In het voorjaar van 2018 ontmoette ik Rob (vanwege privacy is dit een alias), een man van 38 jaar. Rob had mij als coach benaderd met een hulpvraag over een burn-out waar hij al vier maanden in zat. Ondanks de hulp van een psycholoog en een arbeidsdeskundige had hij niet het gevoel dat het proces van herstel opschoot.
Ik nam Rob de eerste keer voor een intake mee naar een natuurgebied waar we gingen wandelen. Hij wandelde eigenlijk nooit, althans niet in de natuur. Op zijn werk, als hoofd IC–facilitair van een groot ziekenhuis, maakte hij wel zijn kilometers, maar daar bleef het bij. Rob kreeg alle ruimte van mij om zijn verhaal te doen.
Hij sprak over zijn gezin, met drie opgroeiende kinderen en over zijn vrouw die naast haar huishoudelijk werk ook nog een baan voor twee dagen had als secretaresse. De harmonie die er altijd geweest was binnen het gezin, was in de laatste periode onder druk komen te staan. Rob bleek een steeds “korter lontje” te hebben en reageerde zich soms onterecht af op zijn vrouw of kinderen.
Op zijn werk ging het een half jaar geleden helemaal fout. Rob schoot uit zijn slof naar een collega die een klein foutje maakte. In diezelfde periode bleek steeds vaker dat hij gauw geprikkeld was en soms dingen vergat die hij normaal nooit zou vergeten. Het incident met die collega kreeg een staartje, want de leidinggevende van de afdeling nodigde Rob uit voor een persoonlijk gesprek. Het moment waarop zijn leidinggevende het gesprek opende met de woorden “Rob, gaat het wel goed met jou?” knapte er iets bij hem en hij barstte in tranen uit. Hij kende zichzelf zo helemaal niet. Hij voelde zich mentaal en fysiek uitgeput en voelde zich een gebroken man.
Hoe was hij zo in deze situatie beland?
Rob had een fulltime baan en was altijd als eerste op de IC-afdeling om zaken voor te bereiden. Ook aan het einde van de dag bleef hij overwerken. Hij voelde zich erg verantwoordelijk voor de gang van zaken, wilde alles tot in de puntjes geregeld hebben en durfde niets uit handen te geven. De overuren – per week soms wel meer dan 20 – noteerde hij niet. Als perfectionist wilde hij zijn werk optimaal uitvoeren en daarbij hoorde overwerk, vond hij. Omdat hij daardoor vaak te laat thuiskwam voor het avondeten, ontstonden er ook in de privésfeer problemen. Rob zag zijn kinderen nauwelijks. Hij raakt langzamerhand steeds meer vermoeid, ging slecht slapen en herstelde niet meer van zijn drukke baan. In de weekenden lag hij vaak overdag languit op de bank om bij te komen.
In overleg werd besloten dat Rob een tijdje rust zou nemen. Hij werd met ziekteverlof gestuurd en kwam binnen een week bij de bedrijfsarts om tafel. Die constateerde al gauw dat Rob sterke symptomen van een burn-out had. Zijn verlies aan concentratie, het slechte slapen, zijn prikkelbare houding, Robs gevoel van “watten in het hoofd” en zijn vermoeidheid waren voldoende reden om enige weken rust voor te schrijven.
Een tijdje rust nemen? Maar hoe dan?
Die rust kon Rob niet vinden. Hij voelde zich mislukt en had het idee dat hij een loser en een sukkel was die tot niets in staat was. Zijn zelfvertrouwen was verdwenen en hij kreeg ook steeds meer twijfel over zijn baan. Had hij wel de juiste positie op deze afdeling en kon hij de verantwoordelijkheid wel aan? Zou hij ooit herstellen en hoe kon hij zijn werk combineren met de aandacht die zijn gezin ook nodig had? Rob ging op zoek naar een coach die hem zou kunnen helpen en kwam hiervoor hij bij mij terecht.
Tijdens de intake vertelde hij dus honderduit en er kwamen ook veel vragen aan bod. De acceptatie van de burn-out bleek voor Rob lastig. Op mijn vraag hoe hij aankeek tegen zijn situatie bleek dat hij niet kon begrijpen dat hij “zomaar” een burn-out had gekregen. Al vragend bleek dat Rob uiteindelijk zelf antwoord gaf op die vraag en dat was precies mijn bedoeling. De lange periode van hard werken, veel verantwoordelijkheid oppakken en alles tot in de puntjes in orde willen hebben, lieten de stress steeds meer toenemen. Dat in combinatie met de toegenomen spanning bij hem thuis bezorgde hem nog meer stress. Uiteindelijk leidde die chronische stress tot een burn-out.
Burn-out: bewegen, grenzen stellen, geduld hebben
Hoe dan ook, het werd tijd om het coachtraject daadwerkelijk te beginnen. Het traject richtte zich in eerste instantie vooral ook op “bewegen”. Omdat Rob niet of nauwelijks wandelde of sportte, gaf ik hem het advies om elke dag minimaal drie kwartier te gaan wandelen, het liefst aan het begin van de dag.
Rob ging ervaren dat wandelen hem goed deed. Hij nam het advies serieus en ging elke dag in beweging, heel consequent. Bovendien zorgde hij voor een vast dagritme, ging gezonder eten en probeerde beter te slapen, ook al lukte dat laatste niet altijd.
Het coachtraject dat volgde nam meer dan een half jaar in beslag. Rob accepteerde zijn burn-out langzamerhand en heel geleidelijk ging hij beter slapen en (dus) herstellen.
Prikkels die hem stoorden – bijvoorbeeld door het boodschappen doen, feestjes meemaken, in een groep mensen gesprekken voeren, televisie kijken, – maakte hij bewuste keuzes in om zodoende langzamerhand rust in zijn hoofd te krijgen.
Zo nu en dan ging hij – in overleg met zijn bedrijfsarts – naar zijn werk om koffie te drinken en na een paar maanden kon hij tweemaal per week 2 uur aan de slag op zijn oude werkplek.
De spiegel voorhouden.
in dit traject was het essentieel om Rob de spiegel voor te houden als het om “grenzen stellen” ging en hij merkte dat hem dit sterker maakte en rust gaf. Zijn collega’s zagen dat hij aan zichzelf dacht en niet altijd en overal klaar stond voor iedereen. Dat was voor hem echt een omslag in zijn gedrag. Rob bemerkte dat hem dit niet werd kwalijk genomen, iets wat hij wel had verwacht. Hij kwam op voor zichzelf en voelde zich mentaal sterker worden.
Rob heeft na een half jaar coaching – met in totaal 16 sessies – zich goed kunnen herstellen, ook al is zijn mentale balans nog niet helemaal honderd procent. Hij is zich bewust van het feit dat hij voldoende rust moet nemen en dat hij voortdurend scherp mag blijven op het stellen van zijn eigen grenzen.
Het herstellen van een burn-out neemt veel tijd, zo weet hij nu. Geduld oefenen vindt Rob een lastig aspect van het herstelproces, ook al weet hij dat het ook lang heeft geduurd voordat hij in de burn-out belandde. Dat nam tijd en nu vraagt zijn herstel ook tijd, en dus geduld. Door het coachingstraject heeft Rob inzichten gekregen. Hierdoor kan hij signalen herkennen, grenzen aangeven en daardoor in de toekomst voorkomen dat stress zijn leven weer gaat beheersen.
