Wat is misofonie en kun je ervan afkomen?
Iedereen ergert zich wel eens aan een omgevingsgeluid. Die collega die net iets te hoorbaar smakt, bijvoorbeeld. Een misofoon stoort zich echter niet zomaar, maar voelt zich er ongemakkelijk door en ervaart heftige emoties. Deze kunnen zo sterk zijn, dat men bepaalde situaties gaat vermijden en de misofonie zo zelfs impact heeft op het dagelijks functioneren. Het woord misofonie betekent letterlijk ‘haat jegens geluid’. We noemen misofonie ook wel verminderde geluidstolerantie. Wat is misofonie precies en bestaat er voor misofonie een behandeling?
Om welke geluiden gaat het?
Als bij jou misofonie is geconstateerd, dan betekent dat niet dat geluiden in het algemeen je een ongemakkelijk gevoel bezorgen. Het gaat om specifieke geluiden, die per persoon verschillen. Wanneer je last hebt van misofonie, dan ervaar je bij het horen van die geluiden niet alleen ergernis, maar treden ook emoties als afschuw, woede en walging op. Meestal betreft misofonie geluiden die door mensen worden geproduceerd. Smakken bijvoorbeeld, maar ook ademhalen en kuchen. Naast mond- en keelgeluiden vinden misofone personen ook neutrale, zachte geluiden vaak ergerlijk. Bijvoorbeeld het typen op een toetsenbord.
Bekendheid bij het grotere publiek
Enkele jaren geleden werd bij late night talkshow Pauw over misofonie gesproken. Dit maakte de psychische aandoening in één keer een stuk bekender. Ook de bekende Nederlandse schrijver Ronald Giphart deed openhartig een boekje open over zijn leven met misofonie, dat ook wel 4S wordt genoemd: Selective Sound Sensitivity Syndrome. Veel mensen herkenden hun symptomen in de verhalen van de gasten van Pauw die over misofonie spraken. De aandoening werd in Nederland in 2009 voor het eerst door psychiater Damiaan Denys beschreven.
De oorzaken van misofonie ligt diep in de hersenen
Zoals je nu weet is de betekenis van misofonie ‘een sterk negatieve psychische reactie op het horen van bepaalde geluiden’. Misofonie kan voorkomen bij mensen met een normaal gehoor en mensen met diverse vormen van gehoorverlies. Dit betekent dat de oorzaak van misofonie dieper in het brein gelegen is. In het AMC is middels EEG-onderzoek bestudeerd hoe de automatische filtering van geluiden bij een misofoon persoon verloopt. Daaruit bleek dat de filtering minder goed verloopt en misofone personen daardoor overprikkeld raken.
Behalve de niet-optimale filtering hebben mensen met misofonie ook een onbewuste hyperfocus op bepaalde geluiden. Ze kunnen ze als het ware boven alles uit horen. Misofonie ontstaat doorgaans in de kindertijd (op een leeftijd van acht tot twaalf jaar) en kent een sterk genetische factor. De betekenis van het geluid in iemands verleden, dus of deze met iets negatiefs wordt geassocieerd, speelt daarbij een belangrijke rol.
Geluiden die een misofone reactie triggeren
Een misofoon persoon kan zich sterk aan verschillende geluiden ergeren. Vaak gaat het om geluiden die met de mond worden gemaakt. Hierbij kun je denken aan kauwen, smakken, boeren en de krakende geluiden die sommige etenswaren zoals chips met zich meebrengen. Ook het schrapen van de keel en zachtjes of juist hard praten kan de misofone reactie oproepen. Naast mondgeluiden triggeren ook ademgeluiden de afkeer die zo kenmerkend is voor de misofone reactie. Andere lichaamsgeluiden zoals een knorrende maag kunnen hetzelfde oproepen, net als talrijke omgevingsgeluiden, van het ritselen van een plastic zakjes tot het horen van de airconditioning.
De relatie tussen misofonie en miskinesia
Veel mensen die door deze aandoening getroffen zijn en zich afvragen ‘Hoe kom je van misofonie af?’ hebben met nog een tweede probleem te maken. Misofoniepatiënten kennen namelijk ook veel visuele triggers die walging, woede en afschuw kunnen oproepen. Dit kan al iets kleins zijn als kleine, repetitieve handbewegingen of het wiebelen met de benen. Misokinesia kan worden vertaald als ‘haat voor bewegingen’. Het gaat altijd om menselijke bewegingen.
De gevolgen van misofonie voor de personen die het betreft
Niet zelden gaat men bepaalde zaken en situaties vermijden. Zo kan een sociaal isolement ontstaan. Hulp bij misofonie is erg belangrijk om spanning, stress en angst te verminderen en hier beter mee om te kunnen gaan. Veel misofoniepatiënten hebben relaties zien stranden of hebben hun baan verloren wegens de gezondheidsproblemen die voortvloeien uit deze aandoening. Haat en boosheid jegens degene die het geluid produceert maakt tal van situaties nog lastiger.
De misofone reactie treedt typisch al binnen een seconde op en is zeer heftig. Heb je last van misofonie, dan kun je je op dat specifieke moment uitsluitend op de bron van het geluid richten. Er treedt als het ware een soort ‘fight or flight’ reactie op: vechten of vluchten. Je wilt het gevecht ermee aangaan of zo snel mogelijk ontsnappen. Hoe dan ook: het moet stoppen. Iemand met misofonie is constant bezig met de gedachte dat het geluid misschien weer zal komen.
Worden misofonie symptomen overdreven?
Bij tal van psychische stoornissen en problemen is het voor mensen die hier niet aan lijden vaak moeilijk om voor te stellen hoe het is. Misofonie vormt hierop geen uitzondering. Mensen die hier last van hebben, kunnen enorm in de stress schieten, angstig worden, last krijgen van een versnelde hartslag, hoofdpijn ervaren en nog veel meer. Dat alles naast de enorme irritatie en soms zelfs haat die geluiden oproepen. Niet misofonie mensen vragen zich vaak af: worden misofonie symptomen niet een beetje overdreven?
Het antwoord is nee. Vergeet niet dat een misofoon persoon er niets aan kan doen. Hij of zij kan het niet helpen dat bepaalde geluiden vrijwel ongefilterd binnenkomen. Vergelijk het een beetje met het eten van iets waar je echt van walgt: wanneer dit ingrediënt ergens in verwerkt zit, proef je dit altijd. Sterker nog: het is vaak dan het enige dat je proeft. Dit is wat mensen met misofonie ervaren met geluiden.
Misofonie en stress: een wisselwerking
Dat voor misofonie een behandeling nodig is, wordt onderstreept door het feit dat de stressreacties die telkens worden getriggerd, een enorme impact op het lichaam hebben. Ervaar je een misofone reactie, dan wordt er adrenaline aangemaakt waardoor onder andere de bloeddruk stijgt en de hartslag omhoog gaat. De respons komt zonder nadenken tot stand. Zoals je wellicht weet, leidt langdurige stress tot een verhoogd niveau van hetstresshormoon cortisol. Dit kan leiden tot tal van lichamelijke problemen. Andersom geven misofone personen aan dat de misofonie in periodes van stress nog sterker is.
Bestaat er een verband tussen misofonie en autisme?
Een verband tussen misofonie en autisme wordt al gauw gelegd. Niet onterecht, want er bestaat wel degelijk een verband tussen beiden. Behalve dat misofonie een verband heeft met aandoeningen als ADHD en hoogsensitiviteit, bestaat er ook een correlatie met autisme. Dit wil overigens geenszins zeggen dat de twee onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden. Twee procent van de personen met misofonie heeft een autismespectrumstoornis, terwijl dat onder personen zonder misofonie één procent is.
Ondanks dat er een correlatie is, heeft niet ieder persoon met een autisme spectrum stoornis die last heeft van geluiden ook misofonie. Zo ervaren personen met autisme vaak problemen bij het horen van veel en harde geluiden (door elkaar). Bij visofonen gaat het juist vaak om vrij subtiele en zich herhalende geluiden.
Online misofonie test
Vraag je je af of er bij jou sprake is van een klinische haat voor geluiden? Op verschillende websites kun je online een misofonie test invullen. In een misofonie test krijg je geluiden te horen waarop je je reactie dient te geven en worden vragen gesteld zoals ‘Hoe vaak ben je met geluiden bezig?’, ‘Wordt je concentratie beïnvloed door geluiden om je heen?’, ‘Raak je je zelfbeheersing kwijt tijdens het horen van bepaalde geluiden?’ en ‘Zeg je afspraken af uit angst voor bepaalde geluiden?’
Hoe kom je van misofonie af?
Veel patiënten vragen zich af: ‘Hoe kom je van misofonie af?’. Hulp bij deze stoornis wordt in Nederland momenteel enkel door het AMC geboden. Deze misofonie behandeling bestaat uit cognitieve gedragstherapie en psychomotorische therapie. De therapie is erop gericht de hevigheid van de emoties te verminderen. Helemaal van misofonie afkomen lijkt een lastige opgave; tot nu toe tonen patiënten gemiddeld een verbetering van dertig procent.
Hoe ziet een misofonie behandeling eruit?
Ga je voor misofonie in behandeling, dan volg je een intensief programma vol ontspanningsoefeningen, aandachtsoefeningen en training in het verdragen en beïnvloeden van de beleving van geluiden. De therapie is erg intensief en kent veel thuisopdrachten. Omdat je je sterk op de klachten focust, kun je gedurende het eerste deel van de misofonie behandeling wat spanning en somberheid ervaren. Dit verandert wanneer de positieve resultaten merkbaar worden.
6 reacties
Ik vraag mij af of misofonie patiënten zelf meer aanwezige, harde geluiden voor hun omgeving kunnen maken?
Ik leef met mijn dochter van 19 met zwaar misofonie en miskinesia, ik heb mij er verdiept in deze stoornis en ben verbaasd dat er maar één behandellocatie is, het is voor degene die er naast staan niet te doen, je hebt te kampen met iemand die altijd boos op je is, jou ontvlucht alsof je vies en raar bent, denk dat de medici hier echt meer aandacht voor moeten maken en staat wel degelijk samen met dwangneurose en sociale angst stoornis
Eens met Sandra. De wachtlijst van het AMC telt honderden mensen. Mijn vriend staat er al langer dan een jaar op. Ondertussen worden zijn klachten erger en erger. Behalve misofonie krijgt hij ook steeds meer last van misokinesia. Met hem samenleven wordt steeds moeilijker. Hijzelf wordt steeds somberder en wanhopiger. Hij wordt echt gek van alles.
Er worden bij de behandeling van dwangstoornissen opvallende resultaten geboekt met deep brain stimulatie. Ik vraag mij af of dit ook al eens is uitgeprobeerd op misofonie patienten. Is er iemand die dit weet? En zijn er ook tips voor wat je kunt doen terwijl je op de wachtlijst staat en ‘gek’ dreigt te worden?
Vreselijke aandoening. Maakt mijn leven een hel en vind geen hulp in de medische wereld.
Ik heb de training tijdens coronatijd gevolgd. Nu ik weer naar kantoor moet is mijn leven een hel. Niet te doen. Ook niet met noise cancelling koptelefoon. Voor de omgeving zijn we vervelend dat realiseer ik, maar bedenk maar dat het voor ons 100x erger is…
Mijn dochter heeft het en in het begin wisten we niet wat er met haar aan de hand was want ze werd steeds weer agressief en reageerde heel heftig tijdens het eten en vluchtte vaak. Nu zetten we de radio aan tijdens het eten en soms helpt het maar vaak is ze zo gefocust op onze eetgeluiden dat dat ook niet helpt en ook op school klaagt ze ook over anderen. Dit is begonnen na een zware heftige langslepende scheiding tussen mij en haar moeder en ik wil haar zo graag helpen. De huisarts had geen oplossing dan met psycholoog te gaan praten 🙁