We ontkomen er tegenwoordig niet meer aan: Het hebben van een smartphone of mobiele telefoon. Eind jaren 90 van de vorige eeuw maakte dit handige apparaat zijn opmars. In het begin van dit nieuwe technische tijdperk gebruikten we een mobiele telefoon alleen nog maar om te bellen of om te sms’en en was het product een luxe die niet iedereen kon betalen. De mobiele telefoon evolueerde snel in een smartphone en werd een essentieel onderdeel van ons leven. Tegenwoordig heeft bijna iedereen een smartphone en gebruiken we dit zowel zakelijk als privé. Sterker nog, het apparaat is dusdanig onmisbaar geworden dat het hebben van een telefoonverslaving officieel behandeld wordt in verschillende afkickklinieken. Heb jij balans met het gebruik van je mobiele telefoon?
Geschiedenis mobiele telefoon
Wat is een telefoonverslaving?
Een telefoonverslaving werkt hetzelfde als een alcoholverslaving
Je telefoongebruik onder controle krijgen en houden – Tips
Geschiedenis mobiele telefoon
Een smartphone is geen handig hebbedingetje meer. Het is een verlengde geworden van ons bestaan. Het beperkt zich ook niet meer tot de, rijke, westerse wereld. In alle lagen van de bevolking, over de hele wereld, heeft men een mobiele telefoon in bezit. Voordat we het hebben van een telefoonverslaving bespreken, nemen we een duik in de geschiedenis van de mobiele telefoon.
Het zal je verbazen, maar de eerste mobiele telefoon werd in 1973 geproduceerd. Met een gewicht van meer dan 1kg en behangen met een prijskaartje van omgerekend €6500,-, was dit toen hét nieuwe rijkelui speeltje die er bestond. Begin jaren 1990 kwam de eerste ‘smartphone’ op markt, maar was vanwege z’n hoge prijs niet aantrekkelijk voor de gewone consument. Eind jaren 1990 zorgde onder andere Nokia voor een gigantische omslag in de productie en betaalbaarheid van mobiele telefoons. Vanaf dat moment ontstond er een nieuw digitaal tijdperk die de wereld onherkenbaar heeft veranderd. Steve Jobs, de oprichter van het miljardenbedrijf Apple, introduceerde in 2007 de eerste echt smartphone en alle technische ontwikkelingen vanaf die periode is iedereen welbekend. De smartphone was geboren en zal hoogstwaarschijnlijk nooit meer verdwijnen.
Wat is een telefoonverslaving?
Ik heb al eerder een blog geschreven over het hebben van een sociale media verslaving. Iets wat vanzelfsprekend ook een onderdeel is van een telefoonverslaving. In dit blog pak ik het onderwerp breder aan en gaan we dieper in over de afhankelijkheid, in het algemeen, die kan ontstaan door het veelvuldig gebruiken van je smartphone.
In 2022 bleek 96.1% van de inwoners van Nederland een smartphone te bezitten. Dit betekent dat er meer mobiele telefoons of smartphones in bezit zijn dan televisies, volgens Screenforce. Een ontzettend hoog percentage voor gebruik van een technisch apparaat. Het lijkt wel alsof we zijn vergeten dat een mobiele telefoon van origine bedoeld is om mee te bellen. Ons volledig zakelijke- en privéleven draait in en om onze smartphone. Bellen, appen, sociale media, e-mail, maar ook contactloos betalen, relaties of seksuele behoeftes worden toevertrouwd aan dit kleine elektrische apparaatje. Omdat een smartphone een maatschappelijke must is geworden, merk je vaak niet dat je een telefoonverslaving hebt opgebouwd. Tot je telefoon stuk gaat of je het verliest. De cijfers van Motivaction liegen er helaas niet om.
Een telefoonverslaving werkt hetzelfde als een alcoholverslaving
Een verslaving is een verslaving. Het maakt in de basis niet uit of je verslaving zich uit in gedrag, zoals met een telefoonverslaving, of in een afhankelijkheid van middelen zoals bijvoorbeeld alcohol. Uiteindelijk gaat het om de uitwerking die het heeft in je brein. Een verslaving draait om de reactie die komt vanuit het beloningssysteem. Iedere keer dat je toegeeft aan je gedrag of middel, geeft dit systeem in je brein stofjes af waardoor jij je goed gaat voelen. Je hebt steeds meer nodig om hetzelfde effect te krijgen. Wanneer dit beloningssysteem eenmaal gewend is aan een bepaalde stimulans van een middel of gedrag, zal dit levenslang aanwezig blijven. Naar mijn mening ben je dan niet levenslang verslaafd, maar wel verslavingsgevoelig voor hetgeen waaraan je verslaafd bent geweest.
Het grootste verschil tussen gedrag en een middel is dat middelen veelal ook een lichamelijke afhankelijkheid creëert. Het afkickproces is hierom op fysiek vlak vaak zwaarder, maar mentaal ga je door precies dezelfde worsteling heen.
Symptomen
Het zal geen verrassing meer voor je zijn dat een telefoonverslaving een aantal symptomen met zich meebrengt. De meest bekende kenmerken zijn:
- Je wordt onrustig als je je telefoon niet in handbereik hebt, of je telefoon ergens verplicht uit moet zetten. Stress is een leidende factor als je even zonder telefoon bent.
- Je telefoon gaat voor alles. Andere verplichtingen worden aan de kant geschoven voor het gebruik van je telefoon.
- Je de-socialiseert. Iemand een appje sturen, of hele gesprekken voeren via de app, geeft de voorkeur aan afspreken in real-time.
- Afspraken vergeet je of je komt regelmatig te laat door je telefoongebruik.
- Je lijdt aan concentratieproblemen of geheugenproblemen doordat je je hersenen continu aan het overprikkelen bent met je telefoon.
- Je humeur is ver te zoeken wanneer jij je telefoon niet kan gebruiken.
- Alles wat in je leven gebeurt, staat in je telefoon. Wat niet in je telefoon staat, is geen onderdeel van je leven.
Je telefoongebruik onder controle krijgen en houden – Tips
Het is nu eenmaal een feit dat de smartphone ‘is here to stay’ en het ziet er niet naar uit dat hier in de nabije toekomst verandering in komt. De haat-liefde verhouding die we er soms mee hebben kunnen we daarom, in ons eigen belang, beter in balans brengen. Een telefoonverslaving is namelijk sneller ontwikkeld dat ons lief is. Hieronder geef ik een aantal tips om je telefoongebruik onder controle te houden of wat je kunt doen indien je merkt dat je een telefoonverslaving begint op te bouwen.
Hoofdzaak en bijzaak
Blijf jezelf herinneren dat je telefoon een bijzaak is en geen hoofdzaak. Als op je telefoon kijken het eerste is wat je doet in de ochtend, probeer dit dan zo lang mogelijk uit te stellen. Word eerst rustig wakker, drink een glas water of zet een pot koffie. Check bij jezelf in hoe je je voelt en geef jezelf de tijd om de nacht achter je te laten.
Schakel meldingen uit
Tegenwoordig kun je van iedere app afhankelijk instellen of zij een melding geven. Iedere melding is een trigger om je telefoon te pakken. Moet je echt van ieder appje een melding krijgen? En wil je echt weten dat je levens zijn aangevuld bij Candy Crush? Of is die like van tante Truus op je nieuwe profielfoto dusdanig belangrijk dat je het meteen móet weten? Zet zoveel mogelijk meldingen uit die geen noodzaak hebben. Zo kun je een telefoonverslaving voorkomen.
Schakel beperkingen in
De functies van smartphones zijn eindeloos en zo hebben de wat nieuwere smartphones tegenwoordig de mogelijkheid om je schermtijd te beperken. Je kan per app instellen hoe lang en hoe vaak je dit op een dag mag gebruiken voordat je telefoon het uitschakelt. Zo leer je beter omgaan met je tijd, maar creëer je ook een bewustwording hoe lang je met je telefoon bezig bent en welke apps je telefoonverslaving voeden.
Schakel een coach in
Indien je merkt dat je een telefoonverslaving begint op te bouwen, of er eigenlijk al middenin zit, is het belangrijk om dit te erkennen en hulp te zoeken. Voor alle vormen van verslaving zijn grotendeels te overwinnen door gedragsverandering. Het doorbreken van patronen is nu eenmaal het meest lastige wat we kunnen doen, omdat dit patroon veilig en vertrouwd voelt. Maar uiteindelijk is iedere verslaving ongezond, zo ook een telefoonverslaving. Door het inschakelen van een professionele coach kun ook jij dit patroon doorbreken. Het is de uiteindelijke weg naar terugkomen in verbinding met jezelf. Als jij ook klaar bent terug te komen in balans, neem dan gerust contact met ons op.
