Overprikkeling komt steeds vaker voor en dat is niet zo raar. Tenslotte worden we tegenwoordig continu blootgesteld aan allerlei prikkels. Veelal zijn het prikkels van buitenaf die ons teveel worden. Overprikkeling is niet alleen vervelend voor jezelf, maar ook voor anderen in je omgeving. Hoogsensitieve mensen hebben meestal eerder last van teveel prikkels. Er komen voor hen te veel signalen binnen om deze goed te kunnen verwerken. Het is van belang om overprikkeling tijdig te herkennen zodat je jezelf ertegen kunt beschermen. Roep je dit namelijk geen halt toe, dan zal dit gegarandeerd stress opleveren en misschien zelfs kunnen leiden tot een burn-out. In deze blog ga ik in op wat het precies betekent om (snel) overprikkeld te zijn, wat de gevolgen hiervan kunnen zijn én wat je kunt doen om jezelf te helpen.
Er is sprake van overprikkeling wanneer je meer prikkels binnenkrijgt dan je kunt verwerken. Dit kunnen zowel interne prikkels als prikkels van buitenaf zijn. Bij langdurige overprikkeling wordt het stresshormoon cortisol te actief. Overprikkeling is dus eigenlijk een vorm van stress. Het kan zich dan ook op diverse manieren uiten.
Vermoeidheid en uitputting: Overprikkeling kan leiden tot een gevoel van extreme vermoeidheid of uitputting, omdat het lichaam en de geest overuren maken om de overvloed aan prikkels te verwerken.
Stress en angst: Mensen die overprikkeld zijn, kunnen last hebben van verhoogde stress en angst als gevolg van de overbelasting van het zenuwstelsel.
Prikkelbaarheid en stemmingswisselingen: Overprikkeling kan leiden tot prikkelbaarheid en snelle stemmingswisselingen, waarbij iemand ongeduldig, gefrustreerd of boos kan worden zonder duidelijke reden.
Concentratieproblemen: Het kan moeilijk zijn om je te concentreren of helder na te denken wanneer je overprikkeld bent, wat kan leiden tot een verminderd vermogen om informatie te verwerken en beslissingen te nemen.
Overgevoeligheid voor prikkels: Mensen die overprikkeld zijn, kunnen gevoeliger worden voor licht, geluid, geuren, smaken of aanrakingen, wat kan leiden tot ongemak of zelfs pijn.
Terugtrekking en isolatie: Om overprikkeling te verminderen, kunnen sommige mensen zich terugtrekken uit sociale situaties of zich isoleren van anderen.
Lichamelijke klachten: Overprikkeling kan ook gepaard gaan met lichamelijke symptomen zoals hoofdpijn, spierspanning, misselijkheid of slaapproblemen.
Mensen met aandoeningen zoals autisme, ADHD of sensorische verwerkingsstoornissen zijn vatbaarder voor overprikkeling, maar het kan iedereen overkomen, vooral in stressvolle of luidruchtige omgevingen. Het is belangrijk om te weten hoe je overprikkeling kunt herkennen en manieren kunt vinden om ermee om te gaan, zoals het nemen van pauzes, het verminderen van blootstelling aan prikkels of het gebruik van kalmerende technieken zoals diepe ademhaling of meditatie.
Waarom ontstaat overprikkeling eigenlijk?
Overprikkeling ontstaat wanneer het zenuwstelsel te veel prikkels tegelijk moet verwerken, waardoor het zijn normale verwerkingscapaciteit overschrijdt. Er zijn verschillende redenen waarom iemand overprikkeld kan raken, waaronder:
Hooggevoeligheid: Sommige mensen zijn van nature gevoeliger voor zintuiglijke prikkels en kunnen gemakkelijker overprikkeld raken. Hooggevoelige personen (HSP) hebben bijvoorbeeld een verhoogde gevoeligheid voor omgevingsfactoren zoals geluid, licht en geuren.
Neurologische verschillen: Mensen met bepaalde aandoeningen zoals autisme, ADHD en sensorische verwerkingsstoornissen kunnen een andere manier van verwerken van zintuiglijke informatie hebben, waardoor ze vatbaarder zijn voor overprikkeling.
Stress en vermoeidheid: In periodes van stress of vermoeidheid kan het zenuwstelsel minder efficiënt werken, waardoor je gevoeliger kunt worden voor overprikkeling.
Overstimulatie: Blootstelling aan een overvloed aan prikkels, zoals drukke omgevingen, luidruchtige evenementen of het voortdurend gebruik van elektronische apparaten, kan leiden tot overprikkeling.
Gebrek aan hersteltijd: Niet voldoende rust en hersteltijd nemen na blootstelling aan prikkels kan het zenuwstelsel overbelasten, wat bijdraagt aan overprikkeling.
Emotionele gebeurtenissen: Intense emoties of ervaringen, zoals verlies, trauma of grote veranderingen in het leven, kunnen het zenuwstelsel belasten en het risico op overprikkeling verhogen.
Om overprikkeling te voorkomen of te verminderen, kan het belangrijk zijn om je bewust te zijn van je eigen grenzen en omgevingsfactoren die tot overprikkeling kunnen leiden. Het is ook nuttig om copingstrategieën te ontwikkelen, zoals het plannen van rustmomenten, het gebruik van kalmerende technieken (zoals diepe ademhaling of meditatie) en het aanpassen van je omgeving om overstimulatie te minimaliseren.
Overprikkeling ontstaat in de hersenen
Overprikkeling ontstaat in de hersenen, want verschillende prikkels komen via ons zenuwstelsel bij ons binnen. Waardoor raken wij overprikkeld? Er is teveel drukte in ons hoofd Probeer meer uit je hoofd te gaan en meer in je lijf te komen. Zo hervind je de verbinding met jezelf. Als je brein te vol raakt, kun je het gevoel krijgen dat je geen controle meer hebt over dingen. Overprikkeling kan zowel intern als extern zijn. Intern kan overprikkeling ontstaan door zorgen maken en piekeren Je bent de innerlijke rust kwijtgeraakt. Externe prikkels kunnen bijvoorbeeld werkgerelateerd zijn, of ontstaan door een te drukke omgeving.
Waarom sommige mensen vatbaarder zijn voor prikkels
Sommige mensen zijn van nature gevoeliger voor prikkels en kunnen gemakkelijker overprikkeld raken. Hier zijn enkele groepen mensen die vatbaarder kunnen zijn voor overprikkeling:
Hooggevoelige personen (HSP): HSP’s hebben een verhoogde gevoeligheid voor zintuiglijke prikkels, evenals een diepere verwerking van emotionele en sociale informatie. Ze kunnen gemakkelijker overprikkeld raken door zaken als harde geluiden, felle lichten en sterke geuren.
Mensen met autisme: Autisme is een neurologische ontwikkelingsstoornis die invloed kan hebben op hoe iemand zintuiglijke informatie verwerkt. Mensen met autisme kunnen gevoeliger zijn voor bepaalde prikkels, wat kan leiden tot overprikkeling.
Mensen met ADHD: Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) is een neurologische aandoening die invloed heeft op aandacht, impulsiviteit en hyperactiviteit. Mensen met ADHD kunnen moeite hebben met het filteren van irrelevante prikkels en kunnen hierdoor vatbaarder zijn voor overprikkeling.
Mensen met sensorische verwerkingsstoornissen: Sensorische verwerkingsstoornissen (ook wel sensorische integratiestoornissen genoemd) beïnvloeden de manier waarop het zenuwstelsel zintuiglijke informatie verwerkt. Mensen met deze aandoening kunnen overgevoelig zijn voor bepaalde prikkels en moeite hebben met het reguleren van hun reacties op deze prikkels.
Mensen met angststoornissen: Angststoornissen kunnen het zenuwstelsel in een staat van verhoogde alertheid brengen, waardoor iemand gevoeliger wordt voor prikkels en sneller overprikkeld raakt.
Mensen die herstellen van trauma: Traumatische ervaringen kunnen het zenuwstelsel overbelasten en langdurige gevolgen hebben voor hoe iemand prikkels verwerkt. Dit kan leiden tot verhoogde gevoeligheid voor prikkels en een verhoogd risico op overprikkeling.
Hoe kun je overprikkeling voorkomen?
Overprikkeling ervaren is ontzettend vervelend. Net zoals alle andere klachten die je kunt ervaren komt ook overprikkeling in gradaties. Sommige mensen zijn zeer snel overprikkeld. Ook is de manier waarop je overprikkeling ervaart verschillend. Voor sommigen is het lastig, anderen kunnen door overprikkeling simpelweg niet meer functioneren. Overprikkeling voorkomen, kan je dus enorm helpen. Maar hoe doe je dit? Onderstaand een aantal tips op een rij. Dit zijn geen wondertips, maar probeer ze zeker eens uit.
Self care, zorg dagelijks voor genoeg tijd en aandacht voor jezelf. Ontdek deze self care tips.
Goed slapen, want met voldoende goede slaap verminder je de kans om overprikkeld te raken.
Werk aan jouw zelfvertrouwen, want als je zelfverzekerder bent, bescherm je jezelf beter tegen prikkels.
Ontspanningsoefeningen kunnen ervoor zorgen dat je kalm blijft, ook tijdens stressvolle momenten.
Massage boeken, want met een massage breng je zowel lichaam als geest weer in balans.
Neem genoeg pauzes, zo zorg je gedurende de dag voor kleine, prikkelvrije ontspanmomenten.
Zelfliefde, vraag jezelf eens af, hoe goed ken jij jezelf? En voor welke prikkels ben jij gevoelig?
Neem supplementen bij stress, zoals magnesium, vitamine B12 en vitamine D. Voorkom ook een ijzertekort.
De natuur in, want de natuur laat ons beter voelen en het geeft rust.
Knuffelen, met knuffelen verlaag je direct het stresshormoon en maak je ook een ander blij.
Vermijd negatief nieuws, maar verminder ook jouw tijd op social media. Beide zorgen voor veel prikkels.
Hoofd leegmaken, als je hoofd vol zit met allerlei gedachten ben je veel vatbaarder voor prikkels.
Eet brainfood, zodat de hersenen gezond blijven en ze beter bestand zullen zijn tegen prikkels.
Wandelen is een mooie manier om jezelf weerbaar te maken tegen prikkels.
Zorg voor een fijne energie in huis. Zo zorg je voor een rustige plek waar je jezelf weer kunt opladen.
Check niet constant jouw email en zet je telefoon vaker uit. Spreek hiervoor een bepaalde tijd af met jezelf.
Werk in een afgesloten ruimte als dat mogelijk is, zo kun je externe prikkels beperken.
Ademhalingsoefeningen, door de focus op je ademhaling te houden, zullen je gedachten rustiger worden.
Blijf in het nu en vermijd multitasking, zo voorkom je rusteloosheid.
Mediteer of doe aan yoga. Zo ga je vanzelf uit je hoofd en kom je weer in je lijf.
Kun je prikkels niet goed verwerken? Wij bieden hulp
Blijf jij moeite houden met het verwerken van prikkels? Vraag dan eens een kennismakingsgesprek aan met een van onze coaches. Wij kunnen je helpen. Samen gaan we op zoek naar de oorzaak van jouw overprikkeling. Zodat we vervolgens ervoor kunnen zorgen dat je beter met prikkels om kunt gaan, minder stress ervaart en beter kunt functioneren.
Wil jij hulp bij stress of burn-out?
Doe geheel vrijblijvend de burn-out test of neem contact met ons op.
Je hebt groot gelijk, ikzelf ben na een ongeluk en bijbehorende whiplash klachten behoorlijk overprikkelt geraakt. Het is alleen wel zo dat de schade die het ongeval heeft veroorzaak er voor zorgt dat je veel sneller overprikkelt raakt. De prikkelingen zelf is hetgeen waar je dan nog invloed op uit kan oefenen.
2 reacties
Beste liberi!
Overprikkeld brein kan ook veroorzaakt worden door een ongeval en is lang niet altijd enkel mentaal van aard.
Met vriendelijke groeten
Mieke
Hoi Mieke,
Je hebt groot gelijk, ikzelf ben na een ongeluk en bijbehorende whiplash klachten behoorlijk overprikkelt geraakt. Het is alleen wel zo dat de schade die het ongeval heeft veroorzaak er voor zorgt dat je veel sneller overprikkelt raakt. De prikkelingen zelf is hetgeen waar je dan nog invloed op uit kan oefenen.