Vergeetachtig zijn we allemaal wel eens. Vooral in een drukke periode kan het zijn dat je geheugen je soms in de steek laat. Stress heeft namelijk veel invloed op je geheugen en het vermogen herinneringen op te slaan of terug te halen. Langdurige stress kan ernstige geheugenproblemen veroorzaken. Gelukkig is dit niet onomkeerbaar. Je kunt niet op je woorden komen of ben regelmatig iets kwijt voordat je het neer hebt gelegd. Een signaal dat je het misschien iets rustiger aan moet doen. In dit blog leggen we uit wat de invloed is van stress op je geheugen. Daarnaast een paar tips om je denkvermogen te trainen.
Wat is je geheugen eigenlijk?
Je geheugen is je vermogen belangrijk informatie op te slaan in je hersenen. Er zijn verschillende delen in je hersenen waar je herinneringen opgeslagen worden. Basisvaardigheden zijn bijvoorbeeld volledig afhankelijk van je geheugen. Je plast bijvoorbeeld niet meer in je broek omdat je onthouden hebt hoe je je urine op kunt houden. In de meeste gevallen hoef je hier niet meer over na te denken. Een automatisch geheugensteuntje geeft jou een signaal dat je moet plassen. Geluiden, beelden, geuren en tast zijn cruciaal voor het opslaan van herinneringen.
Je geheugen heeft ook een belangrijke sociale functie. Sociale vaardigheden, maar ook leerstof op school wordt allemaal opgeslagen in je zogenoemde harde schijf. Veel van de handelingen die je doet gaan automatisch. Wanneer je veel stress hebt kan het zijn dat je deze automatische handelingen niet opslaat. Er ontstaan geheugenproblemen doordat je spreekwoordelijke emmer overloopt. Hierdoor ben je snel iets kwijt, vergeet je de helft van je boodschappen of vergeet je je kind van school te halen.
Onbewust- en bewust geheugen.
Je geheugen bestaat uit een bewust- en onbewust geheugen. Wanneer je hebt leren fietsen hoef je niet de rest van je leven op te letten of je valt. Zo werkt dit ook met lopen, zwemmen, sporten en klokkijken. Vaardigheden die opgeslagen worden en als automatische piloot functioneert. Je leven wordt best lastig wanneer je altijd na moet denken hoe je moet lopen zonder te vallen. Sommige medische aandoeningen kunnen geheugenproblemen veroorzaken. Hierdoor kun je moeilijkheden ervaren met het uitvoeren van je basisvaardigheden.
Daartegenover staat je bewuste geheugen. Dit zijn bijvoorbeeld herinneringen van vroeger. Lessen die je op school hebt gehad om je werkzaamheden uit te kunnen voeren of herinneringen van bijvoorbeeld vakanties. Maar ook geleden trauma’s vallen onder het bewust geheugen. Zodra je nadenkt over een herinnering of een bepaalde kennis die je nodig hebt, doe je een beroep op je bewuste geheugen.
Geheugenproblemen door medisch verklaarbare aandoening.
Helaas zijn er een aantal medische aandoeningen die invloed hebben op je geheugen. De meest bekende geheugenziekten zijn dementie en alzheimer. Deze ziektes tasten de hersenen aan waardoor er geheugenproblemen ontstaan. De korte- en lange termijngeheugen worden door deze aandoening aangetast. Zo dusdanig dat je gegeven moment niet meer zelfstandig kunt functioneren. Je onbewuste geheugen wordt hier niet gespaard. In een verder gevorderd stadium zijn de hersenen dusdanig aangetast dat eten of ademen lastig wordt. Vaak overlijden personen die lijden aan deze ziektes door complicaties zoals een longontsteking. 1 op de 5 mensen krijgt de ziekte dementie. Hiervan is 1 op de 3 vrouw. Dit maakt dementie doodsoorzaak nummer 1 van het vrouwelijke geslacht.
Niet alleen bovenstaande aandoeningen hebben invloed op je geheugen. Ook mentale ongemakken laten zo hun sporen achter. ADHD en ADD zijn voorbeelden van erkende stoornissen die direct geheugenproblemen veroorzaken. Vergeleken met de ziektes dementie en alzheimer zijn er voor ADHD gelukkig wel bepaalde medicijnen of therapieën die je kunnen helpen.
Invloed stress op geheugen.
Een belangrijk deel van je hersenen is de hippocampus. Dit stukje brein is verantwoordelijk voor het opslaan van nieuwe herinneringen. Stress heeft directe invloed op dit deel van je geheugen. Dit verklaart ook waarom je geheugenproblemen krijgt wanneer je een aantal dagen slecht slaapt. De hippocampus is medeverantwoordelijk voor het verlagen van je cortisolspiegel. Ofwel je stresshormoon die zorgt voor je fight of flight reactie in situaties van stress. Wanneer deze spiegel hoger blijft dan nodig door stress, werkt dit gedeelte van je brein in een soort overdrive. Een emmer die vol is kan geen nieuw water opvangen. Indien je je stressklachten niet aanpakt is een burn-out onvermijdelijk. Je geheugen loopt over en hebt letterlijk niet meer het vermogen nieuwe informatie op te slaan.
Geheugenproblemen op je korte termijngeheugen.
Je korte termijngeheugen heeft het zwaarst te lijden onder langdurige stress. Doordat je harde schijf vol is sla je simpele handelingen niet meer op. Je zet je koffiemok gedachteloos ergens neer en bent daarna een half uur zoekende waar je die gelaten hebt. Afspraken moet je opschrijven want onthouden doe je ze niet meer. Het maakt je niet alleen onzeker, ook kan het zijn dat je een angststoornis ontwikkelt. Dit komt omdat de verbinding tussen je geheugen en het emotioneel regulerende systeem sterker wordt door stress. Geheugen- en concentratieproblemen zijn signalen die je beter niet kunt verwaarlozen.
Je geheugen trainen.
Wanneer je geheugenproblemen ervaart door stress zijn er een aantal dingen die je kunt doen. Soms ervaar je al langere tijd stress en lukt het je niet je spanningen te verminderen. Op zo’n moment kan een professionele coach uitkomst bieden.
- Fysieke inspanning heeft een grote impact op je stressklachten. Je kunt bijvoorbeeld elke dag een wandeling maken. Wandelcoaching is een goede manier hier regelmaat in te krijgen. Ben je sportiever dan dat? Runningtherapie is een fijn alternatief.
- Een goed slaapritme. Ongeveer 5 uur diepe slaap is gezonder voor je energieniveau dan 10 uur minder diepe slaap. Ga op tijd naar bed maar kom er ook op tijd weer uit. Wanneer je geen gezond slaapritme hebt is er een mogelijkheid dit te ‘resetten’.
- Misschien ten overvloede maar stop met roken en drink geen alcohol. Deze middelen laten je voor even goed voelen maar produceren uiteindelijk meer stress dan dat ze oplossen.
- Acceptatie. Erken dat je veel stress hebt en durf om hulp te vragen. Een burn-out los je niet van de een op andere dag op. Doe een stap terug en gun jezelf rust en regelmaat.
- Mindfulness en meditatie. Er moet eerst ruimte komen in je hoofd voordat er nieuwe dingen bij kunnen. Door middel van meditatie leer je je gedachten te observeren in plaats van te ervaren. Wat gaat er door je hoofd en welke gedachten moet je nu echt iets mee? Je coach begeleid je deze vaardigheid aan te leren.
