Een holistische visie op gezondheid is een eeuwenoud concept. Het is het kijken naar het menselijk lichaam en gezondheid vanuit een breed perspectief. De medische wetenschap specialiseert zich veelal in specifieke vakgebieden. In het ziekenhuis zie je bijvoorbeeld de afdeling hart- en vaatziekten, de afdeling voor keel-, neus-, en oorklachten en de afdeling voor geriatrie, om maar wat voorbeelden te noemen. Eigenlijk staat dit model haaks op een holistische visie op gezondheid. Vanuit het holistische wereldbeeld is alles met alles verbonden. Ditzelfde principe kun je dus doortrekken naar een holistische visie op gezondheid: ieder lichaamsdeel is met ieder ander lichaamsdeel verbonden.
En niet alleen dat: ziel, geest en lichaam zijn met elkaar verbonden. Als één deel lijdt, hebben alle delen daar last van. Een goed voorbeeld om dit idee te illustreren is stress. Iemand die veel stress ervaart heeft een druk hoofd, is onrustig en heeft moeite zich te concentreren. Dit zijn allemaal mentale aspecten. Echter, de stress heeft ook zijn weerslag op het lichaam: diezelfde persoon kan bijvoorbeeld een stijve nek krijgen, schouderklachten of buikpijn. Het één heeft invloed op het ander. Ook op psychisch vlak heeft stress een grote invloed. Het gevoel het allemaal niet meer aan te kunnen kan leiden tot depressie en burn-out. Niet lekker in je vel zitten kan dus gewoon al komen door te veel stress.
Positieve gezondheid
Bovendien zijn er nog twee aspecten die we mee kunnen nemen als we het hebben over een holistische visie op gezondheid. We volgen hierin de theorie van de positieve gezondheid. Die gaat uit van de veerkracht van mensen en niet slechts van het ontbreken van ziekte. Iemand in een rolstoel zou namelijk niet honderd procent gezond zijn (op fysiek vlak is er gebrek), maar kan zich juist hartstikke fit, vitaal en positief voelen. Dát is positieve gezondheid! Onderdeel daarvan is dus ook de sociale gezondheid. Heb je fijne mensen om je heen? Zijn de contacten die je hebt betekenisvol voor jou? Voel je je betrokken? Of voel je je eenzaam?
Soms kan stress en burn-out leiden tot flink wat eenzaamheid. Het kan namelijk lijken dat iedereen ‘gewoon’ doorgaat en het werk wél aan kan, terwijl jij zelf constant op je tenen loopt of uitgevallen bent. ‘Is er iets mis met mij?’ zou je dan kunnen denken. Het laatste aspect dat ook past bij een holistische visie op gezondheid is het zingevingsaspect. Wat geeft je leven zin? Wat is voor jou belangrijk, wat zijn je waarden en wat wil je bijdragen aan de wereld? Mogelijk speelt een bepaalde vorm van spiritualiteit ook een belangrijke rol in je leven. Ook dit aspect heeft invloed op gezondheid. Iemand die met zijn of haar levensvragen terecht kan bij een bepaalde religie of stroming vindt makkelijker innerlijke rust.
Een holistische visie op gezondheid is al millennia oud
Het idee dat we de mens op kunnen delen in losstaande onderdelen past niet bij de visie op gezondheid vanuit de oude religies en culturen. Pas in de laatste paar eeuwen zijn we gaan ‘blokdenken’, daarvoor hield men er een holistische visie op gezondheid op na. Soms waren die ideeën niet bepaald wetenschappelijk te noemen. Denk bijvoorbeeld aan het geloof dat iemand met een bepaalde lichamelijke ziekte bezeten zou zijn door demonen. Maar er is – zeker in de Oosterse tradities – heel veel wijsheid te vinden in de ‘oudere’ holistische visie op gezondheid.
Ayurveda
In de Ayurveda bijvoorbeeld wordt uitgegaan van de vijf elementenleer. Die elementen (aarde, water, vuur, lucht en ether) vind je terug op iedere schaal: van elektronen tot sterrenstelsels en alles ertussenin. Maar óók op psychologisch en mentaal vlak. Neem het element lucht. Je kunt je vast een voorstelling maken bij de eigenschappen van dit element: bewegelijk, koud, vluchtig, licht, snel, droog, doorzichtig. Iemand die teveel lucht in zijn systeem heeft zitten zal op psychologisch vlak last kunnen krijgen van onrust, een gejaagd of zenuwachtig gevoel of een gebrek aan focus. Fysiek kan zich dit uiten in koude handen en voeten, een droge huid, een opgeblazen gevoel of astma. Ook kan diegene last hebben van overgevoeligheid voor prikkels. Veranderlijke emoties, onrustige gedachten en angsten kunnen allemaal opspelen.
Het is vervolgens de kunst om het element lucht te laten afnemen en andere elementen toe te laten nemen. Bijvoorbeeld aarde. Dit element staat voor stabiliteit, zekerheid, aarding. Je kunt zo’n element toevoegen door middel van bepaalde voedingsmiddelen, maar ook zeker bepaalde activiteiten. Meditatie of yoga kunnen heel behulpzaam zijn om de onrust die het element lucht veroorzaakt te verminderen. Beide activiteiten passen goed bij het element aarde. En koffie is een drank die het element lucht doet toenemen. Als je je dus al onrustig voelt, kun je dit dus beter even laten staan!
Geest, ziel en lichaam
Zo zijn er allerhande manieren om jezelf in balans te brengen vanuit Ayurvedisch perspectief. Maar wat Ayurveda te zeggen heeft voor deze blog is vooral dit: een holistische visie op gezondheid helpt je om beter in je vel te zitten, op alle gebieden! We zijn geest, ziel én lichaam. Laten we dat vooral niet vergeten. Maar laten we ook niet doorslaan de andere kant op. Dan krijg je van die ideeën dat een ziekte (zoals bijvoorbeeld kanker) komt doordat iemand een bepaalde les niet wilde leren. Ja, je geest is onwijs sterk en geloven dat je ziek wordt kán inderdaad eerder leiden tot ziekte (placebo-effect of self fulfilling prophecy? Wie zal het zeggen?). Maar het is niet zo dat iemand die dus een bepaalde ziekte krijgt dit zelf heeft veroorzaakt (hoewel er zeker fanatiekelingen zijn die dit geloven).
Een holistische visie op gezondheid kies je zelf
Zeker is wel: een gezonde geest, een gezond lichaam. En wat gezondheid dan precies inhoudt, dat bepalen we zelf. De topsporter tijdens de Paralympics? Het toonbeeld van gezondheid! De moeder met vijf kinderen die op zondagochtend een rondje hardloopt om haar hoofd leeg te maken als een momentje van zelfzorg? Ook super gezond! De oudere heer die nog wat rommelt in zijn moestuintje en een gesprekje aanknoopt met de buurtkinderen? Een holistische visie op gezondheid omvat vele aspecten die we mogen omarmen. Zo kies je dus zelf voor gezondheid. Dát is positieve psychologie!
De SHE is the Medicine Do-It-Yourself Kit
Wil je hier meer over weten? Op je eigen tijd en tempo kennis maken met Yoga en Ayurveda? Misschien heb je vage lichamelijke klachten en kamp je met stress. Mogelijk wil je gewoon eens jezelf op nummer één zetten en tijd voor jezelf maken. Je wilt je gezond, fit en energiek voelen. Dan is de nieuwe SHE is the Medicine Do-It-Yourself Kit iets voor jou. Het is een lichaamsgericht en holistisch leefstijl programma voor vrouwen. Middels video’s, audio, schrijfopdrachten en reflectie-oefeningen duiken we in Ayurveda, Yoga, de maan- en menstruatiecyclus, vrouwelijkheid, gezonde voeding, kruiden, slaap en seksualiteit.
2 reacties
Hi! Na uren hier te liggen lezen ipv slapen (haha) ga ik toch ff reageren. Sjonge jonge wat een onwijs goede site. Ik blijf maar door klikken op linkjes en kom van het ene artikel in het andere. Sowieso vanuit een online marketing perspectief heel goed gedaan (prachtig vakgebied), maar zoveel onderwerpen die herkenbaar is en nu echt op z’n plaats valt. Van overmatig zweten, tot op de tenen lopen, tot chronische stress en tot mijn grote verbazing het element lucht en koude en handen voeten hebben. Alles waar ik de afgelopen jaren naar heb lopen zoeken, is allemaal hier te vinden op jullie site! Toevallig nu ook last van tintelende handen, maar dat kan komen omdat ik mss een verkeerde houding heb nu. Daarover gesproken, zelfs dat behandelen jullie icm nek en schouderklachten. Hoewel de test aangeeft dat ik normale spanning heb zijn er wel veel onderwerpen wat ik herken.
Anyway, ik dwaal he-le-maal af. Mijn vraag: hebben jullie meer info over die elementen? En jullie hebben het hier over bepaalde voedingsmiddelen om elementen toe te voegen. Hebben jullie hier ook meer info over? Waarschijnlijk niet, anders was er wel een link maar.. You never know 🙂
Dikke knuffel! Hamist
Beste Hamist, wat fijn dat je veel onderwerpen interessant vindt en dat het herkenbaar is (hoewel, in veel gevallen is het natuurlijk niet prettig om klachten of problemen te herkennen…). Wat betreft je vraag over de elementen, ik ben Liberi coach, maar heb ook mijn eigen website. Daar vind je o.a. een gratis e-book met meer basic info over Ayurveda (en dus de vijf elementen en voeding). Als je er nog meer over wilt weten is er ook een betaalde Do-It-Yourself-Kit waar je zelfstandig aan de slag kunt met Ayurveda, yoga en gezondheid.
Hartelijke groeten,
Babette