Goed kunnen relativeren is een zeer krachtige en behulpzame eigenschap. Iedereen komt in het leven problemen en uitdagingen tegen. Maar hoe ga je hiermee om? Mensen die niet goed kunnen relativeren kunnen overspoeld raken door hun problemen en dat kan zorgen voor een hoop stress. Wie een goed relativeringsvermogen heeft, kan problemen zien voor wat ze zijn en zichzelf ervan overtuigen dat het niet het einde van de wereld is. Ze kunnen dingen in het juiste perspectief zien en belangrijk tegengewicht bieden bij negatieve gevoelens. Wat is relativeren precies en hoe leer je dit? Je leest het in deze blog.
Relativeren bij stress
Wanneer je last hebt van chronische stress, dan wordt het steeds lastiger om te relativeren. De stress maakt je angstig en vermoeid, en je gaat vanzelf steeds meer piekeren. Zonder dat we het doorhebben blazen we onze problemen dan op, tot ze onoplosbaar lijken. Juist dan, wanneer het extra lastig is, is het nodig om alles weer in het juiste perspectief te zien, zodat je kunt ontspannen en vertrouwen. Relativeren helpt je hierbij. Met bepaalde technieken kunnen je je relativeringsvermogen versterken.
In dit stuk vind je vijf tips die je hierbij helpen. Eerst kijken we naar wat relativeren precies is, en wat de voordelen ervan zijn.
Relativeren betekenis
Wat is de betekenis van relativeren? Relativeren wil zeggen dat je zaken in de juiste proportie ziet; dat je het betrekkelijke van situaties kunt zien. Je zoomt uit en kijkt objectief naar wat er nu werkelijk aan de hand is. Relativeren wordt ook omschreven als ‘afvlakken’ of nuchter bekijken. Je kunt bijvoorbeeld zeggen: het valt wel mee, het komt wel goed of dit hoort erbij. Als dat ook echt zo is, dan is er sprake van gezond relativeringsvermogen.
Relativeren is niet hetzelfde als bagatelliseren
Ik schreef zojuist dat relativeren soms ook afvlakken wordt genoemd. Hoewel dit klopt, moet je wel oppassen dat je hier niet te ver in gaat. Relativeren is niet hetzelfde als bagatelliseren. Bij relativeren plaats je problemen of uitdagingen in het juiste perspectief. Bij bagatelliseren maak je ze bewust minder erg dan ze zijn. Dat je iets in het juiste perspectief kunt zien, maakt nog niet dat het geen echt probleem is.
Het is dapper en wijs om je problemen onder ogen te zien, zodat je er iets aan kunt doen. Over die subtiele balans hieronder meer.
De voordelen van relativeren
Relativeren biedt een tegenwicht tegen ongezonde denkpatronen, zoals:
- Zwart-wit denken: dit komt nooit meer goed.
- Slachtofferschap: bij mij zit altijd alles tegen.
- Negatief denken: ik kan het toch niet.
- Overdrijvingen: dit is een ramp.
Deze manieren van denken lijken op elkaar. Wat ze gemeen hebben is dat ze het negatieve uitvergroten. Hierdoor ga jij je somberder voelen, meer piekeren, en zo kan er een negatieve spiraal ontstaan. Gelukkig kun je hier iets aan doen. Het is belangrijk om dit te doen. Kun je namelijk niet relativeren dan loop je de kans dat die negatieve spiraal uitmondt in een self fulfilling prophecy. De negativiteit neemt dan de overhand en je gaat dit voor een gegeven of de absolute waarheid aannemen. “Zie je wel, het gaat toch wel fout.”
De basis van je groei is – zoals vaak bij persoonlijke groei – mindfulness. Eerst is het namelijk van belang dat je je ongezonde denkpatronen op weet te merken. Als dat lukt, kun je onderstaande vijf tips toepassen die je helpen te relativeren.
5 praktische tips om te relativeren bij stress en burn-out
Relativeren kun je oefenen. Deze 5 tips helpen je hierbij. Voordat we beginnen wil ik je een tip meegegeven die je door kunt laten werken – of toe kunt passen – in alle 5 tips: humor. Humor is relativeringsvermogen in de praktijk, soms verheven tot een kunst. Wanneer je je eigen gevoel voor humor in kunt zetten bij het toepassen van deze tips, dan wordt het proces een stuk eenvoudiger.
Tip 1: Richt je aandacht op je cirkel van invloed
Je cirkel van invloed bevat zaken waar jij invloed op uit kunt oefenen. Dat is bijvoorbeeld je mate van zelfzorg, hoe je met andere mensen omgaat, wat je eet, en hoe je naar je omstandigheden kijkt. Het geeft rust wanneer het je lukt om de andere niet te controleren zaken (en dat kunnen er veel zijn) los te laten. De realiteit is namelijk dat je nooit alles kunt controleren. Dingen gaan soms mis, en dingen gaan stuk. Kun je relativeren door je schouders op te halen en te beseffen dat dat bij het leven hoort? Breng je aandacht vervolgens terug naar je cirkel van invloed.
Tip 2: Richt je aandacht op wat er wél lukt
Optimisme, positief denken, dankbaarheid… ze helpen je contact te maken met wat er allemaal fijn is in jouw leven. Soms nemen we dingen voor lief: dat we kunnen ontbijten, dat we een bed hebben, dat we kunnen ademen, dat we vrienden hebben etc. Van nature richten mensen hun aandacht op de dingen die misgaan, zodat ze kunnen overleven. De goede dingen blijven zien, vraagt om bewuste aandacht en inzet. Kijk door een bril van dankbaarheid naar dit moment. Waar ben je blij mee? Zo relativeer je automatisch die paar dingen die even niet lukken.
Tip 3: Vergelijk jezelf met een ander
Dit kan een wat flauwere of ineffectieve vorm van relativeren zijn: je kunt jouw situatie naast die van een ander leggen die het moeilijker lijkt te hebben. Misschien voel jij je heel moe, maar dat is nog wat anders dan de situatie van een dakloze. Toch is het hier de valkuil dat je jezelf niet serieus neemt, door zonder enige zelfcompassie te doen alsof je je aanstelt. Beter kun je proberen je te verbinden met mensen die het ook zwaar hebben. Kun je liefde voelen voor die mensen? Kun je voelen dat je niet alleen bent in je leed? Dat jullie het beiden zwaar hebben?
Soms kan het om te relativeren toch echt helpen om jezelf met een ander te vergelijken. Ik schreef net al dat mensen van nature kijken naar het negatieve. Dan gaat het om de eigen negatieve punten. Maar heb je het echt zo slecht? Misschien hebben veel anderen het een stuk slechter en kan dat je helpen relativeren. Stel je bijvoorbeeld voor dat je door werkstress even gene plezier hebt in je werk. Dat is balen, maar blijf er niet in hangen. Misschien ken je in je omgeving wel mensen die hun baan zijn kwijtgeraakt en heel graag in jouw schoenen zouden staan. Dat helpt relativeren, toch?
Tip 4: Zoom uit
Wanneer je merkt dat je aan het piekeren bent, kies dan voor een moment van zelfreflectie, een check-in bij jezelf. Vraag jezelf het volgende af:
- Waar ben ik bang voor?
- Welke emoties liggen er onder mijn gepieker?
- Wat is mijn objectieve realiteit?
- Hoe ziet mijn situatie er van een grote afstand uit? Door de ogen van een ander?
We maken soms van een mug een olifant, door bepaalde angsten over wat er zou kunnen gebeuren. Je kunt bijvoorbeeld bang zijn om je hele leven alleen te moeten zijn, of bang dat je nooit zal herstellen van je burn-out. Geef ruimte aan die angst, maar maak daarna als laatste stap ook ruimte voor een bredere kijk op je situatie. Zie in dat je angsten je perceptie negatief kleuren.
Tip 5: Verlaag de lat
Onderweg naar een burn-out leggen mensen de lat vaak erg hoog. Dat kan vanuit onzekerheid. Door perfectionisme raak je na verloop van tijd uitgeput. Nu is het van belang dat je de lat een stuk lager gaat leggen. Het hoeft allemaal niet perfect, en je hoeft niet alles te controleren (dat kan überhaupt niet). Kun je de controle een beetje loslaten, uit liefde voor jezelf?
Vraag jezelf af wat die lagere lat precies inhoudt. Hoe woon je, hoe werk je, wat doe je? Probeer je verwachtingen en eisen flink terug te schroeven en tevreden te zijn met wat je al hebt. Relativeren wil nu zeggen dat je tot de conclusie komt dat het eigenlijk wel goed gaat nu, ondanks je problemen.
Conclusie: relativeren kun je leren
Bovenstaande 5 tips kun je combineren, en samen met humor en mindfulness kun je dan écht beter worden in relativeren, ook tijdens een burn-out. Het grote voordeel van relativeren is dat je tot rust komt. En dat is nu precies wat je helpt om te herstellen.
Relativeren kun je dus leren. Probeer eens te kijken wat je van een ander kunt leren. Misschien heb je wel iemand in jouw omgeving die echt een kei is in relativeren. Kijk vooral naar mensen in dezelfde situatie. Wederom is werkstress hier een goed voorbeeld. Misschien ga jij na een frustrerende dag met een gestrest en boos gevoel naar huis, terwijl jij collega het makkelijk van zich af kan zetten. “Morgen is er weer een nieuwe dag.” Die collega kan waarschijnlijk goed relativeren. Vraag eens hoe hij/zij naar de situatie kijkt? Misschien kun je er iets van opsteken.
1 reactie
Na een lange periode van belogen en bedrogen te worden, probeer ik nu recht te krabbelen. Het gaat met ups en downs want ik moet het in mijn eentje klaren, ver van familie en vrienden. Het is soms heel erg moeilijk, gelukkig heb ik mijn hond. Die geeft me steeds weer tot de nodige steun en rust. En haar liefde is echt en onvoorwaardelijk.