De dramadriehoek, oftewel de Karpman-driehoek, komt voort uit de transactionele analyse. Om een normaal en informatief gesprek te kunnen voeren heb je goede communicatie en samenwerking nodig. Een gesprek tussen twee of meer personen heeft altijd een doel. Of deze communicatie nu zakelijk is, wederzijdse interesses betreft, zoals hobby’s, of tussen twee personen in welke relatie dan ook. Wanneer dit gesprek verstoord wordt door bepaald gedrag (in deze: drama), wordt er gesproken over de dramadriehoek. Klinkt dit je nog niet zo bekend? Geen probleem. In deze blog ga ik in op de dramadriehoek. Want ondanks dat je ‘m misschien van naam niet kent, weet ik zeker dat iedereen er in de praktijk bekend mee is. De onderwerpen die ik ga behandelen:
De dramadriehoek is een model om de rollen en de wisselwerking hiervan in conversaties te beschrijven. De dramadriekhoek beschrijft de rol die iedereen (onbewust) inneemt wanneer een gesprek een bepaalde richting opgaat omdat iemand “drama” in het gesprek brengt. Dit model, bedacht door psychoanalyticus Eric Berne wordt vooral gebruikt om te laten zien hoe rollen van individuen kunnen veranderen bij conflicten of spanningen. Zodra een van de gesprekspartners drama inbrengt tijdens een gesprek, is de uitkomst altijd negatief. De dramadriehoek wordt in stand gehouden door verborgen bedoelingen. De gesprekspartners hebben een andere beleving over het onderwerp en brengen met de drama een onbewuste bijbedoeling mee. Geen van de sprekers zal hun inbreng zien als negatief en ervaren hun eigen woorden als goedbedoeld. De dramadriehoek bestaat uit 3 verschillende soorten gedragingen: Aanklager, redder, slachtoffer. Geen van deze drie rollen zijn gelijkwaardig. Want de één voelt zich altijd beter of slechter dan de ander.
De aanklager in de dramadriehoek wijst vooral de vingers naar een ander. Er komt geen enkele vorm van zelfreflectie bij kijken en daardoor voelt diegene zich beter dan andere mensen.
Een aantal kenmerken over de aanklager:
Over het algemeen is de aanklager een persoon die negatief in het leven staat, wraakzuchtige gevoelens heeft en verbitterd is over de gebeurtenissen die zijn of haar leven hebben gevormd. Zij zullen de schuld van escalerende momenten of gesprekken absoluut niet bij henzelf zoeken. De hele wereld is tegen hen. Alleen de opvatting van de aanklager telt en die zal er alles aan doen dit bij een ander door te drukken. Goedschiks of kwaadschiks.
De redder in de dramadriekhoek voelt zich de Messias van de wereld. Ongevraagde adviezen komen te pas en onpas voorbij. Daarnaast proberen zij mensen te voorzien van antwoorden waar geen vraag voor gesteld is.
Een aantal kenmerken over de redder:
Personen met deze eigenschap uit de dramadriehoek staan altijd vooraan zodra er een probleem op te lossen is. Groot of klein. Dit kan resulteren in teveel hooi op je vork nemen en eindigen in een burn-out. Ook ervaren redders veel spanningshoofdpijn en slapeloosheid door het continue gepieker van alle problemen die zij eigenlijk niet op hoeven te lossen.
Dit is misschien wel de gecompliceerdste gedraging uit de dramadriehoek: het slachtoffer. Want wat is slachtoffergedrag en wat is een echt slachtoffer? Iemand met slachtoffergedrag stelt zich met grote regelmatig afhankelijk op. Ruimte voor zelfontwikkeling is er vaak niet.
Een aantal kenmerken van de slachtoffer:
Iemand die zich gedraagt als een slachtoffer uit de dramadriehoek is te vergelijken met het ezeltje Iejoor uit Winnie de Pooh. Alhoewel wij Iejoor allemaal in ons hart gesloten hebben als semi-depressieve ezel, is hij het beeldende voorbeeld van een personage dat leeft als slachtoffer. Zoals Iejoor vaak zegt: “Ze moeten altijd mij hebben.”
Geen van de drie eigenschappen uit de dramadriehoek is gevrijwaard van het snel of vaak ontwikkelen van stress of zelfs een burn-out. Uiteindelijk resulteert het gedrag dat hoort bij een van deze handelswijzen in één emotie: Negativiteit. Van continue negativiteit krijg je stress, hoofdpijn of kun je zelfs in een depressie belanden. Zolang je je niet bewust bent van dergelijk gedrag zullen je klachten alleen maar verergeren.
In sommige gevallen leidt het niet bewust worden van je gedrag tot ernstige persoonlijkheidsstoornissen en kun je niet alleen jezelf, maar ook anderen in geestelijke of fysieke nood brengen. De meeste relatie gerelateerde delicten die worden gepleegd, zoals het stalken van een ex, het lastigvallen van mensen uit je verleden of in het ergste geval: het ontnemen van jouw eigen- of andermans leven, komen voort uit één van de gedragingen van de dramadriehoek. Dan bedoel ik uiteraard niet dat de rol direct verantwoordelijk is voor hetgeen gebeurt, maar hoe jij in een dramadriehoek staat, kan veel zeggen over de problemen die je kunt ervaren. En hoe deze kunnen escaleren. Waar het in elk geval om gaat, is dat jouw emoties en gedragingen in een dramadriehoek door kunnen werken in hoe jij naar jezelf en naar andere kijkt. Iemand die altijd slachtoffer is, kan het gevoel hebben dat de hele wereld tegen hem/haar is. Als zo’n gevoel extreme vormen aanneemt, snap je ongetwijfeld dat dit nare en soms zelfs ernstige of gevaarlijke gevolgen kan hebben.
Of je nu in een slachtofferrol zit, de redder wilt zijn of als aanklager door het leven gaat: je kunt uit deze rol in de dramadriehoek stappen. Het enige wat je hoeft te doen is beseffen dat je vast zit in een van deze rollen. Iemand die een rol heeft uit de dramadriehoek doet dit altijd onbewust. Zodra de bewustwording aanwezig is, kun je met jezelf aan de slag. Onthoud dat dit niet zomaar verandert. Je zult tijd moeten nemen elke keer weer te reflecteren op jezelf en aanpassingen moeten doen in je gedrag en manier van communicatie. Jouw rol in de dramadriekhoek komt ook voort uit gewoonte. En gewoontes hebben tijd nodig om te veranderen.
Zoals hierboven geschreven is bewustwording de eerste stap. Dit is niet zo makkelijk als dat het lijkt. Wanneer je jaren in de dramadriehoek geleefd hebt, is het ontzettend lastig deze patronen te doorbreken. Samen met een coach kun je kijken waar jij deze gedragingen toepast en wat je kunt doen om meer tot jezelf te komen. Vaak valt dit samen met cognitieve gedragstherapie. Wees bewust dat dit een intensief, en vooral confronterend proces is. Jouw coach gaat jou helpen een betere versie van jezelf te worden. Uiteindelijk zal de kwaliteit van jouw leven, en vooral de omgang met anderen, sterk verbeteren. Wanneer kan een coach je dan helpen? We nemen allemaal vaak wel een rol in tijdens een gesprek of discussie. Vaak eentje uit de dramadriehoek. Voor sommige mensen kan dit wisselend zijn; anderen nemen altijd dezelfde rol in. Dat hoeft niet erg te zijn. Maar als het jouw relaties met mensen beïnvloedt of je hierdoor belemmerd wordt, is het wel verstandig om met behulp van een coach te kijken naar jouw rol in de dramadriehoek en hoe je dit eenvoudiger en fijner kunt maken voor jezelf en voor anderen.
Doe geheel vrijblijvend de burn-out test of neem contact met ons op.
Direct contact Of bel 085 - 5363606
085 - 5363606