Het aanvoelen van de emoties of gevoelens van een ander is een eigenschap die niet iedereen heeft. Je mag trots zijn op jezelf als jij het vermogen hebt anderen aan te voelen. ‘Read the room’. Deze opmerking heeft alles te maken met het hebben van empathisch vermogen. Je hoeft niet direct iets te doen met de energie die een ander uitstraalt. Het aanvoelen en het er laten zijn is soms al genoeg. Daartegenover staat empathische stress. Je voelt misschien wel teveel van anderen en niet alles wat je aanvoelt is een juiste interpretatie van het emotionele signaal die iemand af wil geven. Doordat je enorm overprikkeld raakt door het aanvoelen van die externe emoties kan je in een burn-out terecht komen.
Wat is empathie?
Simpel vertaald is empathie het vermogen emoties en gevoelens van anderen aan te voelen. Het komt van het Griekse woord ἐμπάθεια (invoelen). Empathie werkt in hetzelfde stukje van je brein als wanneer je lijdt. Hierdoor is de scheidingslijn tussen gezonde empathie en empathische stress erg dun. Wanneer jij een groot vermogen hebt medeleven te tonen, ben je continu aan het koorddansen tussen gezond aanvoelen en stress krijgen door je empathie. Heb je regelmatig stress door je empathie? Dan kan het zijn dat je hoogsensitief bent. Je bent dan sowieso al gevoeliger voor prikkels en daardoor ook gevoeliger voor stress vanwege je empathie. Er wordt ook wel gesproken over je inlevingsvermogen, echter zit er een klein verschil tussen die twee.
Verschil inlevingsvermogen en empathie.
Je zou verwachten dat inlevingsvermogen en empathie onder dezelfde noemer vallen. Desalniettemin wordt er onderscheid gemaakt tussen de twee gevoelsbelevingen. Wanneer je een sterk empathisch vermogen hebt blijft het vaak bij het aanvoelen van andermans gevoelens. Indien we spreken over inlevingsvermogen komen daar een aantal dingen bij. Naast het aanvoelen van stemming begrijp je ook de belangen daarvan. Je weet prima de behoeften of wensen van degene in te schatten en daarop te handelen. Dit stukje extra komt vanuit je vermogen om te denken.
Empathie komt volledig vanuit je gevoel. Je doet hetzelfde als iemand met een groot inlevingsvermogen maar het handelen naar die emoties is iets waar je moeite mee hebt. Zodoende ervaar je meer stress wanneer je een groter empathisch vermogen hebt. Dit wordt vaak gezien wanneer je een diagnose hebt in het autisme spectrum.
Wanneer ben je gevoelig voor empathische stress?
Wanneer jouw empathische antenne sterk staat afgesteld is het niet vreemd dat je meer stress hebt dan anderen. Je bent snel vermoeid in drukke ruimtes zoals tijdens verjaardagen en vind het lastig je te begeven in een grote menigte. Er zijn een aantal karakter punten die erop kunnen wijzen dat jij gevoelig bent voor empathische stress.
- Je bent introvert. Wat niet betekent dat extraverte mensen niet extra empathisch kunnen zijn. Introvert betekent in deze dat je beter in kleine groepen functioneert. Als je regelmatig in druk gezelschap moet zijn heb je daarna ook tijd nodig in alle rust alle indrukken te verwerken.
- Je bent ontzettend loyaal. Iedereen weet dat ze op jou kunnen bouwen en dat is direct je valkuil. Er zullen personen tussen zitten die misbruik maken van deze mooie karaktereigenschap
- Behulpzaam zijn is jouw tweede natuur. Je maakt je snel zorgen om anderen en staat vooraan wanneer iemand je hulp nodig heeft. Jij bent de eerste die ze bellen als ze hulp nodig hebben. Ondertussen cijfer je jouw eigen behoeften weg.
- Je bent een emotionele spons en voelt emoties van anderen feilloos aan. Een mooi karakter punt maar ook ontzettend vermoeiend. Je bent niet alleen jouw emoties aan het verwerken maar ook die van een ander.
- De lat hangt bij jou standaard 3 meter te hoog. Je zal en moet het beste uit jezelf halen naar anderen toe. Ook al betekent dat het verliezen van je eigenwaarde. Vraag jezelf af: Doen de mensen hetzelfde voor jou?
Van empathische stress naar een burn-out.
Je loopt al een tijdje op je tenen en door je empathische stress komt je op een emotioneel hoogtepunt. Het zorgen voor andere begint z’n tol te eisen en je begint mensen te vermijden. Niet omdat je ze niet wil zien maar je emotionele emmer overloopt. Je kan er geen emoties of gevoelens meer bij hebben. Het recept om in een emotionele burn-out terecht te komen. Soms ontwikkel je zelfs angsten die een vervelende uitwerking kan hebben op je dagelijks leven. Het gevoel hebben dat je niet genoeg doet voor anderen omdat je even tijd voor jezelf neemt bijvoorbeeld. Je minder dan een ander voelen of je zelfliefde verliezen. Een sterk empathisch vermogen hebben is een mooie eigenschap en het is zonde als je daar geen grip meer op hebt door te veel emotionele stress die resulteert in een burn-out.
Kun je zelf iets doen? Een paar tips.
Er zijn een aantal handelingen die je in eigen handen kunt nemen om meer inzicht te krijgen in wat voor jou een gezonde vorm van empathie is. Zo kun je in de toekomst je empathische stress herkennen en eerder handelen.
- Behandel een ander zoals je jezelf behandelt. Klinkt een beetje vreemd maar als je niet voor jezelf zorgt, kun je ook niet voor een ander zorgen. Zorg eerst goed voor jezelf door ook zelf-empathie te hebben. Dan kun je de rest net zo goed behandelen.
- Spreek je uit en geef duidelijk je grens aan. Vertel anderen eerlijk dat je even genoeg hebt aan jezelf en andermans problemen er nu niet bij kunt hebben.
- Gebruik geen kalmerende middelen. Het onderdrukt je klachten maar lost het niet op. Wanneer je de spanningen niet meer aankan neem dan contact op met de huisarts. Zelf medicatie of verdovende middelen gebruiken kan weer leiden tot een verslaving.
- Durf om hulp te vragen. Een professionele coach kan jou helpen balans te krijgen in zelfempathie en empathie naar anderen.
- Wandelcoaching is een gezonde manier van het creëren van harmonie in jezelf. De natuur werkt rustgevend en ondertussen heb je inzichtrijke gesprekken met je coach. Door de afwisseling van natuurlijke omgeving zullen deze inzichten beter blijven hangen.
- Neem je tijd. Een burn-out, vooral wanneer je hoogsensitief bent, heeft tijd nodig om te herstellen.
