Het gelukshormoon: is het een feit of een fabel? Je hoort er veel over. Het gelukshormoon zou je zelf kunnen aanmaken en zo zou je er zelf voor kunnen zorgen dat jij je beter gaat voelen. Is dat waar? Zeker. Maar het is wel goed om te weten hoe dit precies werkt. Want “het gelukshormoon” bestaat niet. Wat wel bestaat, zijn vier verschillende hormonen die je zou kunnen classificeren als gelukshormonen.
Je leest over:
- Dat “het” gelukshormoon niet bestaat
- Maar wat is het dan precies?
- Het gelukshormoon endorfine
- Gelukshormoon dopamine
- Gelukshormoon serotonine
- Het (vaak wat minder bekende) gelukshormoon oxytocine
- Wat gebeurt er bij een verstoring?
- Stimuleer zelf je aanmaak
- Wanneer kun je hulp van een coach inschakelen?
“Het” gelukshormoon bestaat niet
In deze blog lees je over gelukshormonen. Inderdaad: meervoud. Het gaat om de hormonen endorfine, dopamine, serotonine en oxytocine. Ze worden vaak onder één noemer geschaard en worden gelukshormoon genoemd. De term “knuffelhormoon” valt ook wel eens. En men spreekt ook wel eens van een soort rush van geluk. De vier bekendste en belangrijkste gelukshormonen zijn: endorfine, dopamine, serotonine en oxytocine. Wat is precies het verschil tussen deze vier gelukshormonen en welk hormoon doet wat? Ze dragen bij aan het verlagen van stress en een goed gevoel.
Wat is een gelukshormoon nu precies?
Een gelukshormoon regelt, net als alle andere hormonen, hoe jij je voelt. Deze hormonen zijn zogenaamde “neurotransmitters“. Zij geven signalen door aan je lichaam waardoor je een bepaald gevoel krijgt. In het geval van een gelukshormoon is dat een positief gevoel. Dat is de belangrijkste overeenkomst tussen de vier verschillende en belangrijkste gelukshormonen. Ze hebben elk een andere functie en een ander resultaat.
Gelukshormoon endorfine
Endorfine is een gelukshormoon dat diep in ons systeem geworteld zit. Het is een hormoon dat vroeger al bij mensen een belangrijke rol speelde. Het heeft namelijk pijnstillende eigenschappen. Denk daarbij niet aan een soort lichaamseigen paracetamol: het hormoon reguleert het pijnniveau tijdens inspanning. Wanneer je inspanning levert, bijvoorbeeld tijdens sporten (en in de oudheid tijdens het jagen), zorgt endorfine ervoor dat je goede prestaties kunt leveren zonder dat je spieren pijn doen. Tot op zekere hoogte, natuurlijk. Wanneer je jouw grens overschrijdt kan ook endorfine je niet meer redden. Endorfine onderdrukt niet alleen de pijn, maar zorgt er ook voor dat wij fysieke inspanning als aangenaam ervaren. Sporten en seks bijvoorbeeld, zouden zonder dit hormoon lang niet zo plezierig zijn.
Gelukshormoon dopamine
Dopamine is een hormoon dat veelvuldig vrijkomt. Dit gelukshormoon doet zijn naam eer aan: het zorgt ervoor dat je genot en blijdschap ervaart. Hiervoor hoef je niet eens iets speciaals te doen. Het is een hormoon dat ons goed laat voelen bij het doen van kleine dingen. Praten met een vriend of vriendin die je een tijdje niet gezien hebt of ontdekken dat je favoriete serie een nieuw seizoen heeft. Maar ook tijdens het eten van een lekkere snack zorgt dopamine ervoor dat je hiervan geniet. De kracht van dopamine is tegelijkertijd ook een soort valkuil. Dopamine produceert een kortstondige rush waar je lichaam goed op reageert… en meer van wil. Dopamine voelt als een beloning. Dit verklaart ook voor een deel waarom mensen verslaafd kunnen raken aan (in eerste instantie) fijne ervaringen.
Gelukshormoon serotonine
Van alle gelukshormonen drukt serotonine wellicht de grootste stempel op hoe jij je voelt. Dit is meer dan slechts een gelukshormoon. Serotonine is een regulator en een balansbewaarder. De stof heeft niet alleen invloed op hoe gelukkig jij je voelt, maar onder andere ook op enkele vitale lichaamsfuncties en je immuunsysteem. Met een gezonde serotonine-aanmaak zit je lekker in je vel. Maakt je lichaam te weinig van deze stof aan, dan heeft dit onherroepelijk weerslag op je algehele gesteldheid.
Gelukshormoon oxytocine
Gelukshormoon oxytocine heeft een kenmerkende bijnaam: het knuffelhormoon. Dit hormoon komt vrij tijdens sociale interactie. Een gebrek aan oxytocine kan worden veroorzaakt door onder andere eenzaamheid en een gebrek aan sociale interactie. Je zult je dan niet gelukkig voelen. Opvallend aan oxytocine is dat het ook echt alleen maar door je lichaam wordt aangemaakt wanneer je daadwerkelijke interactie hebt. Vooral fysieke interactie zorgt voor een piek in de oxytocine aanmaak. Dit hormoon is dus een belangrijke reden waarom knuffelen met een geliefde of dierbare zo’n fijn gevoel geeft.
Wat gebeurt er bij een verstoring van deze gelukshormonen?
Duidelijk is dus dat deze vier gelukshormonen een belangrijke rol spelen in hoe jij je voelt. Dat betekent ook dat een verstoring – een teveel of tekort – gevolgen heeft voor je gemoedstoestand. Een gelukshormoon is dus niet per definitie een gelukshormoon: dit is het alleen in de juiste hoeveelheden. Maar wat kunnen de effecten zijn van te veel of te weinig endorfine, dopamine, serotonine of oxytocine? Van gelukshormonen kun je dan eigenlijk niet meer spreken.
Te laag endorfinegehalte
Een te laag endorfinegehalte zal ervoor zorgen dat jij je fysiek, maar ook mentaal niet goed voelt. Een lamlendig gevoel omschrijft dit wellicht het best. Je kunt je echter ook somber, ongelukkig of angstig gaan voelen. Wanneer je endorfinegehalte te laag is, zul je de natuurlijke neiging hebben om dit te compenseren. Je systeem spoort je aan om te zoeken naar een snelle boost. Vaak gaan mensen snelle suikers eten voor een snelle boost. Het is echter verstandiger om te zorgen voor een duurzamere aanmaak van endorfine. Ga bijvoorbeeld sporten, wandelen of zorg voor intimiteit met je partner.
Het probleem van dopamine
Bij dopamine gaat het niet zo zeer om een aanmaak van een tekort of overschot dat voor problemen kan zorgen. Een gevaar schuilt in de dingen die dopamine kunnen aanmaken en je reactie hierop. De automatische reactie van je lichaam op dopamine is een vraag om meer. Voor verslavingsgevoelige mensen, is dit een groot risico. Want ook zaken als gokken of drugs worden “beloond” met dopamine.
Te weinig serotonine of oxytocine is problematisch
Een te lage serotonine-aanmaak is al snel problematisch. Vooral vrouwen kunnen hier veel last van ervaren. Dit heeft ermee te maken dat vrouwen dubbel zoveel serotonine aanmaken als mannen. Een tekort aan serotonine heeft zijn weerslag op je algehele gesteldheid. Een ernstig tekort kan zorgen voor angsten en depressies. In veel gevallen wordt medicatie voorgeschreven om het serotonineniveau op een gezonde waarde te krijgen.
Een gebrek aan oxytocine heeft vergelijkbare effecten als een gebrek aan serotonine. In de basis zullen de effecten iets minder heftig zijn, maar een oxytocine tekort kent wel bepaalde gevaren. Zeker voor jonge mensen en kinderen. Dit hormoon is namelijk belangrijk voor de ontwikkeling en goede werking van tal van lichaamsfuncties. Daarbij is het onmisbaar voor een gezonde ontwikkeling van de hersenen. Ook bij een blijvend oxytocine tekort wordt vaak medicatie toegepast.
Een gelukshormoon aanmaken kun je dus vaak zelf
Een gelukshormoon aanmaken kan ervoor zorgen dat jij je beter gaat voelen. Het grote voordeel is dat je dit in veel gevallen zelf kunt doen. We hebben allemaal wel eens een rotgevoel. Doe je hier niets aan, dan blijft dit gevoel vaak lang hangen. Ga je echter actief aan de slag om dit te veranderen, dan merk je vaak dat jij je ook echt een stuk beter gaat voelen. Dat is geen magie, dat is simpelweg het effect van het gelukshormoon dat wordt aangemaakt. Lekker even gaan bewegen of sporten is dus géén loos advies. En wanneer jij je hierna beter voelt, dan is er géén sprake van een placebo-effect.
Kan een coach mijn helpen?
Ondanks dat je zelf dus heel wat kan doen om de aanmaak van gelukshormonen te stimuleren, betekent dit natuurlijk niet de oplossing van al je problemen. Hoe je lichaam gelukshormonen aanmaakt, is deels genetisch bepaald. Elk gelukshormoon heb je nodig om goed te kunnen functioneren en je normaal en gelukkig te voelen. Een tekort aan deze belangrijke hormonen kan niet alleen worden veroorzaakt door een ziekte of aandoening. Ook je eigen gedrag draagt hieraan bij. Heb jij last van (veel) stress, angsten of depressieve gevoelens, dan kan een verandering in je levensstijl zorgen voor verbetering. De coaches van Liberi staan voor je klaar om samen met jou voor deze verandering te zorgen. Door te werken aan concrete doelen kun je een omslag maken en je levensstijl blijvend aanpassen zodat jij je fitter, gezonder en gelukkiger voelt.
1 reactie
Als je regelmatig last hebt van een onregelmatige hartslag (extrasystolen) welk hormoon heeft daar mee te maken ?