Veel mensen denken bij een autoriteitsprobleem aan personen die spreekwoordelijk tegen alles aan schoppen wat te maken heeft met gezag of management. We ontkennen niet dat er personen zijn die op geen enkele manier enige vorm van gezag duldt, soms tot het extreme aan toe, maar zij zijn geen representatie voor het grootste deel van deze groep. Moeite hebben met autoriteit kan namelijk ook voortkomen vanuit hoogbegaafdheid, hoog-sensitiviteit of ervaringen in de jeugd. Om wat meer nuance te brengen in dit onderwerp gaan we het uitgebreid bespreken in dit blog.
Wat is autoriteit?
Een autoriteitsprobleem uitgelegd
De ontwikkeling van een autoriteitsprobleem
Tips om gezag beter te verdragen
Acceptatie van autoriteit creëren met een coach
Wat is autoriteit?
Voordat we uitgebreid ingaan op het hebben van een autoriteitsprobleem, leggen we eerst uit wat een autoriteit is. Je kunt een autoriteit namelijk op verschillende manieren gebruiken en inzetten. Volgens socioloog Max Weber zijn er drie soorten autoriteiten.
Charismatisch gezag
Deze vorm van gezag is gebaseerd op de persoonlijke eigenschappen of kwaliteiten van een persoon. Het zijn hier de zogenoemde ‘volgers’ die bepalen of dit een autoriteit is. Zoals je bijvoorbeeld ziet in de religie zoals profeten.
Rationeel-legaal gezag
Deze vorm van gezag zijn we bijna allemaal mee bekend. Hieronder vallen bijvoorbeeld gekozen politici, maar ook autoriteiten zoals de politie of rechters.
Traditioneel gezag
Bij deze vorm van gezag spreken we veelal van erfopvolging. Het is een soort van autoriteit die wordt bepaald door gebruiken en gewoontes. Ook hier kan je het voorbeeld nemen vanuit bepaalde gebruiken in de religie waarin de man de dominante rol heeft in het gezin.
Een autoriteit zijn betekent ook niet altijd dat je gezag uitvoert over andere mensen. Het kan ook betekenen dat je ergens heel goed in bent. Je kan bijvoorbeeld een autoriteit zijn in de kunst of van een sport. In feite ben je op zo’n moment een expert in een bepaald onderwerp of activiteit.
Een autoriteitsprobleem uitgelegd
Wanneer je een autoriteitsprobleem hebt, heb je een grote mate van irritatie naar personen die een bepaald gezag hebben. Dit kan iemand zijn met een officiële autoriteit zoals de politie, iemand in een bepaalde functie zoals een manager, maar ook een partner die zich dominant opstelt of familie die invloed op jou probeert uit te oefenen. Moeite hebben met gezag is divers en beslaat niet direct iedereen die op enige wijze autoriteit uitoefent. Veelal richt dit probleem zich op een bepaalde handeling vanuit het gezag. Zoals bijvoorbeeld:
- Een politieagent die je staande houdt
- Een leidinggevende die je vertelt wat je vandaag moet doen
- Een partner die vraagt waar je bent
Jij ervaart autoritair gedrag als vrijheidsbeperking. Met onderstaande voorbeelden kunnen we ons voorstellen dat je dit zo ervaart. Dan spreken we ook niet over een autoriteitsprobleem maar over een onrechtvaardigheidsgevoel.
- Een politieagent die zijn positie misbruikt
- Een leidinggevende die zijn collega’s afsnauwt
- Een partner die controle wil houden op alles wat je doet en met wie je afspreekt
- Een familielid die zich mengt in jouw relatie of huwelijk
De ontwikkeling van een autoriteitsprobleem
Moeite hebben met autoriteit is bijna altijd aangeleerd gedrag en heeft te maken met ingesleten patronen die aangewakkerd kunnen worden door bepaalde omstandigheden. Zo kan het zijn dat je bent opgevoed met het idee dat je als man meer zeggenschap hebt. Dit kan in je volwassen leven problemen veroorzaken wanneer je te maken krijgt met vrouwelijk gezag. Wat vaker voorkomt is het meemaken van een trauma of vervelende situaties in je jeugd. Je hebt bijvoorbeeld veel problemen gehad met instanties of je moest als kind dingen doen die tegen jouw wil in gingen. Een autoriteitsprobleem kan ook samengaan met een narcistische persoonlijkheidsstoornis. Dit heeft in deze meer te maken met een te groot ego dan opvoeding of meegemaakt trauma.
Het lastig vinden gezag te accepteren kan ook ontstaan doordat je hoogbegaafd of hoogsensitief bent.
Hoogbegaafdheid en hoogsensitiviteit
Het is bekend dat hoogbegaafde en hoogsensitieve personen moeite kunnen hebben met autoriteit. Dit heeft niets te maken met dat iemand zich beter voelt dan een ander. Het is de toon die de muziek maakt. Zodra iemand met gezag zijn hiërarchische positie gebruikt om spreekwoordelijk de baas te spelen, is de kans aanzienlijk dat er wrijving en weerstand ontstaat. Het probleem ligt niet in dat je als hoogbegaafde op HSP’er aangestuurd wordt, maar het doorhebben dat de ander een dominante rol speelt. Vooral als je emotioneel hoog gevoelig bent heb je direct door wanneer iemand niet oprecht in zijn functie opereert. Hoogbegaafde en hooggevoelige personen kijken op cognitief en emotioneel vlak dwars door je heen en voelen onrechtmatig gedrag direct aan.
Tips om gezag beter te verdragen
We krijgen in ons leven te maken met verschillende soorten gezag en in sommige situaties is het nu eenmaal iets wat we moeten accepteren. Mits het natuurlijk zonder misbruik van autoriteit gebeurt. Hieronder geven wij een aantal tips om beter met gezag om te gaan.
Spreek je uit
We noemden net al even dat sommige personen met gezag misbruik maken van hun hiërarchische positie. Probeer dit, als de situatie dit toestaat, bespreekbaar te maken. Het kan voorkomen dat iemand niet doorheeft dat ze dominant of dwingend overkomen. Als niemand zich daarover uitspreekt, wordt iemand zich ook niet bewust. Zo kan de ander werken aan persoonlijke ontwikkeling en jij kan jezelf een hoop stress besparen.
Het is de functie
Of je het leuk vindt of niet, soms is het nu eenmaal de functie die iemand uitvoert. Een leidinggevende is er om taken uit te delen, een politieagent om de maatschappij veilig te houden en een lerares om je les te geven.
Acceptatie is soms de sleutel
Hoe lastig het soms ook kan zijn, er zijn situaties waarin we gezag hebben te dulden. Bijvoorbeeld wanneer de politie je staande houdt. Ook als jij niet de persoon bent die ze zoeken. Door het gesprek op kalme toon aan te gaan en aan te tonen dat jij niet degene bent die zij zoeken, bereik je meer dan wanneer je er fel tegenin gaat en weigert mee te werken. Ook een leidinggevende op de werkvloer die jou aanspreekt op gedrag of een fout in de werkzaamheden. Accepteer dat dit de situatie nu is en ga het gesprek aan.
Acceptatie van autoriteit creëren met een coach
Indien jij merkt dat je moeite hebt met autoriteit en hier beter mee om wil gaan, is er een mogelijkheid om hieraan te werken samen met een professionele coach. Er zijn verschillende soorten behandeltrajecten, eventueel een combinatie daarvan, die je kunt volgen om meer rust in jezelf te vinden. Neem gerust contact met ons op om de mogelijkheden te bespreken.
1 reactie
Mooi artikel! Vooral het stuk over hoogbegaafdheid en hoogsensitiviteit is erg herkenbaar. Ik heb thuis zo’n dochter rondlopen.. Nou, een grotere spiegel kun je niet hebben 😉
Er moet me alleen wel één ding van het hart. In het stuk staat dat een autoriteitsprobleem ook kan samengaan een narcistische persoonlijkheidsstoornis, en dat dat in dit geval meer met een ‘te groot ego’ te maken zou hebben dan met opvoeding of trauma.
Mijns inziens heeft een narcistische persoonlijkheidsstoornis in de kern echter alles te maken met een diepe innerlijke onzekerheid, en kan deze wel degelijk (of misschien zelfs juist) voortkomen uit (generationeel) trauma en opvoeding. Het ‘grote ego’ is in dit geval niet meer dan een coping mechanisme.
Maar wellicht dat de standpunten hierover kunnen verschillen hoor! 😉