We leven in een wereld waar we grotendeels van de tijd blootgesteld worden aan deadlines, prestatiedruk en verantwoordelijkheden die soms iets te veel van ons vragen. Helaas raken ook steeds meer mensen bekend met het hebben van een burn-out. Is het niet bij jezelf, dan wel bij iemand in je omgeving. Zoals bekend ontwikkelt een burn-out niet van de een op andere dag, maar gaat daar een flinke periode van onbehandelde chronische stress aan vooraf. We zijn bekend met symptomen zoals vermoeidheid, ongeïnteresseerd overkomen en vaker afwezig zijn op bijvoorbeeld de werkvloer. Maar een aankomende burn-out is soms ook te herkennen aan lichaamstaal die iemand uitstraalt. In dit blog willen we dieper ingaan op dit onderwerp en hoe je aan lichaamstaal een eventuele burn-out kunt herkennen.
Ogen liegen nooit
Er wordt weleens gezegd dat ogen de spiegel van de ziel zijn. En hier zouden we eigenlijk meer gehoor aan moeten geven. Ogen vertellen je altijd de waarheid en die uitstraling hoort ook bij je lichaamstaal. Stress is vaak goed af te lezen van de ogen. Het is een van de eerst aanwijsbare vormen van lichaamstaal die laten merken dat iemand last heeft van spanningen. Je ogen gaan vermoeid staan, je krijgt meer rode adertjes in het oogwit en je kan meer moeite hebben met het maken van oogcontact. Niet zo vreemd ook, want naast je brein zijn je ogen een onderdeel van je lichaam die continu gebruikt worden. Langdurige stress zorgt voor een vermoeide en glazige blik die uitstralen dat de wereld om je heen je te veel is geworden.
Probeer hier ook te letten op de pupillen. Deze zijn vaak verwijd wanneer iemand onder druk staat. Dit komt doordat stress sympathische zenuwen kan activeren, wat voor vergroting van de pupillen zorgt.
Lichaamstaal, houding en beweging
Iemand z’n lichaamshouding spreekt boekdelen over iemands stressniveau en emotionele toestand. Langdurige stress heeft een duidelijke uitwerking op je lichaamstaal in het algemeen. De meest bekende symptomen zijn het optrekken van de schouders, het hoofd naar voren buigen en ineenkrimpen wanneer er zich een stressvolle of emotionele situatie voordoet. Snel schrikken hoort hier bijvoorbeeld ook bij. Wat ook opvalt is dat iemand z’n motoriek trager kan worden en er een duidelijke afname is van spontane bewegingen. De signalen om je heen komen trager binnen omdat je lichaam letterlijk uitgeput is. Je staat in een continue staat van alertheid en dat is simpelweg voor iedereen uitputtend.
De gezichtsuitdrukking verandert
We noemden net al even dat een verandering van lichaamstaal de stand van je ogen kan zijn. Dat dit een van de eerste indicatoren kan zijn van een aankomende burn-out. Je gezicht is hier ook een belangrijk onderdeel van. Non-verbale communicatie is grotendeels af te lezen aan hoe je gezicht staat en wat dit uitdrukt. Je gezichtsuitdrukking is zelfs een van de belangrijkste communicatiemiddelen die je hebt naast je spraakvermogen. Iemand kan aangeven ergens heel blij mee te zijn, maar als zijn gezicht daarbij niet blij staat zal niemand diegene geloven. Tijdens langdurige stress zie je er al snel vermoeid uit, maar heb je ook minder expressie in je gezicht. Emoties zijn lastiger van je af te lezen, de wenkbrauwen staan chronisch in een frons en je lippen zijn samengeknepen.
Ademhaling en stemgeluid als onderdeel van lichaamstaal
Je ademhaling is vaak het laatste waar je bij stilstaat wanneer je stress hebt. Toch is een ongezonde snelle, langzame of oppervlakkige ademhaling een sterke aanwijzing dat de spanningen van afgelopen periode je misschien wel te veel worden. Het kan zelfs zo zijn dat je regelmatig je adem een korte periode inhoudt zonder het door te hebben. Wat hiermee in verbinding staat is je stemgeluid. Chronische stress kan ertoe leiden dat je een hoger of lager stemgeluid produceert. Dit heeft voornamelijk te maken met de spanning die op je stembanden komt te staan. De middenrifspier zorgt ervoor dat er lucht vanuit onze longen langs onze stembanden wordt gestuurd. Langdurige spanning op deze spier kan zorgen voor overbelasting waardoor je stemgeluid kan veranderen.
Jezelf isoleren en terugtrekken
Doordat je langdurig onder spanning leeft, ga je je vanzelf stukje bij beetje steeds meer terugtrekken uit de maatschappij. De behoefte om sociaal betrokken te zijn is minimaal. Je hebt op dit moment even genoeg aan jezelf en verblijft dan ook het liefst in je eigen wereld. Dit valt eerder onder gedrag dan onder lichaamstaal. Toch gaat ook dit weer hand in hand met elkaar. Jezelf terugtrekken gaat gepaard met het vermijden van oogcontact, geen behoefte hebben aan verbale communicatie en het zoveel mogelijk uit de weg gaan van sociale gelegenheden of evenementen. Deze signalen van stress en spanning sluipen er langzaamaan in, maar mogen absoluut niet over het hoofd gezien worden.
Het eet- en slaappatroon verandert
Nog een duidelijk signaal dat iemand langere periode onder spanning staat is een veranderend eet- en slaappatroon. Het kan zijn dat iemand ineens een stuk minder eet door verminderde eetlust, maar de tegenhanger is dat iemand overeet. Stresssignalen die veelal sneller opvallen dan andere vormen van lichaamstaal. Let er bijvoorbeeld op of je collega plots maaltijden begint over te slaan of juist de hele dag zit te snoepen. Je slaappatroon heeft hier ook direct invloed op. Wanneer je oververmoeid bent, heb je minder vaak zin om gezond voor jezelf te koken. Het is gemakkelijker om even een snelle snack te pakken of langs een fastfoodrestaurant te rijden. Slaaptekort kan op zijn beurt ook debet zijn aan een verminderde eetlust. Allemaal gevolgen van een dreigende burn-out.
Met een coach meer inzicht krijgen op lichaamstaal
Het is na dit blog duidelijk dat lichaamstaal een duidelijke indicator kan zijn voor een aankomende burn-out. Misschien heb je wel symptomen van jezelf herkend of heb je nu iemand in gedachten die veel overeenkomsten heeft met bovenstaande informatie. En laten we niet vergeten hoe belangrijk het voor werkgevers is om deze lichaamstaal te herkennen. Liberi biedt voor al deze verschillende aspecten een traject op maat. Je kan individueel aan de slag met een professionele coach of je kiest er als werkgever voor om te focussen op preventie. Voorkomen blijft altijd nog beter dan genezen. Wil je meer weten over wat wij voor jou kunnen betekenen? Neem vrijblijvend contact op voor meer informatie.
