Stress en menstruatie zijn géén twee handen op één buik… Nee, menstruatie is een ingenieus proces waar hormonen leidend zijn. En de werking van hormonen wordt weer beïnvloed door onder andere voeding, beweging, (vervuiling van de) omgeving, de hoeveelheid daglicht die je ziet en… stress. Met daarnaast nog een heleboel andere factoren, maar we beperken ons in deze blog even specifiek tot de relatie met stress. Anders wordt het een erg lang verhaal!
De menstruatie is kort gezegd het moment in de vrouwelijke cyclus waarbij het baarmoederslijmvlies afgestoten wordt. Er heeft geen bevruchting van een eicel plaatsgevonden, terwijl het lichaam zich daar wel helemaal op had voorbereid: in de baarmoeder werd een weelderig, warm bedje klaargemaakt. Maar als blijkt dat er geen bevruchtte eicel op bezoek komt, dan is het tijd om de bekleding van de kamer weer weg te halen: de menstruatie volgt.
Veel vrouwen ervaren klachten zoals krampen, omdat de baarmoederwand samentrekt om het slijmvlies en bloed naar buiten te werken. Lage rugpijn kan ook een gevolg hiervan zijn. De één heeft er veel meer ‘last’ van dan de ander. Sommigen hebben juist veel klachten in de paar dagen vóór de menstruatie; dit wordt ook wel het premenstrueel syndroom (PMS) genoemd als het behoorlijk hevige klachten zijn.
Laten we even een misverstand uit de wereld halen. In alle reclames voor menstruatieproducten (maandverband, tampons) zie je vrouwen die zich geweldig voelen en van alles doen terwijl ze menstrueren. Sporten, feestjes, het kan niet gek genoeg. Want met dít merk heb je totaal geen ‘last’ van je ongesteldheid! Wat? Laten we het woord ongesteld allereerst niet meer gebruiken. Het geeft namelijk aan dat er iets niet helemaal oké met je is. Hoeveel vrouwen hebben deze overtuiging wel niet? Ik had dat heel lange tijd wel. Ik schaamde me zelfs diep over mijn allereerste menstruatie, de menarche. Maar laten we duidelijk zijn: je bent niet ‘ongesteld’, je menstrueert.
In diezelfde reclames zie je altijd een ‘schone’ helder blauwe vloeistof die moeiteloos wordt opgevangen door de menstruatieproducten. Bloed is blijkbaar vies en mogen we niet zien. Dit heeft als gevolg dat velen menstruatie als iets vies zijn gaan zien. En dat terwijl het gewoon een onderdeel van het vrouwelijk lichaam is. Maar als je elke maand te dealen hebt met ‘viezigheid’, dan geeft dat óók een bepaalde mate van stress.
Bovendien had ik zelf veel stress door mijn menstruatie. Angst voor doorlekken, onrust omdat ik niet wist of er wel een openbaar toilet in de buurt was waar je fatsoenlijk je handen kon wassen en vaak een gevoel van algehele malaise. Ik had een hekel aan die menstruatie die helaas elke maand weer terugkwam. Ik was jaloers op mannen, puur omdat ze dit nooit in hun leven hoefden mee te maken. In mijn tienerjaren heb ik zelfs de pil geslikt om mijn menstruatie uit te stellen zodat ik die niet had tijdens onze studiereis in de vijfde klas. Wat overigens maar deels succesvol was, maar dat is een ander verhaal.
Stress heeft een enorme impact op ons lichaam. En niet alleen fysiek: ook mentaal kunnen we er flink onder lijden. Stress beïnvloedt op fysiek niveau de hypothalamus in onze hersenen. Deze speelt een belangrijke rol in onze hormoonhuishouding. Ten tijde van stress worden bijvoorbeeld veel meer adrenaline en cortisol aangemaakt. De hypothalamus zorgt er ook voor dat hormonen als progesteron en oestrogeen aangemaakt worden en als er veel stresshormonen in het lichaam zijn, raakt het systeem in de war.
Eén van de gevolgen hiervan kan een onregelmatige menstruatie door stress zijn. Als door veel stresshormonen het follikelstimulerend hormoon (FSH) niet (voldoende) wordt afgegeven, kunnen de follikels niet groeien, waardoor een eisprong uitblijft. Hierdoor volgt dan dus ook geen menstruatie, want na de eisprong worden weer andere hormonen uitgescheiden die zorgen dat de baarmoeder zich klaarmaakt voor een bevrucht eitje. Het hele cyclus kan overhoop komen te liggen. Het kan dat er één cyclus (met een gemiddelde duur van 28 dagen) wordt overgeslagen, maar het kunnen er ook meerdere zijn.
Bij veel en langdurige stress is het zelfs mogelijk dat de menstruatie helemaal uitblijft. Hoewel sommige vrouwen dit helemaal niet zo erg vinden, is het voor je gezondheid niet optimaal. Niet alleen zorgen veel stresshormonen voor vroegtijdige veroudering, ook het uitblijven van de hormonencocktail die hoort bij je cyclus kan negatieve gevolgen hebben op termijn.
Daarnaast is er nog een reden dat de menstruatie door stress helemaal wegblijft, en dat is een heel specifieke vorm van stress: ondergewicht. Bij te weinig vetweefsel kan het lichaam niet de benodigde hormonen aanmaken voor een gezonde menstruatiecyclus. Ondergewicht zien we vaak bij mensen met anorexia, maar ook bij fanatieke sporters waarbij het lichaamsbeeld en gewicht een belangrijke rol spelen. In beide gevallen ondervindt het lichaam stress, doordat het tekorten opdoet en in de ‘overlevingsmodus’ gaat staan. Voortplanting is dan niet zo belangrijk en de menstruatiecyclus komt dus stil te liggen.
Het ligt nogal voor de hand: neem de bron van stress weg en zorg voor voldoende ontspanning. Eet gezond en beweeg genoeg, maar zeker niet te veel. En een tip die ik niet veel voorbij zie komen: maak vrede met je cyclus. Zoals ik eerder aangaf, had ik vaak stress vanwege mijn menstruatie. Ik zag er tegenop en wilde eigenlijk niet dat dit een onderdeel was van mijn lijf. In de loop der jaren ben ik er anders naar gaan kijken, en dat is alleen maar doordat ik tijd nam voor persoonlijke ontwikkeling, spiritualiteit en de rol van mijn vrouw-zijn in mijn leven. Ik ben mijn menstruatie gaan zien als een maandelijkse winterperiode.
Als we kijken naar de seizoen cyclus, dan hoort elk van de vier seizoenen erbij. Elk seizoen heeft mooie en uitdagende kanten. Zonder winter ook geen lente en zomer. In de natuur komt alles tot rust in de winter. Deze periode is het de tijd voor verstilling, rust en bezinning. Zo kan alles in de lente weer tot bloei komen. Door tijdens mijn menstruatie mijn maandelijkse ‘winter’ te omarmen en me er niet tegen te verzetten, heb ik veel minder ‘last’ van mijn menstruatie. Ik zie het juist als een waardevolle tijd om wat meer naar binnen te keren en het wat rustiger aan te doen, mijn eigen wijsheid weer te ervaren. Dat gun ik mezelf nu, en ik gun het jou ook!
Doe geheel vrijblijvend de burn-out test of neem contact met ons op.
Direct contact Of bel 085 - 5363606
085 - 5363606