Schoonheidsideaal anno nu: lang en slank. Dat is wat we te zien krijgen op de televisie, op sociale media, in tijdschriften en in de etalages van onze favoriete modemerken. Liefst geen grammetje vet en overgewicht is uit den boze. Hoewel er iets voor te zeggen valt (een gezond BMI en gewicht hebben hangt namelijk samen met een gezond lichaam en dus minder ziekten en zorgkosten), heeft dit ook een keerzijde: veel vrouwen (en in mindere mate ook mannen) zijn onzeker over hun eigen lichaam. Eetstoornissen als anorexia, boulimia of orthorexia spelen op naarmate het schoonheidsideaal moeilijker wordt om te bereiken.
Wat velen zich niet realiseren, is dat veel foto’s en beelden die we te zien krijgen van lange, slanke modellen gefotoshopt zijn. Bovendien: deze modellen werken er hard aan om hun figuur zo te behouden, wat vaak desastreuze effecten heeft: menstruaties blijven uit en vrouwen zijn zichzelf letterlijk aan het uitmergelen. Moet dit het ideaal zijn waar vrouwen naar moeten streven? Of in het geval van mannen: naar het stereotype beeld van de sterk gespierde vent? Hoeveel uren training ondergaan deze mensen om hun figuur zo te behouden? Vaak staan ze elke dag in de sportschool en op sommige dagen lopen ze daarnáást ook nog tien kilometer hard. Het is gewoonweg niet realistisch voor de ‘gewone’ mens om dit ideaal voor zichzelf hoog te houden. Fotoshop nog niet eens meegerekend.
Het schoonheidsideaal verandert met de tijd mee
Bovendien: wat het schoonheidsideaal is hangt helemaal af van de tijd waarin je leeft, maar ook van de regio waar je woont. Ten tijde van de Grieken en Romeinen werden volslanke dames en heren als mooi gezien. Het liet namelijk zien dat je van goede komaf was: er was kennelijk genoeg geld om goed te kunnen eten. Zo werd ook een blanke huid in bijvoorbeeld China geroemd. Wie arm was moest op het land werken en kreeg zo een zongebruinde huid. Rijke mensen hoefden niet naar buiten en konden zo hun ‘mooie’ witte huidje behouden. Je ziet nog steeds veel Chinezen met een paraplu lopen in de zomer. Terwijl Hollanders het liefst op het strand liggen te bakken voor het felbegeerde bruine huidje!
Waar hecht je waarde aan?
De vraag is dus eigenlijk: waar hecht jij waarde aan? Als je probeert om te voldoen aan een schoonheidsideaal dat vanuit je cultuur is bepaald, maar je staat er zelf niet helemaal achter, dan kan dat flink wat stress opleveren. Je hebt geen intrinsieke motivatie, maar je laat je leiden door externe verwachtingen. Maar wat vind jíj nu werkelijk belangrijk? Misschien vind je het wel veel belangrijker om met je kleinkinderen te kunnen voetballen (en dus fit te zijn), dan dat je in een maatje 36 past. Wat maakt het dan uit of je 70 of 80 kilo weegt?
Het schoonheidsideaal op het werk
Toch heeft het schoonheidsideaal meer invloed op ons dan we mogelijk zouden willen. Symmetrische gezichten vinden we aantrekkelijker dan asymmetrische gezichten. In psychologische onderzoeken bleken mensen met een symmetrisch gezicht aardiger gevonden te worden (slechts gebaseerd op foto’s!) dan mensen die dat niet hadden. Bovendien werden de symmetrische gezichten sneller uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek. Je zou dit discriminatie kunnen noemen, en dat is het in wezen ook. Het probleem is echter dat deze keuze voor de ‘knappere’ sollicitant veelal helemaal niet bewust wordt gemaakt. Het is een onderbuikgevoel, waarbij we de redenen om iemand wel of niet uit te nodigen rationaliseren met ons verstand.
Op dezelfde manier hebben we razendsnel een oordeel over iemand die we voor het eerst ontmoeten. De welbekende ‘eerste indruk’ is heel bepalend hoe we ons verhouden tot de andere persoon. Alleen al dénken dat iemand aardig is (wat dus vaker gedacht wordt bij ‘knappe’, symmetrische gezichten) zorgt ervoor dat we onszelf ook aardiger opstellen naar die andere persoon. Op deze manier wordt het een self fulfilling prophecy: omdat wij ons ‘aardig’ gedragen, zal die ander ook geneigd zijn weer aardig naar ons te zijn. Andersom geldt hetzelfde: als iemands gezicht ons niet aanstaat (‘wat een rotkop heeft die persoon’), dan zullen we onszelf mogelijk wat koeltjes en terughoudend opstellen. Die ander voelt dit (onbewust) aan en reageert daar weer op.
Wat doen we hieraan?
Nu je weet hoe een geldend schoonheidsideaal ons gedrag richting anderen bepaalt, wat kun je hier zelf dan mee doen? Als jij redelijk past in het ‘perfecte plaatje’ dat door een schoonheidsideaal wordt bepaald, dan heb je niet zoveel te vrezen. Mensen zullen snel geneigd zijn je dingen te gunnen en je met respect behandelen. Maar als je minder voldoet aan de eisen van dit schoonheidsideaal, dan is het goed je allereerst te beseffen dat het schoonheidsideaal vrij nietszeggend is. Op de ene plaats wordt je als ‘mooi’ beschouwd, aan de andere kant van de wereld vindt men je ‘lelijk’, even kort door de bocht gezegd.
Je zult – als je buiten de nauwe definitie die het schoonheidsideaal stelt valt – misschien wat harder moeten werken – laat die ander maar zien wat een leuke persoonlijkheid jij hebt! Tegelijkertijd is bewustwording essentieel. Een huidverzorgingslijn heeft daar eerder mooie reclames voor gemaakt. Ook vandaag de dag zetten zij vrouwen in beeld met ronde vormen: veel realistischere beelden dan wat je doorgaans ziet in reclames! Ze leggen de focus op ‘echte schoonheid’, onder de slogan ‘je bent mooi zoals je bent.’ Een schoonheidsideaal gebaseerd op zelfvertrouwen en als een bron van inspiratie, in plaats van een broedplaats voor onzekerheid.
Kwetsbaarheid verbindt
Ook jij kunt hier zelf je steentje aan bijdragen. Open het gesprek over het schoonheidsideaal. Wees eerlijk over je eigen onzekerheid. Kwetsbaarheid verbindt, want een ander herkent vrijwel altijd die onzekere gevoelens – al is het mogelijk op een ander vlak. Wij mensen zijn (bijna) allemaal onzeker. Openheid en eerlijkheid worden beloond: we voelen ons meer verbonden met anderen. Je hoeft het niet je persoonlijke missie te maken om het geldende schoonheidsideaal te veranderen. Maar je kunt wél begrip, compassie en inzicht brengen bij de mensen om je heen. Het belangrijkste is tenslotte een mooi innerlijk. En dan volgt dat mooie uiterlijk vanzelf.
Merk je dat je onzekerheid je echter zoveel parten speelt dat je wel wat hulp kunt gebruiken? Schroom niet om een coach in te schakelen! Samen kom je tenslotte een stuk verder dan alleen.
