Euforie is een heel sterk gevoel van gelukzaligheid. We ervaren dit niet op dagelijkse basis. Dat zou biologisch gezien waarschijnlijk niet eens kunnen, net zoals je niet oneindig verliefd kunt blijven. Dit heeft allemaal te maken met hormonen. Ons lijf kan tijdelijk een grote hoeveelheid hormonen loslaten in ons lijf. Maar op den duur moet er weer een balans gevonden worden. Receptoren voor die hormonen worden namelijk verzadigd. We noemen dit ook wel een negatief terugkoppelingsmechanisme. Met andere woorden: als we een tijd lang een hoge dosis van bepaalde hormonen in ons lichaam hebben, dan zorgt ons lijf ervoor dat ze na een bepaalde tijd juist weer minder worden.
Wat heeft dit nu te maken met euforie? Bij euforie komen er ook veel hormonen vrij, zoals dopamine en endorfine. Hierdoor voelen we ons goed. Sterker nog: bij euforie krijgen we zo’n boost van deze hormonen dat we ons haast extatisch voelen. Je kunt het ervaren als een soort gelukzalige roes of het hebben van een jubelstemming. Meestal voelen we euforie als we een grote prestatie hebben geleverd. Je ziet dit bijvoorbeeld bij sporters die na een intense wedstrijd als winnaar uit de bus komen. Hun lichaam heeft een maximale prestatie geleverd en is eigenlijk uitgeput. En dan volgt de ontlading: intense vreugde en uitbundigheid volgen.
Het is dus een heerlijk gevoel. Het woord euforie komt uit het Grieks. Het stamt van het woord eúphoros, dat samengevoegd is van het woordje εὖ (eu) wat ‘goed’ betekent en het woord φέρω (pherō). Dat betekent ‘brengen’. Letterlijk vertaald zou je dus zeggen: het goede brengen of het goed maken. Dat is dus nog zachtzinnig uitgedrukt waar euforie voor staat! Wanneer heb jij voor het laatst euforie gevoeld? Is het al zo lang terug dat je dit eigenlijk niet meer precies weet?
Om euforie te ervaren zijn verschillende factoren nodig. Je kunt je bijvoorbeeld in een flinke stresstoestand bevinden (zoals een sportwedstrijd waar je tot het uiterste gaat) die vervolgens ten einde loopt. Zo zou je net zo goed euforie kunnen ervaren als je op het nippertje aan de dood ontsnapt. Zie het beeld van ontsnappen aan een tijger in de jungle maar voor je. Bij dieren die als prooi achterna gezeten werden en weten te ontsnappen, zie je dat ze vaak heel erg beginnen te trillen of gekke sprongen gaan maken. Het is de ontlading die hun lijf nodig heeft om weer in balans te komen. Je zou je kunnen voorstellen dat ze een gevoel van euforie ervaren, al kunnen we het ze niet vragen.
Daarnaast kan je ook euforie ervaren als je al langere tijd iets heel graag wilde. Na lang zwoegen of door een twist van het lot krijg je die felbegeerde zaak voor elkaar. Een ander voorbeeld dat hierbij past zijn de mensen op de beursvloer die na een spannende tijd ineens een gigantische financiële meevaller krijgen. De ontlading volgt en de stemming is euforisch.
Zoals je in deze voorbeelden ziet, is er telkens een vorm van stress aanwezig. Ofwel het lichaam heeft tijdelijk hoge stress ervaren, ofwel mentaal hebben we voor kortere of langere tijd in een stresstoestand gezeten. Geen stress, geen euforie dus? In de meeste gevallen klopt dit inderdaad, maar het hoeft niet altijd. Je kunt je bijvoorbeeld ook euforisch voelen nadat je de positieve uitslag van een belangrijk examen krijgt, of als je hoort dat je de loterij gewonnen hebt. In dat geval is het ontvangen van goed nieuws de reden voor het gevoel van euforie.
Toch wil ik nog even stilstaan bij de relatie tussen stress en euforie. Hoe hoger de hoeveelheid stress, hoe groter het gevoel van euforie achteraf. Is stress dan goed en moet je dit juist opzoeken? Het is belangrijk onderscheid te maken tussen acute stress en chronische stress. Bij chronische stress word je lichaam constant blootgesteld aan (soms een lage hoeveelheid) stress. Hierbij worden gedurende langere tijd allerlei stresshormonen in het lijf rondgecirculeerd. Met alle negatieve gevolgen van dien. Ons immuunsysteem lijdt eronder. Maar ook onze spijsvertering krijgt minder aandacht. Hierdoor kunnen allerhande klachten ontstaan in bijvoorbeeld onze maag of darmen.
Dit komt doordat ons lichaam zich bij stress schrap zet om te kunnen vluchten of vechten. Het verteren van die laatste maaltijd kan wel even wachten als je moet rennen voor je leven. Ook een bacterie of virus bestrijden heeft niet zoveel prioriteit als het overleven van de huidige stresstoestand. Dit is de reden dat veel mensen die last hebben van chronische stress allerlei vage lichamelijke klachten krijgen. Het lichaam wordt namelijk belemmerd om haar werk te kunnen doen!
Met chronische stress is het dan ook vrijwel onmogelijk om een staat van euforie te kunnen ervaren. Sterker nog, je hebt een grotere kans op dysforie. Dit zou je als het tegenovergestelde van euforie kunnen zien. Het is een toestand van een prikkelbare en sombere stemming. Je ziet dit vaak bij mensen met een depressie. Dysforie is dus geen ziekte of diagnose, maar het is een symptoom van de depressie. Het gaat vaak gepaard met gevoelens van neerslachtigheid, somberheid en apathie. Het is een logisch gevolg van chronische stress. Ons lijf en ons gevoel laten ons weten dat de balans zoek is. Er moet nodig wat veranderen!
Dan komen we bij acute stress. Dit speelt bij het voorbeeld van rennen voor je leven voor die tijger, maar ook voor die belangrijke sportwedstrijd. Met acute stress is niks mis, zolang je daarna maar kunt herstellen. Na de intense periode is een periode van rust nodig. Neem je die rust niet, dan ga je over in chronische stress en dán wordt het een probleem. Bovendien is er dan geen sprake meer van een gevoel van euforie.
Heb jij na het lezen van dit artikel het gevoel dat je last hebt van chronische stress en komt euforie überhaupt niet in jouw woordenboek meer voor? Neem dan gerust contact met ons op om te kijken of onze coaches samen met jou kunnen kijken naar jouw situatie en wat voor veranderingen er nodig zijn om weer in balans te komen.
Doe geheel vrijblijvend de burn-out test of neem contact met ons op.
Direct contact Of bel 085 - 5363606
085 - 5363606