“Ik heb een obsessie met….” Het is iets dat mensen vaak voor de grap zeggen. Deze term wordt dermate vaak gebruikt en vaak in een wat spottende of grappig bedoelde vorm, dat we bijna zouden vergeten dat er mensen zijn die hier écht aan lijden. De manier waarop de term obsessie wordt gebruikt, staat in schril contrast met wat dit in werkelijkheid is. Zo gebruiken we de term te pas en te onpas om iets aan te duiden waar wij met plezier tijd aan besteden of helemaal weg van zijn. Vergeet even de manier waarop we deze term gebruiken. In deze blog wil ik naar de kern gaan en je vertellen wat het betekent om écht een obsessie te hebben. Dit is namelijk een groot probleem dat kan zorgen voor bijzonder veel stress en andere vormen van (maatschappelijke) hinder.
Inhoudsopgave
- Wat is een obsessie precies?
- Obsessie en compulsie
- Een obsessie is een enorme bron van stress
- Is een obsessie een verslaving?
- Veel voorkomende obsessies
- De vaak verwoestende gevolgen
- Je obsessie overwinnen met professionele hulp
Wat is een obsessie precies?
“Een obsessie is dwangmatig denken, een geestestoestand waarin een persoon bezeten is van een specifiek idee. Een persoon die ergens door geobsedeerd is, kan de gedachten niet uit zijn/haar hoofd zetten, hoewel hij of zij dit meestal wel wil. Het dwangmatig denken leidt vaak tot dwanghandelingen, ook wel compulsies genoemd.” Na het lezen van deze definitie zul je het – als je dat niet al was – met mij eens zijn dat een obsessie alles behalve een pretje is. Het is iets dat je leven ernstig kan ontwrichten. Zo sterk zelfs dat je helemaal geen leven meer overhoudt en nergens plezier meer in hebt.
Obsessie en compulsie
Je las het zojuist al in de bovenstaande definitie: een obsessie gaat vaak samen met een compulsie. Obsessieve gedachten kunnen resulteren in obsessief gedrag. Dat verergert problemen alleen maar. Het is al zwaar genoeg wanneer bepaalde gedachten altijd dominant aanwezig zijn; ernaar moeten handelen, betekent nóg iets om je zorgen om te maken.
Je kiest er niet voor om een obsessie te hebben, en ook compulsief gedrag vertonen is niet iets dat je vrijwillig doet. Mensen die hier last van hebben zijn 24/7 bezig met een gevecht. Een gevecht om gedachten uit te bannen en wellicht ook een gevecht om niet te handelen naar hun gedachten. Een gevecht dat zij vaak onmogelijk kunnen winnen zonder professionele hulp.
Een obsessie is een enorme bron van stress
Je hoeft geen ervaring met obsessies te hebben om te begrijpen dat een obsessie een enorme bron van stress vormt. Ook obsessies komen in verschillende vormen en gradaties. De ernstigste vormen kunnen je leven compleet ontwrichten en zelfs je levensvreugde ontnemen. Maar zelfs de meest ogenschijnlijk onschuldige vorm, kan zorgen voor flinke problemen. Daar komt namelijk bij dat er een stigma rust op deze stoornis. Het kan daarbij ook nog eens gaan om zaken waar maatschappelijk over wordt geoordeeld of waar mensen die lijden aan de obsessie zich voor schamen.
Is een obsessie een verslaving?
Een obsessie en een verslaving lijken sterk op elkaar. Ze sluiten elkaar ook niet uit en gaan regelmatig hand en hand. Toch is een obsessie geen verslaving en vice versa. Dit heeft met een aantal redenen te maken. In psychologisch opzicht worden een obsessie en een verslaving op vier verschillende gebieden van elkaar onderscheiden.
- Aard van het probleem: Obsessie: Een obsessie is een opdringerige, aanhoudende en ongewenste gedachte, beeld of impuls die angst of ongemak veroorzaakt. Het is voornamelijk cognitief van aard en focust op de gedachten van een individu. Verslaving: Verslaving is een dwangmatig, oncontroleerbaar gedrag dat gericht is op het zoeken naar en gebruiken van een substantie of het deelnemen aan een activiteit, ondanks de negatieve gevolgen. Verslaving omvat zowel psychologische als fysiologische componenten.
- Oorzaak van ongemak: Obsessie: Ongemak ontstaat door de aanwezigheid van ongewenste en opdringerige gedachten, en het individu kan proberen deze gedachten te onderdrukken of er tegen te vechten. Verslaving: Ongemak ontstaat wanneer de verslavende substantie of activiteit niet beschikbaar is, wat leidt tot ontwenningsverschijnselen en sterke verlangens.
- Focus: Obsessie: De focus ligt op de gedachten, ideeën of beelden die het individu ervaart, en de obsessie kan irrationeel en disproportioneel zijn. Verslaving: De focus ligt op het verkrijgen en consumeren van de verslavende substantie of het deelnemen aan de verslavende activiteit, vaak ten koste van andere aspecten van het leven van het individu.
- Dwangmatig gedrag: Obsessie: Dwangmatig gedrag kan voorkomen als een reactie op de obsessieve gedachten, vaak in de vorm van rituelen of routines die bedoeld zijn om het ongemak te verminderen. Verslaving: Dwangmatig gedrag is gericht op het bevredigen van de verslaving, en kan leiden tot het negeren van verantwoordelijkheden, het nemen van risico’s en het veroorzaken van schade aan zichzelf en anderen.
Veel voorkomende obsessies
Een obsessie is in zekere zin dus wel een verslaving. Je wéét namelijk dat het niet goed voor je is en toch kun je niet stoppen. Dit is dan ook de reden waarom ik mensen altijd wijs op het feit dat er werkelijk niets positief is aan een obsessie. Degene die deze heeft, wil namelijk niets liever dan stoppen en aan iets anders denken. Maar dat lukt niet.
Dit maakt zelfs obsessies met dingen die wij over het algemeen als fijn ervaren, verschrikkelijk naar. Dat zie je dan ook in veel voorkomende obsessies. Zo is liefde een prachtig iets. Veel mensen zullen zeggen dat het gevoel van liefde het mooiste gevoel is dat er is. Zeker wanneer deze liefde wederzijds is. Een obsessieve liefde, is een groot probleem. Voor jezelf, maar ook voor de maatschappij. Obsessieve gedachten kunnen namelijk leiden tot compulsief gedrag. Onbeantwoorde liefde en een obsessie voor deze liefde, is zo’n beetje de slechtst mogelijke combinatie. In extreme gevallen kan dit leiden tot bijvoorbeeld stalker gedrag, maar ook wanneer het “slechts” bij gedachten blijft, kan het iemand helemaal gek maken.
Obsessies komen ook vaak voor in fysieke zin. Obsessies met het lichaam bijvoorbeeld, zullen iedereen bekend zijn. Deze obsessies tonen aan hoe gevaarlijk die oncontroleerbare en dwangmatige gedachten kunnen zijn. Een ziekte als anorexia begint bijvoorbeeld vaak met een obsessie. De dwangmatige en alles overheersende gedachte om slank te zijn of te voldoen aan een bepaald ideaalbeeld.
De vaak verwoestende gevolgen
De gevolgen van een obsessie zijn vaak verwoestend voor mensen. Verwoestend in de zin dat hetgeen waar zij obsessief mee bezig zijn hun hele leven overneemt. Wanneer er iets is dat je gedachten op elk moment van de dag volledig beheerst, is er geen ruimte voor andere zaken. Belangrijke zaken. Daarom zie je ook dat mensen met een obsessie vaak aftakelen en te kampen hebben met de meest extreme vormen van stress.
Wie een obsessie heeft, kan met niets anders bezig zijn. Ongewild zijn mensen met obsessieve gedachten, dan wel obsessief-compulsief gedrag hun leven vaak instorten. Er is geen ruimte voor andere gedachten, waardoor belangrijke dagelijkse dingen er bij inschieten. Mensen met een obsessieve stoornis zorgen vaak minder goed voor zichzelf en kunnen zich simpelweg niet meer focussen op belangrijke zaken, zoals werk, relatie, hobby’s of een gezin. Dit draagt bij aan een mentale toestand die vaak alleen maar verslechtert. Bovendien kan een obsessie zo ernstig worden dat het ook in maatschappelijk opzicht gevolgen krijgt. Anderen kunnen zich van hen vervreemden, sociale contacten kunnen afnemen en vriendschappen en relaties stuk lopen.
Je obsessie overwinnen met professionele hulp
Een obsessie is lastig te begrijpen. Voor jezelf, maar ook voor de wetenschap. Waarom ontwikkelen sommige mensen obsessies? Hierop is nog geen eenduidig antwoord te geven. Sommige mensen zijn hier vatbaar voor, net zoals sommige mensen zeer verslavingsgevoelig zijn. Net als bij een verslaving, is het bij een obsessie ook vaak zaak om professionele hulp in te schakelen. Gelukkig doen mensen die vaak uit zichzelf. Want in tegenstelling tot verslavingen, worden obsessies vaak wel erkend door de mensen die hier last van hebben. Een verslaving wordt door de verslaafde namelijk lang niet altijd als problematisch ervaren en daardoor vaak ontkend. Een obsessie zorgt bij degene die hieraan lijdt echter voor vaak ondraaglijke hinder.
Onze coaches staan voor je klaar. Zonder oordelen en vooroordelen, maar met de kennis om jou te helpen om stap voor stap van je obsessieve gedachten en/of gedrag af te komen. De weg die voor je ligt is waarschijnlijk best pittig, maar onze coaches bewandelen hem samen met jou en zijn er voor je. Neem contact met ons op voor een vrijblijvend intakegesprek met een coach bij jou in de buurt.
3 reacties
Met belangstelling het verhaal van het obsessive gedrag gelezen. Ik als partner vraag mij af hoe je daar als partner dingen herkend (ook als het al heel ver is)daar de patient het vrij lang verborgen kan houden.
En hoe ga je als alle hulptroepen ingeschakeld zijn daar als partner mee om
Dag Koert, bedankt voor je vraag. Aangezien elke obsessie anders kan zijn, het kan naar (een deel van) jezelf, naar een ander, een patroon of een ding zijn is het lastig om daar eenduidig antwoord op te geven. Toch is in alle gevallen communicatie heel belangrijk. Als eenmaal de hulptroepen zijn ingeschakeld, kijk of je een keer mee kunt met een gesprek om daarin te kunnen vragen, hoe je kunt helpen, wat juist wel en niet werkt. Belangrijk is dat als de hulp eenmaal daar, dat je de ruimte biedt aan je partner om deze obsessie te kunnen overwinnen.
Onze dochter is in de begin jaren van haar leven al een zorgenkindje geweest en dan letterlijk. Als haar moeder of iemand anders pijn had kwam ze al met pleistertjes oid aan zetten. Vanaf haar 5e jaar bemerkte we al dat ze bijzonder was en chaotisch. ADHD in het kwadraat zeiden we wel eens gekscherend. Wij konden dat goed handlen en de leraren van de basisschool wisten precies wie Mandy was en hebben haar altijd in haar waarde gelaten. Maar helaas, de leraren van het voortgezet onderwijs vonden het maar lastig en moesten wij op gesprek komen want ons kind was niet “normaal,”de stempel ADHD is toen op haar geplakt, met de daarbij behorende medicijnen.
Dit hebben wij een half jaar met lede ogen aangekeken en besloten om te stoppen met de medicijnen om ons kind weer zichzelf te laten zijn. Vlak en de leegte in haar ogen waren de reden tot dit besluit. Haar hele leven heeft ze al een soort van dwang naar controle en reinheid maar kan/kon dit erg goed onderdrukken. Nu zijn we tien jaar verder en op dit moment heeft ze het moeilijker dan ooit. De geboorte van haar kinderen werken daar zeker niet aan mee en de paniekaanvallen en de angsten dat er wat met haar kindjes gebeurt zijn schrijnend. Als ouders staan wij machteloos en de hulp die ze krijgt is in mijn ogen afdoende. Ook wij weten niet wat wij moeten doen behalve dat we er voor haar kunnen zijn.