Wat te doen als mensen medelijden met je hebben als je in een burn-out zit? Over het algemeen vinden we het niet prettig als mensen medelijden met ons hebben. We voelen ons graag sterk en onafhankelijk. Bovendien vinden velen het makkelijker om hulp te geven of aan te bieden, dan dit te ontvangen. De wet van wederkerigheid gaat hier dan ook op: we voelen dat er een goede balans moet zijn in geven en ontvangen. Als we voor ons gevoel te veel ontvangen, dan voelen we dat het nodig is om iets terug te geven.
Geven en ontvangen
Puur ontvangen is daarom een flinke uitdaging voor velen. Als kind konden we dat echter heel goed, want toen waren we ons nog niet bewust van de wet van wederkerigheid. Bovendien zijn we nog totaal afhankelijk van onze ouders. Als we opgroeien leren we de waarden en normen kennen van de maatschappij waarin we leven. Ook worden we langzaam aan steeds onafhankelijker; we kunnen zelf onze boterham eten (ikke zelf doen!). Het is heel mooi dat we willen geven én ontvangen. Maar soms is de balans zoek: we gaan véél meer geven dan we eigenlijk aankunnen. Dit kan leiden tot een burn-out.
Als je gewend bent veel te geven, kan ontvangen een behoorlijke uitdaging zijn. Als je in een burn-out terecht komt, kan dit veel innerlijke onrust opleveren. Je wílt namelijk nog wel blijven doorgaan en blijven geven, maar je lijf kan niet meer. Mogelijk ervaar je een enorm innerlijk conflict. Wie was je en wie ben je nu? Waar is je sterke en onafhankelijke zelf gebleven? In die zin maakt een burn-out nederig. We moeten namelijk erkennen dat we niet alles zelf meer kunnen. We worden op onze knieën gedwongen om te ontvangen. En dan is daar dat familielid, die collega of vriend die ineens medelijden met je lijkt te hebben. Het kriebelt en jeukt, want je vindt dat verschrikkelijk.
Een andere kijk op medelijden
In het woord medelijden ligt omsloten wat er eigenlijk gebeurt: mensen lijden met je mee. In die zin is het iets heel moois, want het kan iemand de ervaring geven er niet alleen voor te staan. Binnen de oude Keltische cultuur waren er bijvoorbeeld speciale rollen voor mensen die het wenen op zich namen bij begrafenissen.
Deze weners huilden, schreeuwden en wentelden zich in het stof. Het waren lang niet altijd naaste familieleden, maar ze gaven uitdrukking aan wat er gevoeld werd door hen die treurden om het verlies van een geliefde. Het luide weeklagen van de weners gaf de anderen toestemming om hun gevoelens ook te uiten. Een heel ander beeld dan wat we bij onze huidige begrafenissen zien, waar mensen vaak snel hun tranen proberen in te slikken. Deze weners weenden mee met de achterblijvers. Ze hadden medelijden met hen die een geliefde hadden verloren. Maar waarom vinden wij het dan zo moeilijk als mensen medelijden met ons hebben?
Culturele waarden en medelijden
Onze culturele waarden zijn nu natuurlijk anders dan die van de oude Keltische cultuur. Eigenschappen als sterk zijn, onafhankelijk zijn en je eigen boontjes kunnen doppen worden vandaag de dag erg gewaardeerd. Logisch dat we haast een allergische reactie voelen als iemand medelijden met ons heeft! We zijn een behoorlijk individualistische maatschappij, in tegenstelling tot de Keltische, waar het veel meer om het collectief ging. Men ervoer een diepe verbondenheid met de natuur en met de stam. Er was meer bewustzijn van het grotere geheel en het werd meer erkend dat mensen elkaar nodig hadden en dat sterk en zwak naast elkaar bestaan.
Hun voorbeeld komt direct uit de natuur: er is dag en nacht, zon en maan. Bovendien is in de wisseling van de seizoenen te zien dat alles komt en gaat, leven en dood wisselen elkaar af. Ook de maancyclus laat zien dat niets constant blijft. Er is een tijd van geboorte en groei en er is een tijd van loslaten en afsterven. Een tijd om sterk te zijn en veel te geven en een tijd om tot rust te komen en te ontvangen. Als die in balans zijn blijft een burn-out uit.
Met wie heb jij medelijden?
Ga eens na met welke mensen jij medelijden hebt (gehad). Hoe denk je over hen? Wat voor gevoelens heb je als je aan ze denkt? Zie je ze als een minder mens, puur omdat ze niet overeind konden blijven staan? Denk je minder van ze omdat ze ziek zijn geworden? Mogelijk voel je juist een warm gevoel van binnen en een drang om te helpen. Misschien wel omdat je je voor kunt stellen hoe moeilijk het is om in hun schoenen te staan. Als je de rollen omdraait is het misschien makkelijker om je allergie voor medelijden met jóu los te laten. Je leert zo dat je de liefde en zorg van de mensen die medelijden met je hebben mag ontvangen.
Hoe is dat voor je om het op deze manier te bekijken? Het is even wat anders, niet waar? Misschien begon je deze blog te lezen met de hoop te leren hoe je afrekent met mensen die medelijden tonen. En dan lees je dat je mag leren ontvangen… laat het maar eens goed op je inwerken. Misschien word je boos, omdat dit niet is waar je zin in hebt. Kijk jezelf maar eens eerlijk in de spiegel. Waar wringt de schoen?
In kwetsbaarheid ligt je kracht
Natuurlijk kun je best aangeven dat je niet zit te wachten op medelijden. Je kunt wél specifiek vragen om hulp. Mogelijk heb je door je burn-out geen energie om boodschappen te doen en met zware tassen te sjouwen. Je kunt best vragen of iemand met je mee wilt gaan om de zware dingen te tillen. Of zelfs om de boodschappen helemaal voor je te doen. Zo toon je je toch nog sterk, want juist in het durven erkennen van je kwetsbaarheid en dat je het niet allemaal zelf kunt, ligt kracht. En alleen als er mensen zijn die kunnen ontvangen, kan er ook wat worden gegeven. We hebben elkaar allemaal nodig.
