085 - 5363606 
Overcompensatie vindt plaats wanneer iemand zich onzeker, bedreigd of angstig voelt. Het is een vorm van gedrag die als het ware een tegenreactie is op wat er gebeurt. Dit kan op veel verschillende manieren naar voren komen. In deze blog kijken we naar hoe overcompensatie eruit kan zien en waarom je daar last van kunt hebben. Vervolgens sluit ik natuurlijk af met een aantal tips en ideeën waarmee je je eigen bewustzijn wat betreft je gedrag kunt vergroten. Op die manier kun je jouw vorm van overcompensatie verminderen.
Overcompensatie als vastgeroest patroon
Houd er echter wel rekening mee dat veel van ons gedrag, zoals overcompensatie, aangeleerd gedrag is dat we al jaren vertonen. Het zijn vaak oude patronen waar we automatisch in vallen. Vaak is het ook een vorm van coping, een manier waarop we om zijn gegaan met moeilijke of bedreigende situaties in onze kindertijd.
Deze vastgezette patronen zijn niet van de ene op de andere dag ineens weg, dus wees mild voor jezelf en als je merkt dat je er zelf niet uit komt, zoek dan hulp. Dit kan bijvoorbeeld bij onze coaches, of op een andere manier die passend voelt voor jou. Maar blijf in elk geval niet in je eentje aanhikken tegen een ‘strijd’ met overcompensatie!
Onze coaches zijn gespecialiseerd in het coachen van mensen met stress en burn-out,
depressie en angst- en/of paniekaanvallen. Wij zorgen dat je snel de juiste hulp krijgt.
€159.00
Online cursus
Stap voor stap stressvrij, bewezen effectief, op basis van het Liberi Fasenplan.
Sociale overcompensatie
Zoals ik al eerder schreef, zijn er verschillende vormen van overcompensatie. Een veel voorkomende vorm is de sociale overcompensatie. Dit houdt in dat iemand die zich onzeker voelt, bang is voor afwijzing en mogelijk een laag zelfbeeld heeft, zich precies het tegenovergestelde gaat gedragen als hoe die zich voelt.
Dit klinkt misschien tegenstrijdig, maar zo werkt het wel vaak. Iemand die nogal arrogant, dominant of opschepperig overkomt, kan zomaar vanbinnen een heel onzeker persoon zijn. Diegene wil niet dat dit gezien wordt door de buitenwereld en stelt zich daarom heel zelfverzekerd op. Je zou kunnen stellen: hard van buiten, zacht van binnen. Want binnenin voelt deze persoon zich alles behalve sterk en zelfverzekerd. Hij heeft een grote angst dat mensen dit mogelijk ontdekken, dus hij doet er alles aan om dit te voorkomen.
Nog een andere vorm van sociale overcompensatie is please-gedrag. Door de focus steeds te leggen op hoe je een ander zoveel mogelijk naar de zin kan maken, hoop je te voorkomen dat deze je afwijst of anderszins negatief beoordeelt. Dit kan erg vermoeiend zijn en kan leiden tot stress- en spanningsklachten.
Materiële overcompensatie
Een op het oog heel andere vorm is de materiele overcompensatie. Het gaat dan om het pronken met luxe of dure producten. Een dikke auto voor de deur, merkkleding of bijzondere gadgets moeten een gevoel van zekerheid en sociale status geven. In zekere zin is dit dus ook een vorm van sociale overcompensatie, want het gaat erover hoe iemand gezien wordt in de ogen van anderen. Hoe het zich uit, heeft in dit geval wel degelijk een andere vorm. Iemand kan ook een bepaalde mate van koopverslaving hebben, om daarmee een gevoel van controle te ‘kopen’. Het kan daarmee voelen of diegene succesvol is, want zij kan zich dit veroorloven. Het is maar de vraag of dat op de lange termijn werkelijk zo is.
Doe de gratis burn-out test,
test in 5 minuten hoe
het gesteld is met jouw
stressniveau
Fysieke overcompensatie
Een derde vorm van overcompensatie is de fysieke variant. Iemand legt dan een overdreven focus op het uiterlijk om op die manier onzekerheden te verbergen. Dit kan zich uiten in extreem veel sporten (bijvoorbeeld veel trainen om zo veel mogelijk spieren op te bouwen), extreem diëten of zelfs in de vorm van cosmetische ingrepen van lichaamsdelen waar iemand zich onzeker over voelt en als ‘lelijk’ bestempelt.
Op de werkvloer
Ook op de werkvloer kan overcompensatie een rol spelen. Misschien heb je wel eens gehoord van het imposter syndroom. Iemand is dan constant bang ‘door de mand te vallen’. De angst dat ontdekt wordt dat diegene helemaal niet zo goed is in zijn werk als die zich voordoet, overheerst.
Door veel over te werken of constant de lat voor zichzelf (te) hoog te leggen, hoopt deze persoon te voorkomen dat de werkgever en/of collega’s hem ‘ontmaskeren’. Je begrijpt dat dit veel energie kost en niet vol te houden is op de lange termijn. Juist de angst om als incompetent gezien te worden, leidt uiteindelijk tot incompetentie!
Emotionele overcompensatie
De laatste variant die ik hier wil benoemen is emotionele overcompensatie. Iemand probeert dan haar (negatieve) emoties te verbergen of verdringen. Dit kan zich uiten door overdreven optimisme. Diegene gedraagt zich overdreven positief of vrolijk, terwijl zij zich onder de oppervlakte helemaal niet zo voelt.
Je eigen emoties niet serieus nemen kan zich ook uiten in cynisme of sarcasme. Je doet dan alles af met humor of minachting, maar daarmee zet je een muur om je hart en kan je geen ware verbinding vormen met anderen. Het maakt eenzaam en kan daardoor gepaard gaan met een moedeloos of hopeloos gevoel.
Onze coaches zijn gespecialiseerd in het coachen van mensen met stress en burn-out,
depressie en angst- en/of paniekaanvallen. Wij zorgen dat je snel de juiste hulp krijgt.
€159.00
Online cursus
Stap voor stap stressvrij, bewezen effectief, op basis van het Liberi Fasenplan.
Tips en ideeën
Wat doe je vervolgens als je één van deze vormen van overcompensatie bij jezelf herkent? Gefeliciteerd, want je herkent het al bij jezelf. Deze bewustwording is de eerste stap, want als je niet weet dat je het doet, kan je het ook niet veranderen. Probeer vervolgens op te merken wanneer de overcompensatie de kop opsteekt. In welke situaties gebeurt het? Bij welke mensen? Speelt het vooral op als je je moe voelt of als je een drukke periode hebt gehad, of is het altijd aanwezig? Bevraag jezelf en wees eerlijk.
Laat zelfoordeel achterwege
Juist als je merkt hoe vaak je overcompensatie toepast, is het van belang lief voor jezelf te blijven. Veroordeel jezelf niet (doe ik het nu alweer?!), maar wees trots op het feit dat je jezelf doorhebt. Vervolgens kun je kijken of het je lukt te oefenen met ander gedrag. Begin in een makkelijke situatie of met de mensen waar je je het meest vertrouwd voelt en zie wat er gebeurt als je de overcompensatie achterwege laat. Hoe reageert je omgeving op jou? Wat doen jouw eigen gedachten? Gaan ze met je aan de haal? Vraag jezelf dan af of ze wel waar zijn. En zo ja, of ze behulpzaam zijn. Zo heb je altijd je eigen coach bij de hand!
Bronvermelding:
Het Hypnose Instituut Nederland over overcompensatie.
Hypnose Instituut Nederland
Veelgestelde vragen
Overcompensatie vindt plaats wanneer iemand zich onzeker, bedreigd of angstig voelt. Het is een vorm van gedrag die als het ware een tegenreactie is op wat er gebeurt. Je probeert iets zogenaamd goed te maken. Dit kan op veel verschillende manieren naar voren komen.
Houd er rekening mee dat veel van ons gedrag, zoals overcompensatie, aangeleerd gedrag is dat we al jaren vertonen. Het zijn vaak oude patronen waar we automatisch in vallen. Vaak is het ook een vorm van coping, een manier waarop we om zijn gegaan met moeilijke of bedreigende situaties in onze kindertijd. Deze vastgezette patronen zijn niet van de ene op de andere dag ineens weg, dus wees mild voor jezelf en als je merkt dat je er zelf niet uit komt, zoek dan hulp. Dit kan bijvoorbeeld bij onze coaches, of op een andere manier die passend voelt voor jou. Maar blijf in elk geval niet in je eentje aanhikken tegen een ‘strijd’ met overcompensatie!
In deze blog behandelen we enkele veel voorkomende varianten: sociale, materiële, fysieke, emotionele en werk gerelateerde overcompensatie. Dit is echter geen uitputtend, volledig overzicht.
Gefeliciteerd, want je herkent het al bij jezelf. Deze bewustwording is de eerste stap, want als je niet weet dat je het doet, kan je het ook niet veranderen. Probeer vervolgens op te merken wanneer de overcompensatie de kop opsteekt. In welke situaties gebeurt het? Bij welke mensen? Speelt het vooral op als je je moe voelt of als je een drukke periode hebt gehad, of is het altijd aanwezig? Bevraag jezelf en wees eerlijk. Juist als je merkt hoe vaak je overcompensatie toepast, is het van belang lief voor jezelf te blijven. Veroordeel jezelf niet (doe ik het nu alweer?!), maar wees trots op het feit dat je jezelf doorhebt. Vervolgens kun je kijken of het je lukt te oefenen met ander gedrag. Begin in een makkelijke situatie of met de mensen waar je je het meest vertrouwd voelt en zie wat er gebeurt als je de overcompensatie achterwege laat. Hoe reageert je omgeving op jou? Wat doen jouw eigen gedachten? Gaan ze met je aan de haal? Vraag jezelf dan af of ze wel waar zijn. En zo ja, of ze behulpzaam zijn. Zo heb je altijd je eigen coach bij de hand!
Wil jij hulp bij stress of burn-out?
Doe geheel vrijblijvend de burn-out test of neem contact met ons op.
Direct contact Of bel 085 - 5363606