Hoe meer haast we hebben, hoe minder tijd we hebben
Haast, het lijkt net als druk zijn, wel een statussymbool geworden. Het geeft namelijk aan dat we een volle agenda hebben, dat we gewichtig en belangrijk zijn. Maar is dat nou zinvol? Je Haasten? Is er met al die haast om zoveel mogelijk in een dag te proppen sprake van een toename van wat we kwantitatief en kwalitatief gezien klaar spelen? Of rennen we met haasten ons doel volledig voorbij? Is rustig stil staan, om een gezonde passende planning te maken niet veel productiever? Als we meer en beter presteren zonder ons te haasten en zonder haast ook nog eens de kans op een burn-out stevig reduceren, waarom doen we het dan? Dat en nog meer hoop ik duidelijk te kunnen maken in dit blog.
We hebben ongelofelijke haast
Haast, het is niet iets van de afgelopen 10 jaar. Romeins historicus Gaius Suetonius Tranquillus zei in de eerste eeuw van onze jaartelling al: “Haast je langzaam”. Een advies waar we ook vandaag de dag nog wat van kunnen leren. Je haasten is iets doen met extra aandacht voor de tijd die dat ‘kost’. Je haasten is iets sneller doen terwijl het ook langzamer kan.
De mate waarin mensen zich haasten, lijkt cultureel bepaald te zijn. Zo zijn wij in Europa door onze protestantse cultuur waarin plicht en hard werken, en de hoop de tijd – en daarmee het leven – te overwinnen, veel gehaaster dan bijvoorbeeld de boeddhisten in Azië. Bijna alles wat wij dagelijks doen, lijkt te gebeuren met een gevoel van urgentie.
We willen het liefst zoveel mogelijk en ook nog eens alles tegelijk, en nu, niet morgen, daarin zijn we net kinderen – sterker nog, zijn we kinderen gebleven. Met als gevolg dat we dat alles wat we willen, meestal half bewust, in een te kleine hoeveelheid tijd willen doen. We proppen de bezigheid in de tijd, en nemen niet de tijd die de bezigheid vraagt.
Wat levert ons al die haast op?
Het gevoel van controle. En ik wil hier de nadruk leggen op gevoel, want:
- controle is een illusie
- daar waar je enigszins controle over hebt, verlies je juist door te haasten.
Maar omdat wij met z’n allen het zo spannend vinden om de controle los te laten of te erkennen dat we geen controle hebben, haasten we ons door het leven. In een soort van “alle ballen in de lucht houden” poging, waardoor er geen tijd overblijft om stil te staan bij wat echt belangrijk is.
Echt stil worden, tussen alle stress en taken die we onszelf hebben toebedeeld is ook erg spannend en kan voor menigeen ook leiden tot angstige gevoelens. Stil worden en even niets doen, of sterker nog ons vervelen is een vaardigheid die we tegenwoordig niet meer ontwikkelen. Dit terwijl György Konrád terecht zegt: “Alle problemen die ik in mijn leven heb gehad, waren het gevolg van haast en niet van te laat zijn.”
Voordelen van onthaasten
Er zijn de nodige voordelen van onthaasten:
- Je hersenen kunnen meer als ze uitrusten. Je hoofd in een lagere versnelling zetten kan je gezondheid, innerlijke rust, concentratie en vermogen om creatiever te denken ten goede komen. Volgens Milan Kundera (schrijver en docent vergelijkende literatuurwetenschap) krijgen we zo de ‘wijsheid van de traagheid’.
- Je krijgt tijd om zaken te verwerken. Door verveling en saaie momenten krijg je tijd om ervaringen te verwerken en de gelegenheid voor verkenning van een eigen binnenwereld, aldus auteur Joke Hermsen.
- Je staat stil bij de “tussentijd’: Volgens Nederlands cabaretier en schrijver Kees van Kooten lijkt met al onze technische snufjes, tussentijd, kostbare tijd die je haast niet opmerkt, een beetje te verdwijnen. Doordat elke seconde nu gevuld wordt hebben we deze kostbare tijd, waarin prachtige ideeën en gedachten ontstonden, bijna niet meer.
- Spontane afspraken: De Indonesische Rita Sri Suwantari, zegt dat we in Nederland door onze volle agenda’s geen tijd meer hebben voor spontane afspraken. Zelfs onze vakanties zijn al helemaal van te voren ingevuld. Vrije tijd plan je niet, die vul je spontaan in.
De zinkende boot
Ik heb als verpleegkundige mogen ervaren dat het erg verleidelijk kan zijn om je hele dienst gehaast rond te lopen. Er is altijd veel werk te doen en er was meer dan eens tekort aan handjes. Het vervelende van dat haasten is dat je hierdoor juist nog veel meer werk krijgt. Als je iemand gaat wassen, maar je vergeet een aantal dingen mee te brengen, dan loop je de hele tijd heen en weer. Maar ook als je geen tijd maakt voor een planning, dan mis je belangrijke zaken. Zaken die later veel meer tijd kosten. Zo kunnen patiënten angst of verdriet hebben om hun situatie. Kun je dit op tijd onderkennen dan kun je ze veel beter en effectiever van informatie voorzien waardoor ze hun situatie kunnen accepteren.
In de burn-out coaching, zien we regelmatig dat mensen er alles aan doen om hun kop boven water te houden. Er is een lek in hun spreekwoordelijke boot gesprongen en ze doen er alles aan om het water uit de boot te scheppen. Net zo lang tot ze van uitputting omvallen. Voor ons is het dan de uitdaging om deze mensen te confronteren: “Stop nou eens met redden en rennen, en vraag jezelf af, waarom loopt mijn boot toch de hele tijd vol met water?” Als je als werknemer, als werkgever of zelfstandige alleen nog maar tijd hebt om water uit je boot te scheppen, dan ga je uiteindelijk altijd kopje onder. Hoe meer haast je hebt, hoe minder tijd je overhoudt om echt belangrijke zaken op te pakken.
Waar gaat het nou eigenlijk om?
Zoals zo vaak besteden we onze aandacht, energie en onze tijd aan zaken die als we er bij stil staan, niet eens zo heel erg belangrijk zijn. Want als je even stilstaat, zonder al die haast. Als je de menselijke natuur neemt in relatie tot haast, dan blijkt dat alles wat we écht belangrijk vinden voor goed en gelukkig leven, juist bestaat bij de afwezigheid van haast.
Denk bijvoorbeeld aan hoe we het liefst uit eten gaan, vakanties vieren of onze oude dag voorstellen. Zoveel rust, zo op ons gemak. Of het paradijs na dit leven, als je daarin gelooft. Of een mooi boek lezen of een goed gesprek voeren. Rust hoort bij geluk als de hemel bij het paradijs. En dat is de paradox: we zien dit wel in, alleen doen we het niet.
Het lijkt wel of de haast het heeft gewonnen, maar het leven en de tijd hebben verloren. Een handvol haast. Het beeld van de tijd en het leven dat als los zand wegloopt tussen onze vingers.
2 reacties
Supergoed artikel!!
Steengoed in elkaar geschreven en glashelder en overtuigend
Bedankt Gideon! Daar doen we het voor!