Huidhonger: hoe fysiek contact onmisbaar is

De term huidhonger zal niet direct bij iedereen een belletje doen rinkelen. Het effect ken je waarschijnlijk wel. Huidhonger is namelijk het gemis van fysiek menselijk contact: liefdevolle en betekenisvolle aanrakingen. Dat gevoel wanneer je ein-de-lijk weer een dikke knuffel kunt krijgen van je beste vriend(in). Wat had je dat gemist. Heb je dergelijke fysieke contacten helemaal niet, dan kun je huidhonger ontwikkelen. En dat is niet zomaar een gemis, want steeds meer onderzoeken tonen aan dat je fysiek contact echt nodig hebt voor je geestelijke en fysieke welzijn. In deze blog vertel ik je er alles over. Je leest onder andere:

• Wat huidhonger is
• Of wij echt niet zonder fysiek aanraking kunnen
• De fysieke effecten die je van huidhonger kunt ervaren
• Hoe massagetherapie kan helpen
• Wat kun je zelf nog meer doen?
• Je staat er niet alleen voor

Wat is huidhonger?

Wie heeft tijdens de coronacrisis niet de schrijnende foto’s gezien van opa’s en oma’s die hun pasgeboren kleinkind voor het eerst konden zien door het raam? Grootouders buiten, ouders met hun baby binnen. We moesten afstand van elkaar houden. Een indirect gevolg van de coronapandemie is de toegenomen huidhonger. Het is sinds de coronacrisis een veelbesproken onderwerp. Huidhonger is de essentiële behoefte aan huid-op-huidcontact en ontstaat dus door een gebrek aan aanraking.

Kunnen wij echt niet zonder aanraking?

Het is gebleken dat wij niet zonder huid-op-huidcontact kunnen. Rond de tijd van de tweede wereldoorlog werd dit pijnlijk duidelijk. Baby’s die wees waren geworden werden fysiek verzorgd. Ze kregen voeding, een schone luier en warme kleding. Tegelijkertijd werden ze (op de nodige aanrakingen voor de verzorging na) niet liefdevol aangeraakt. Deze kinderen liepen groeiachterstanden op en soms kwamen ze zelfs te overlijden. Dit is een klassiek schoolvoorbeeld van huidhonger. Onderzoek bij apen wijst in dezelfde richting. Jonge aapjes verkiezen een warme en zachte ‘moederpop’ die geen voeding geeft boven een mechanische ‘moeder’ die wél eten aanbiedt. Huidhonger is dus niet slechts iets menselijks.

Overlevingsmechanisme

Onderzoek suggereert dat aanraking onderdeel is van het overlevingsmechanisme van alle zoogdieren. Onze eerste jaren zijn wij volledig afhankelijk van onze ouders of verzorgers. Het uitblijven van aanrakingen zorgt ervoor dat de stofwisseling van het kind vertraagt. Dit is op korte termijn nuttig. Het kind heeft hierdoor namelijk minder voeding nodig. Hierdoor kan het langer overleven als de ouders er (even) niet zijn. Op de lange termijn zorgt het echter voor groeiachterstanden. Tevens zorgt het voor chronische stress en een verstoorde hechting. Niet liefdevol aangeraakt worden is een vorm van emotionele verwaarlozing.

Aanraking als emotionele behoefte

Als volwassenen kunnen we zelf in ons levensonderhoud voorzien en zijn we in die zin niet afhankelijk van een ander. Toch zorgt huidhonger bij volwassenen voor een verslechtering van onze gezondheid en emotionele welzijn. Een knuffel, een zoen op de wang, of een bemoedigend schouderklopje. Aanrakingen die we eerder als vanzelfsprekend vonden blijken tijdens de coronacrisis hevig gemist te worden. Vooral alleenstaanden kampen met huidhonger. Aanraking is een effectieve manier om te communiceren. Via aanraking voelen we ons verbonden en kunnen we compassie tonen. We voelen ons gesteund, gezien en gehoord. Bovendien helpt het ons om kalmer te zijn in stressvolle situaties. We kunnen dankzij voldoende aanraking beter met stress omgaan.

De fysieke effecten van huidhonger

Naast de emotionele voordelen van aanraking zijn er ook fysieke reacties die in ons lichaam plaatsvinden. Die fysieke reacties hebben vervolgens weer effect op hoe we ons voelen. Zo is het kringetje rond. Aanraking leidt ook tot een verbetering van ons immuunsysteem. Misschien heb je wel gehoord van het ‘knuffelhormoon’ oxytocine. Dit hormoon wordt afgegeven op het moment van aanraking. Het is belangrijk voor hechting en verbinding binnen vriendschappen en relaties. Huidhonger zorgt dus voor een laag oxytocinegehalte in het bloed. Dit heeft verschillende negatieve gevolgen voor de gezondheid zoals chronische stress, depressie, vermoeidheid en eenzaamheid.

Huidhonger kan er dus echt voor zorgen dat jij je mentaal en fysiek minder goed voelt. Net zoals een knuffel of regelmatig liefdevolle aanrakingen je fysiek en mentaal een boost kunnen geven. Ik schreef net al dat vooral alleenstaande kunnen kampen met huidhonger. Dat dit echt een serieus fenomeen kan zijn, blijkt wel uit de reacties wanneer mensen worden gevraagd naar hun eenzaamheid. Verbinding (praten) en fysiek contact worden vaak genoemd als grootste gemis. En bij fysiek contact gaat het veelal dan niet eens over seksueel contact, maar het daadwerkelijk liefdevol en betekenisvol vasthouden of aanraken van een ander en door een ander: huidhonger.

Massagetherapie kan effectief zijn tegen huidhonger

Massagetherapie als een vorm van aanraking is voor verschillende groepen mensen heel effectief gebleken. Mensen met Alzheimer blijken er kalmer van te worden en meer verbindingen aan te kunnen gaan met anderen. Bovendien ondervinden ze minder symptomen van depressie. Zwangere vrouwen ervaren minder pijn en hebben minder last van prenatale depressies. Aanraking heeft vele positieve gevolgen in wetenschappelijke studies. Studenten durven zich drie keer vaker uit te spreken in de klas wanneer ze een bemoedigend klopje op hun rug kregen van een leraar. De overlevingskans van patiënten met complexe ziektebeelden ging omhoog als hun dokter oogcontact zocht en hen aanraakte. Zo zijn er talloze voorbeelden te noemen van onderzoeken waarin aangetoond wordt hoe belangrijk het is om huidhonger te voorkomen.

Wat kun je zelf doen tegen huidhonger?

Allereerst is het belangrijk dat je je gevoelens en verlangens uitspreekt. Hoewel dit misschien niet makkelijk is, is het heel begrijpelijk en normaal om huidhonger te ervaren. Dit kan ook voorkomen bij mensen die wél een relatie en/of gezin hebben. Partners kunnen door een moeilijke periode gaan, waardoor zij elkaar (soms onbewust) minder aanraken. Het uitblijven van liefdevolle aanraking kan zorgen voor nog meer verwijdering. Bewust tijd vrijmaken voor massage, seks en intimiteit kan helpend zijn om weer dichter bij elkaar te komen. Een zoen als één van de partners de deur uit gaat. Een speels kneepje in de knie. Het zit hem vaak in die kleine en liefdevolle aanrakingen. Alleenstaanden kunnen hun verlangen naar aanraking delen met iemand die zij vertrouwen. Een goede vriend of vriendin vindt het zelf waarschijnlijk ook prettig om een stevige knuffel te geven als jullie elkaar weer zien.

Natuurlijk kun je ook langsgaan bij een masseur. Een massage is op meerdere vlakken heilzaam. Het versoepelt de spieren, kalmeert en zorgt voor een algeheel gevoel van tevredenheid. Contactsporten kunnen huidhonger ook verminderen. Stijldansen, worstelen, rugby en zelfverdediging zijn enkele voorbeelden.

Huisdieren

Uiteraard zijn niet al deze oplossingen mogelijk. Zeker niet ten tijde van corona, waar ik eerder al over schreef. Maar wist je dat ook het contact met een huisdier kan helpen om huidhonger te verminderen? Knuffelen met een hond of kat zorgt namelijk ook voor de aanmaak van oxytocine. Neem hierin echter wel een weloverwogen beslissing. Past een huisdier in je leven nu? Past het ook in je leven over een jaar, als het thuiswerken (mogelijk) weer helemaal voorbij is? Als het antwoord ‘nee’ is, kun je overwegen een oppashond te nemen. Je kunt bijvoorbeeld ook vrijwilligerswerk gaan doen bij een kinderboerderij of dierenasiel. Ook omgaan met kinderen zorgt automatisch voor meer fysiek contact. Kinderen herkennen automatisch hun eigen lichamelijke behoefte aan aanraking. Ze zullen daarom uitreiken naar hun ouders, verzorgers en soms zelfs onbekenden.

Je bent de enige niet

Wees je er in elk geval van bewust dat je niet de enige bent die kampt met huidhonger. Fysiologisch en psychologisch hebben wij het als sociale wezens nodig om aangeraakt te worden en aan te raken. Het is heel normaal dat je die behoefte voelt. Je bent hierin niet alleen, dus blijf er ook niet alleen mee zitten. Praat erover met mensen in je omgeving. Als dat niet voldoende is, praat er dan over met een coach of andere hulpverlener. Samen kun je zoeken naar een oplossing die haalbaar is voor jouw situatie.

Nog meer weten over dit onderwerp? In 2020 is de documentaire huidhonger verschenen.