Je vindt je neus te groot, kin te klein, je haargrens loopt sneller terug dan je zou willen, je had meer geduld willen hebben en eigenlijk had je iets langer willen zijn. We hebben allemaal wel iets waar we onzeker over zijn. En over het algemeen is daar niets mis mee. Maar wanneer je totaal niet tevreden bent met jezelf, hoe je er uit ziet én als persoon die je bent dan spreken we over een minderwaardigheidscomplex. Zo’n complex gaat verder dan denken dat je neus te groot is of ervan overtuigd zijn dat je een bepaald talent niet hebt. Een combinatie van een zeer laag zelfbeeld en weinig tot geen zelfvertrouwen zorgen ervoor dat jij jezelf niet evenveel waard vindt als anderen.
Wat is een minderwaardigheidscomplex?
Een minderwaardigheidscomplex gaat verder dan af en toe niet tevreden zijn met jezelf. Het is soms goed om even te reflecteren over wie je bent en wat je wel en niet leuk vindt aan jezelf. Wanneer je een minderwaardigheidscomplex hebt is je zelfbeeld dusdanig laag dat je jezelf minder waard vindt dan anderen. Je voelt je een reservespeler van de maatschappij, kleiner dan anderen, je vindt dat je er niet toe doet. Met volle overtuiging denk jij dat jij niet evenveel mens bent vergeleken met de rest. Deze overtuiging wordt voornamelijk gevoed door een negatief zelfbeeld en onzekerheid. Indien je jouw minderwaardigheidscomplex de ruimte geeft te groeien krijg je steeds meer last van angsten en is een depressie onvermijdelijk.
Herkennen bij anderen en jezelf
Zoals hierboven geschreven is een minderwaardigheidscomplex een diepgaande overtuiging van een laag zelfbeeld. Geen tijdelijke bevlieging dat je het even niet waard bent. Er zijn een aantal duidelijke kenmerken waar je een minderwaardigheidscomplex aan zou kunnen herkennen. Niet alleen bij anderen maar vooral bij jezelf. Herken jij een aantal van onderstaande punten bij jezelf?
- Je hebt een laag of negatief zelfbeeld. Dit gaat over innerlijk en uiterlijk. Je vindt jezelf lelijk en je prestaties nooit goed genoeg.
- Jezelf meten aan anderen is een continue bezigheid en hierin trek jij altijd aan het kortste eind
- Jouw prestaties vind je minder waard dan die van anderen, ook al is de prestatie volledig gelijkwaardig.
- Er ligt een diepe overtuiging in jezelf dat anderen jou niet aardig of leuk vinden.
- Bij alles wat je doet heb je het gevoel dat je faalt. Ook al geven anderen jou complimenten voor je behaalde doelen.
- Complimenten van anderen neem je niet serieus. Je denkt dat dit gezegd wordt om je beter te laten voelen. Niet om je prestaties te complimenteren.
- Je voelt je vaak tot last of teveel.
Hoe ontstaat een minderwaardigheidscomplex?
Er zijn tal van oorzaken die een minderwaardigheidscomplex kunnen creëren maar vaak ontstaat het al in de vroege jaren van je jeugd. Het hebben van narcistische ouders heeft een groot aandeel, of wanneer je opvoeders je blijven pushen naar meer. Je prestaties waren nooit goed genoeg en alleen het hoogst haalbare werd geprezen. Zij dachten het beste met je voor te hebben maar dit had een averechts effect. Jij leerde dat wat je ook deed, het altijd beter kon. Ook je schoolperiode heeft invloed op het ontstaan van een minderwaardigheidscomplex. Bijvoorbeeld wanneer je veel bent gepest. Maar een minderwaardigheidsgevoel hoeft niet altijd vanuit de jeugd te komen.
Tegenwoordig hebben we, naast een ‘echt’ leven, ook vaak een leven online. Sociale media is een bekende veroorzaker van een minderwaardigheidscomplex. We vergelijken onszelf al snel met wat we online krijgen voorgeschoteld. Mensen in grote huizen met lichamen waar de meeste alleen maar van kunnen dromen. Jonge mensen die binnen korte tijd een fortuin vergaren zonder een echt talent te gebruiken. Omdat dit vluchtige beelden zijn nemen we dit al snel aan voor waar. We kunnen we stellen dat 99% van wat je ziet op sociale media niet echt is en geen weerspiegeling is van de werkelijkheid. Ook personen die zich online presenteren als uitermate gelukkig kunnen kampen met een minderwaardigheidscomplex.
Wat betekent het voor je dagelijks leven?
Het kan nogal wat gevolgen hebben voor je dagelijks leven wanneer je leeft met een minderwaardigheidscomplex. Doordat je het gevoel hebt dat je minder goed presteert dan anderen krijg je een ongezonde prestatiedrang. Hoe hard je ook werkt, hoeveel complimenten je ook krijgt, jij vindt het nooit goed genoeg. Ook in je privéleven kan het zijn dat je bepaalde situaties uit de weg gaat. Verjaardagen vermijd je liever, je cijfert jezelf weg voor anderen en een discussie ga je liever niet aan. Doordat je alsmaar aan jezelf twijfelt, neem je andermans woorden al snel voor waarheid aan en het kan zijn dat anderen misbruik van je gaan maken. Ze zien je als een volger die in de houding springt als er wat moet gebeuren. Probeer hiervoor te waken.
Een burn-out door een minderwaardigheidscomplex
Leven met een minderwaardigheidscomplex kan niet eindeloos, onbehandeld, doorgaan. Je prestatiedrang of negatieve zelfbeeld komen vanzelfsprekend met de nodige stress– en spanningsklachten. Indien je niet tijdig aan de bel trekt zal dit uiteindelijk resulteren in een burn-out. En dat is niet vreemd te noemen. Het innerlijke gevecht wat je continu met jezelf voert vergt aardig wat energie. Energie die je heel anders kunt gebruiken. Je komt terecht in een negatieve spiraal van steeds erger wordende sombere gedachten. Op een gegeven moment is je zelfbeeld zo laag dat je niet meer weet hoe je jezelf moet profileren naar de buitenwereld. Leven is overleven geworden.
Weg met dat minderwaardigheidscomplex
Er zijn waarschijnlijk al genoeg mensen uit je omgeving geweest die jou hebben verteld dat je best wat positiever over jezelf mag spreken. Als het zelf niet lukt uit deze spiraal te stappen kun je de hulp inschakelen van een professionele coach. Je start met het bijhouden van g-schema’s. Wat voel je en wat voor oordeel hang je daaraan? Is dat terecht of puur jouw opvatting? Daarnaast is een combinatie van cognitieve gedragstherapie en wandelcoaching een goede behandelmethode om weer zelfliefde te gaan voelen. Iedereen verdient het zichzelf in een positief daglicht te zien, ook jij. Gun jezelf dat. Anderen doen dat ook.
