Prestatiedruk kan een heleboel stress veroorzaken. De uitdaging bij prestatiedruk is dat het deels een druk is van binnenuit. Prestatiedruk komt veel voor onder millennials. Zij groeiden op in een wereld waarin alles mogelijk leek: ze moesten het alleen wel even zelf voor elkaar zien te krijgen. Wie faalt schiet dus tekort. Depressie, burn-out of eenzaamheid voelen dan als een persoonlijk falen. Je kunt de lat voor jezelf zodanig hoog hebben gelegd dat je constant op je tenen moet lopen. Daarnaast is er ook gewoonweg veel competitie. Werkgevers in veel sectoren kunnen kiezen uit vele kandidaten die reageren op één vacature. De bewijsdrang is dus groot. Zeker als jij die ene persoon bent die uit honderden gekozen wordt voor een bepaalde functie.
Hoe herken je prestatiedruk?
Prestatiedruk kun je herkennen door een vrijwel constante drang om de dingen beter te moeten doen. Iemand die lijdt onder prestatiedruk zal vaak het woord ‘moeten’ gebruiken. Ik ‘moet’ eerst nog die rapportage afmaken. Of: ik ‘moet’ vóór morgen die presentatie op orde hebben. Daarnaast ‘moeten’ er nog allerhande mailtjes en telefoontjes afgehandeld worden. Kortom: de to-do lijst is eindeloos. Er is hierin een verschil tussen moeten en willen. Als het aanvoelt dat je van alles moet om jezelf goed in de kijker te werken, dan kan je last hebben van bovenmatige prestatiedruk. Het kan aanvoelen alsof het nodig is om jezelf steeds te bewijzen. Het in de ogen van de werkgever goed werk afleveren én tegelijkertijd een fijne collega zijn.
Mensen die prestatiedruk ervaren zijn vaak gemotiveerd en ambitieus. Ze hebben veelal beelden in hun hoofd van hoe een goede werknemer zich behoort te gedragen. Vervolgens proberen ze dit ideaalbeeld zo goed en zo kwaad als het kan na te streven en in stand te houden. Vaak levert dit echter spanning en stress op. Zeker als er (tijdelijk) een wat drukkere periode aanbreekt op het werk. Dan lukt het namelijk minder goed om alle ballen tegelijk in de lucht te houden.
Is prestatiedruk nu echt zo erg?
Zolang het om een gezonde prestatiedruk gaat is er niets aan de hand. Als het echter zorgt voor te veel stress, zal iemand steeds meer (lichamelijke) signalen krijgen. Geen mens houdt het namelijk vol om langdurig maximaal te presteren. De lat ligt langdurig te hoog. De eerste signalen kunnen bij ieder persoon verschillend zijn, maar wat veel voorkomt zijn:
- Prikkelbaarheid
- Sneller geïrriteerd zijn
- Slecht kunnen slapen
- Niet kunnen ontspannen
- Hoofdpijn
- Gespannen spieren
- Veel moe zijn
- Minder energie hebben
- Concentratieproblemen
- Geen plezier meer hebben in het werk
- Met tegenzin naar het werk gaan
- Minder interesse in anderen
- Verminderde weerstand
Oorzaken van prestatiedruk
Er zijn vele factoren die van invloed kunnen zijn op het al dan niet ervaren van prestatiedruk. Allereerst zijn er interne factoren. Dit zijn zaken als persoonlijke eigenschappen die bepalen of iemand wel of geen last ondervindt van prestatiedruk. Perfectionisme en moeite hebben met het loslaten van controle zijn zaken die prestatiedruk in de hand werken.
Externe factoren
Vervolgens zijn er externe factoren die van invloed zijn. Denk aan een baan met vele verantwoordelijkheden. Of een baan waarbij kwetsbare mensen afhankelijk van je zijn. Enkele voorbeelden hiervan zijn het werken in de zorg of bij een rechtbank.
De houding en stijl van leiding geven van een leidinggevende kunnen ook van invloed zijn op het al dan niet ervaren van prestatiedruk. Een leidinggevende met een nogal autoritaire leiderschapsstijl kan een flinke druk opleggen om optimaal te moeten presteren. Uiteraard hangt het dan weer van de karaktereigenschappen van de werknemer af hoe die daarmee omgaat. Iemand met een neiging tot faalangst zal eerder prestatiedruk vanuit die leidinggevende ervaren dan iemand die hier helemaal geen last van heeft.
Persoonlijke omstandigheden
Bovendien zijn er nog persoonlijke omstandigheden. Zo kan een tijdelijk contract zorgen voor prestatiedruk. Tenslotte zal een tijdelijk contract waarschijnlijk alleen verlengd worden als de werkgever tevreden is over de huidige prestaties. Geen tevreden baas? Dan geen uitzicht op verlenging of een vast contract. Dit kan veel onzekerheid met zich meebrengen. Ten tweede kan het uiteraard ook dat iemand een vast contract heeft, maar niet tevreden is met de huidige functie en/of het salaris. Hij of zij wil graag promotie maken, maar voelt daardoor een duidelijke prestatiedruk.
Ook privéomstandigheden spelen mee naast de situatie op de werkvloer. Een stressvolle privésituatie kan ervoor zorgen dat iemands draagkracht afneemt. Mogelijk spelen er relatieproblemen of gaat het niet goed met een kind op school. Hierdoor zullen ook op het werk stress en prestatiedruk eerder de kop opsteken. Sommige mensen proberen te ontsnappen aan een vervelende thuissituatie door zich volledig te storten op hun werk. Dit lost niks op aan de thuissituatie en creëert mogelijk zelfs een tweede probleem: een burn-out. Een gezonde werk-privébalans is hoe dan ook altijd uitermate belangrijk.
Wat te doen aan prestatiedruk?
Stress bouwt zich vaak langzaamaan op. Het is niet van de ene op de andere dag ontstaan. Goed leren omgaan met prestatiedruk betekent dan ook dat je de tijd zult moeten nemen om aan jezelf te werken. Inzien dat je er irreële verwachtingen van jezelf op nahoudt is een eerste stap. Misschien loop je tegen je eigen perfectionisme aan.
Vraag eens aan een collega hoe die jou en jouw werkwijze ervaart. Een ander kan vaak een mooie spiegel voor ons zijn. Herkennen collega’s de werkdruk, dan spelen externe factoren hoogstwaarschijnlijk een rol. Het kan dan helpen om gezamenlijk in gesprek te gaan met een leidinggevende. Is dit niet het geval, dan kan het zijn dat jouw denkbeelden en ideeën over hoe je je hoort te gedragen als werknemer een rol spelen. Een andere persoon kan soms bijvoorbeeld beter zien dat wij wel wat vaker nee mogen leren zeggen. Een cursus of traject in persoonlijke ontwikkeling kan je helpen jezelf beter te leren kennen. Je eigen talenten én valkuilen leren kennen kan je helpen beter om te gaan met prestatiedruk.
Schakel een coach in
Als je er zelf niet uit komt, schroom dan niet om hulp in te schakelen. Prestatiedruk is een veelvoorkomend probleem, dus je bent echt de enige niet die hier last van heeft. Onze coaches zijn gespecialiseerd in stress en burn-outklachten. We kijken graag samen mét jou naar de interne en externe factoren die meespelen in jouw situatie. Je kunt een burn-out beter voorkomen dan genezen, dus trek op tijd aan de bel als die prestatiedruk te overheersend wordt in je leven.
