze maatschappij. Gelukkig hoeft dat ook helemaal niet. Ook toen er nog geen druk verkeer, dringende deadlines of social media waren, waren er stressprikkels. Ze zijn gewoonweg onderdeel van het leven. Wél is er vandaag de dag een overvloed aan stressprikkels om ons heen. Dit geldt des te meer in stedelijke gebieden. Meer dan de helft van de wereldbevolking woont in een grote stad. Volgens de Verenigde Naties loopt dat percentage op tot 66 procent in 2050. Velen van ons hebben dus te maken met een omgeving waarin veel stressprikkels voorkomen. Hoe ga je hier nu op een gunstige manier mee om?
De geschiedenis van stressprikkels… gaat ver terug!
Ook in vroegere tijden waren er stressprikkels. Denk je maar eens in hoe dat eraan toe ging bij de jagers-verzamelaars! De jacht was een gevaarlijke bezigheid. Het dier waarop gejaagd werd kon zomaar eens in de aanval gaan en er zullen dus ook geregeld mensen gesneuveld zijn tijdens de jacht. Op jacht gaan stond dus haast synoniem aan een lading stressprikkels! Maar ook in de relatief veilige omgeving van het kamp kon een ernstig ziek kind, voedselschaarste of het plotseling overlijden van een stamoudste voor vele nieuwe stressprikkels zorgen.
Ons intelligente lichaam
Ons lichaam heeft een ingenieus systeem om succesvol om te gaan met stressprikkels. Wie dit namelijk goed kan, heeft een grotere kans op overleven. In het geval we een stressprikkel ervaren zal ons sympathische zenuwstelsel geactiveerd worden. Dit deel van ons zenuwstelsel zorgt ervoor dat we ons klaar maken voor actie: we maken adrenaline en cortisol aan, onze hartslag en ademhaling versnellen, er gaat minder bloed naar de spijsvertering (dat kan in acute gevallen van stress best even wachten…) en meer naar de spieren. We zijn zo helemaal klaar om te vechten of te vluchten.
In het geval van een gevaarlijk dier is dit heel nuttig. We kunnen ons uit de voeten maken zonder kleerscheuren. Ook als we een sportprestatie willen leveren is het heel fijn dat ons sympathische zenuwstelsel zorgt dat wij een topprestatie kunnen leveren. Dit zijn echter gevallen van kortdurende stressprikkels die we effectief kunnen verwerken. We krijgen een stressprikkel, ons lichaam helpt ons om in een opperste staat van paraatheid te verkeren, we komen over tot actie en dan… Wat er daarna gebeurt is essentieel: we kunnen loslaten en ontspannen.
Opluchting, ontlading, ontspanning
Bij dieren die op de vlucht zijn geslagen zie je vaak in deze fase dat ze gekke sprongen maken of erg trillen. Het lijf reageert op de stresshormonen en er volgt een ontlading. Juist dit schudden, trillen of springen helpt om de opgebouwde stress los te laten. Als de stressprikkel verdwenen is, volgt een moment van opluchting, ontlading en ontspanning. Zie je al waar dit heen gaat? Als we de link leggen naar ons moderne leven, dan zien we dat er niet zo af en toe één hevige stressprikkel is waarvan we vervolgens kunnen bijkomen. Veelal hebben we iedere dag talloze kleine stressprikkels. De ene is nog niet voorbij, of de volgende dient zich alweer aan.
Rust na een stressprikkel
Ons lichaam is er niet op berekend dat het belaagd wordt door stressprikkels. Ons sympathische zenuwstelsel draait overuren en voor ontspanning lijkt haast geen ruimte meer te zijn. De essentiële fase die volgt op stress komt niet aan bod. Zodoende kan iemand in een constante staat van verhoogde spanning leven. Dit kan best een tijdje goed gaan, maar op een gegeven moment houdt het lichaam het niet meer vol. Als er geen ruimte meer is voor ontlading, opluchting, ontspanning en rust, dan is de kans groot dat iemand afstevent op een burn-out. Dat is dan ook wat we veel om ons heen zien in de huidige maatschappij. En logischerwijs zie je dit dus vaker in stedelijke gebieden dan op het platteland.
Verschillende soorten stressprikkels
In een stad zijn er uiteraard veel meer stressprikkels in de omgeving, omdat het gewoonweg drukker is. Er is meer verkeer, er zijn meer mensen en je moet drie keer kijken voor je zeker weet dat je veilig over kunt steken. Dat is wel wat anders dan een boerenlandweggetje waar twee keer per dag een auto langs komt! Maar onafhankelijk van of je in een grote of kleine stad woont, een drop of in een afgelegen gebied: bijna overal hebben we toegang tot internet.
De smartphone en andere technologie verrijken ons leven, maar tegelijkertijd vormt dit extra stressprikkels. We hebben het gevoel zoveel te móeten. En dan moeten we óók nog antwoord geven in de familieapp, die vriendin laten weten dat je naar haar verjaardag komt, tig e-mailtjes beantwoorden, je social media checken om te zien of je niks belangrijks gemist hebt en natuurlijk een leuke selfie posten tijdens je vrije tijd…
Stressprikkels en millennials
Zeker de generatie van de millennials voelt zich geregeld overweldigd. Er heerst veel sociale druk, wat door social media flink versterkt wordt. Bovendien moeten we het zelf weten te maken in het leven. Als je ziet dat je vrienden het (online) allemaal hartstikke naar hun zin hebben, dan moet jij toch ook meer je best doen, zodat je een leuk leven kunt leiden? Op deze manier komen er veel stressprikkels binnen via onze telefoons. Ben jij daar immuun voor? Onze hersenen maken zelfs endorfinen (een hormoon waardoor we ons tijdelijk even goed voelen) als we zien dat er een berichtje (op What’s App, Instagram of Facebook) binnenkomt. Dit maakt het daarom ook zeer verslavend. We willen steeds meer en raken zo steeds meer verstrengeld met ons scherm.
Sommige stressprikkels zijn dus niet te vermijden. Wat betreft andere kunnen we er bewust voor kiezen hoe we ermee omgaan. Dit gaat vooral op voor de online stressprikkels. Je kent vast wel iemand – of je hebt het zelf gedaan – die voor een bepaalde periode een digitale detox heeft gedaan. Je kunt je ook bewust voor een korte periode even afschermen voor alle stressprikkels, door je even letterlijk terug te trekken. Even lekker naar buiten om uit te waaien is daarvoor al heel geschikt. Er zijn talloze manieren om de rust even op te zoeken. En dat kan óók in de stad!
